Στις διάφορες σελίδες κοινωνικής δικτύωσης αναρτώνται συχνά φωτογραφίες, των πρώτων επιβατικών- οχηματαγωγών “Egnatia” και “Appia”, που στα χρόνια του ΄60 αποτελούσαν τις «πλωτές γέφυρες» που συνέδεαν τα λιμάνια της Πάτρας, της Ηγουμενίτσας, της Κέρκυρας και του Brindisi.

Ιδιαίτερα το αναρτώμενο φωτογραφικό υλικό αφορά το «Egnatia» που προηγήθηκε του «Appia» και εκτελούσε με αποκλειστικότητα τα δρομολόγια προς Ιταλία, λαμβάνοντας το προσωνύμιο «Βασίλισσα της Αδριατικής και του Ιουνίου».

Με αφορμή τις ως άνω αναρτήσεις ανακαλείται στην μνήμη ένα χαρακτηριστικό επεισόδιο της εποχής, όπως περιγράφεται στο ΜΑΘΗΤΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ το 1963, από τον τότε μαθητή και λυκόπουλο της Εφορίας Προσκόπων Ηγουμενίτσας, Τάσο Βασιάδη.

Ήταν Πάσχα και εμείς τα λυκόπουλα της πόλης με τον Έφορο Προσκόπων, τον δάσκαλο Κώστα Παπαγγέλη, πήγαμε το πρωί να χαιρετίσουμε τους ξένους που κατέβαιναν από το ΕΓΝΑΤΙΑ, προσφέροντας τους λουλούδια. 

Αργότερα ο καπετάνιος του πλοίου μας κάλεσε να επισκεφθούμε εσωτερικά το πλοίο. 

Αφού διασχίσαμε πολλούς διαδρόμους και αίθουσες και αφού ανεβοκατεβήκαμε πολλές σκάλες, βρεθήκαμε στην πλώρη του ΕΓΝΑΤΙΑ.

Αφού χορτάσαμε την θέα από εκεί, αποφασίσαμε να να φύγουμε γιατί σε λίγο θα αναχωρούσε το πλοίο.

Αλλά το κακό ήταν που δεν βρίσκαμε την έξοδο.

Αρχίσαμε να τρέχουμε, μα του κάκου... 

Θα το είχαμε γυρίσει τρεις φορές το πλοίο, όταν σταθήκαμε λαχανιασμένοι να πάρουμε μια ανάσα...

Και σαν να μην έφτανε αυτό, τα μεγάφωνα στο διάδρομο φώναξαν: 

-Εντός πέντε λεπτών το σκάφος αναχωρεί!

Αρχίσαμε πάλι το τρέξιμο... 

Βρήκαμε μια πόρτα και την περάσαμε. 

Πίσω από την πόρτα ακολουθούσαν κάτι σκαλοπάτια. Τα κατεβήκαμε, μα στο τέλος αντί να βγούμε έξω, φθάσαμε στις τουαλέττες του πλοίου... 

Πίσω γρήγορα!

Ο θόρυβος από την μηχανή του πλοίου που ακούγονταν χαμηλός δυνάμωσε και ενισχύθηκε με τους συνοδούς κρότους από την αλυσσίδα της άγκυρας, σημάδι της αρχόμενης αναχώρησης... 

Το σκάφος κουνήθηκε!

Εκείνη την στιγμή κάποιος μας φώναξε: 

- Από εδώ γρήγορα!

Περάσαμε την πόρτα που μας έδειξε και βγήκαμε στο χώρο που βρίσκονταν τα αυτοκίνητα.

Τρέξαμε και πηδήσαμε στην ξηρά, την στιγμή που η ράμπα επιβίβασης είχε αρχίσει να ανεβαίνει...

Αν αργούσε να μας δείξει την πόρτα αυτός που μας φώναξε, θα τερματίζαμε ή στην Κέρκυρα, ή στην Πάτρα ή ούτε λίγο ούτε πολύ στο Πρίντεζι της Ιταλίας. 

Πάλι φτηνά την γλυτώσαμε.

"Στην εποχή μας οι άνθρωποι καταντούμε ευάλωτοι σε οτιδήποτε..."

Συνέντευξη για τις αιρέσεις παραχώρησε ο π. Ηλίας Μάκος στην ημερήσια πανελλήνιας κυκλοφορίας εφημερίδα "Απογευματινή" (14/12/2024) και στην έγκριτη δημοσιογράφο Εύα Παπαδάτου.

Το καυτό θέμα των αιρέσεων και των συνεπειών από τη δράση τους, ανέδειξε με πρωτοσέλιδο δημοσίευμά η η εφημερίδα.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Απ.: Ο αγώνας της Εκκλησίας να μην παραπλανηθούν και αποπροσαντολιστούν οι άνθρωποι από διάφορες ομάδες, οι οποίες βγάζουν το κάθε πρόσωπο έξω από τον τελικό σκοπό της σωτηρίας του, είναι συνεχής.

Χρειάζεται άμεσα, και προς αυτή την κατεύθυνση κινείται η Ορθοδοξία, να αντιμετωπιστούν οι πολλαπλοί κίνδυνοι, που υποσκάπτουν τα θεμέλια της ίδιας της ύπαρξης του ανθρώπου.

Η Ορθοδοξία δεν ενεργοποιεί μόνο θεωρητικές αναζητήσεις, αλλά και ευαισθητοποιεί και εδραιώνει τα μέλη της σε μια εύρωστη ψυχοδυναμική προοπτική, όχι μέσα από προκατασκευασμένες διαδικασίες, αλλά ενεργητικά, μέσα από μια πράξη, που δεν φοβάται τη θεωρία και από μια θεωρία, που εμπιστεύεται την πράξη.

Απ.: Ο κάθε άνθρωπος έχει ατομική ευθύνη, για το τι επιλέγει. Δυστυχώς οι άνθρωποι, ειδικά στις ημέρες μας αφήνουμε αληθινά μαργαριτάρια, όπως είναι οι αξίες της πίστης, τα διδάγματα της πίστης, για να πάρουμε ψεύτικα, πιο φανταχτερά. Δεν ξεχωρίζουμε το άγιο από το άγριο, το αγαθό από το απατηλό, το ωφέλιμο από το ανώφελο. Συνήθως είναι χαμηλού μορφωτικού προφίλ, ταλανιζόμενοι από διάφορες απογοητεύσεις, ωστόσο αυτό, που έχει σημασία, δεν είναι το προφίλ, αλλά να μην παρασυρόμαστε από επιτήδειους, που μας "προσφέρουν" θεραπεία “δια πάσαν νόσον…”, χρησιμοποιώντας, τέτοια αυθάδεια και ύβρις, ως “όργανό” τους το θείο στοιχείο, αφού μόνο η εσώτερη επαφή μας με το Θεό είναι το… όχημα που μας οδηγεί στην αλήθεια και στη λύτρωση από κάθε στεναγμό.

Όποια τεχνάσματα και αν ακολουθούνται από τις αιρέσεις, όπως οι διάφορες παραπλανητικές υποσχέσεις, η καλλιέργεια φρούδων ελπίδων για μια καλύτερη ζωή, η οικονομική, ενδεχομένως, στήριξη κ.λπ,. η μοναδική επαγγελία, στην οποία οφείλουμε να ακουμπήσουμε χωρίς δισταγμούς και φόβους, είναι η ρητή διαβεβαίωση του Κυρίου ότι “ιδού εγώ μεθ’ ημών ειμι πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος” και υποδεικνύει σαφέστατα την ορθή στάση μας.

Και ορθή είναι η στάση μας, αν πούμε όχι στον παραλογισμό και ναι στη δύναμη της πίστης, για να νιώσουμε και να ζήσουμε την αναζωογόνηση, την ανύψωση και την ανόρθωση της καρδιάς μας.

Απ.: Στην εποχή μας οι άνθρωποι, εγκλωβισμένοι σε εγωισμούς, ατομισμούς, σκοπιμότητες, συμβιβασμούς, απογοητεύσεις, εξυπνάδες και ολιγοπιστία, καταντήσαμε ανάπηροι πνευματικά. Για παράδειγμα ένας άνθρωπος μπορεί να είναι: 25% πιστός, 25% άπιστος, 25% έμπορος, 25% παλιάνθρωπος (δηλαδή ψεύτης, υποκριτής, καιροσκόπος, συμφεροντολόγος, άσκεφτος, αδίστακτος). Τι σημαίνει αυτό; 100% ευάλωττος σε οτιδήποτε. 100% θα ανοίξει η Κερκόποτρα του προσωπικού μας φρουρίου και θα μπει μέσα μας το αβέβαιο και θα μας καταλάβει και θα μας αφανίσει.

Επιπλέον, ας αναρωτηθούμε πόσα άτομα καταλήγουν στις αιρέσεις από την κακοτροπία Χριστιανών, που παριστάνουμε τους πιστούς, αλλά στην πράξη εμφανίζουμε λειψή πίστη.

Απ.: Η Εκκλησία κάνει ό,τι μπορεί σε πνευματικό επίπεδο, δείχνοντας πάντα πνεύμα αγάπης στον άνθρωπο ως πρόσωπο. Αυτό, που προέχει είναι να προστατευτούν τα ηθικά βάθρα της κοινωνίας και η ψυχική ευρωστία των ανθρώπων.

Οι αιρέσεις και οι παραθρησκείες δεν αντέχουν στο άνοιγμα του πλούτου της Ορθόδοξης παράδοσης και της ζωντανής επαφής με την Ορθόδοξη Εκκλησία και Θεολογία.

Η Ορθοδοξία μπορεί να αποτελέσει το “οδηγητικό φως” και να βοηθήσει αποτελεσματικά στη λύση των προβλημάτων, που ταλανίζουν τους ανθρώπους και τους οδηγούν συχνά στην αμηχανία, στην απελπισία και στο αδιέξοδο.

Με βάση τις αξίες της πίστης δεν χρειαζόμαστε τους “θαυματοποιούς” και τα “θαύματά”τους, αλλά έχουμε τη δυνατότητα να παλεύουμε στη ζωή με αγωνιστική διάθεση, χωρίς κοινωνικούς συμβιβασμούς και υποχωρήσεις, έτσι ώστε να νοηματοδοτήσουμε με ευτυχία τα καθημερινά και τα ανθρώπινα και να κάνουμε μεγάλα και σημαντικά τα μικρά και ασήμαντα, τέλεια και άριστα τα ατελή και τα άσχημα, χρηστά τα άχρηστα.

Με πυλώνες το ήθος μας, τη λειτουργική συμπεριφορά μας, την ανόθευτη πίστη μας και τον ορθό σκοπό μας, οι οποιοιδήποτε “τσαρλατάνοι” δεν θα βρίσκουν εύκολα κορόιδα.

Αν με την ελπίδα βαδίζουμε οι άνθρωποι προς το μέλλον, διαμορφώνοντας την προοπτική της ζωής μας, με την ελπίδα διαμορφώνουμε και μια προοπτική, που δεν περιορίζεται στα όρια του κίβδηλου κόσμου, αλλά τον υπερβαίνει.

Απ.: Δεν χρειάζεται να το πούμε εμείς, προκύπτει. Εκείνο, όμως, που χρειάζεται να πούμε είναι να μην αποδειχθούμε “αφελείς” οι άνθρωποι, κάνοντας “αφαιρέσεις” από τη ζωή μας και πιστεύοντας ακατανόητες και αδικαίωτες διακηρύξεις για μια ευτυχία ανέφελη, για ένα δρόμο ανθόσπαρτο, χωρίς εμπόδια, χωρίς στάσεις, χωρίς πισωγυρίσματα. Και αυτό, γιατί οι αδυναμίες όλων μας, τα πάθη, ο “πονηρός” δίνουν καθημερινά το “παρών” στην πορεία μας.

Μην εξαρτούμε την πορεία μας από άτομα ή μηχανισμούς, γιατί θα έρθουμε αντιμέτωποι με την αναποτελεσματικότητα και την όλο και μεγαλύτερη κατάπτωσή μας.

Και θα γινόμαστε όλο και πιο ανελεύθεροι, θα δουλωνόμαστε όλο και περισσότερο και θα ανακαλύπτουμε όλο και νέες εξαρτήσεις και η χαρά μας θα είναι όλο και πιο πενιχρή και πρόσκαιρη.

Εύκολα αναμιγνύεται, όταν δεν υπάρχει πραγματική κοινωνία με τον Θεό και λείπει η υγιής θρησκευτικότητα, η αλήθεια με το ψέμα, η πίστη με τη δεισιδαιμονία και την παραπλάνηση.

Τον περασμένο Αύγουστο, ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ, εκλεκτός φίλος, συγγραφέας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, στην έδρα της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ, είχε την ευγενή καλοσύνη, να μου χαρίσει μια σειρά από τα πολύ σημαντικά βιβλία του, που έχει εκδώσει μέχρι τώρα. Σε ένα από αυτά, που έχει τίτλο, ΕΘΝΟ – ΟΙΚΟ – ΤΟΠΙΚΑ, του οποίου η Α΄ έκδοση, έγινε τον Φεβρουάριο του 2022, από τις εκδόσεις ΙΣΝΑΦΙ, ανακάλυψα ένα τρισέλιδο αυτοτελές κείμενο, με τον τίτλο ΠΑΤΡΙΔΑ και ΓΛΩΣΣΑ, με αφορμή και αναφορά, στο βιβλίο του ΒΑΣΙΛΗ ΓΚΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗ, γνωστού και καταξιωμένου συγγραφέα, που έχει ως τίτλο ‘’ ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗ ‘’ και ειδικότερα ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ, αναφέρεται στον τομέα, στις έννοιες, ΠΑΤΡΙΔΑ και ΓΛΩΣΣΑ έτσι όπως τις παραθέτει ο Β. Γ. στο βιβλίο του..

Επειδή ( 2) δύο χρόνια πριν την έκδοση του βιβλίου του ΒΑΣΙΛΗ ΝΙΤΣΙΑΚΟΥ – και ειδικότερα τον Φεβρουάριο του 2020 – είχα δημοσιεύσει μία εκτενή κριτική και βιβλιοπαρουσίαση της ‘’ ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗΣ ‘’ του επίσης εκλεκτού μου φίλου ΒΑΣΙΛΗ ΓΚΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗ, κρίνω σκόπιμο, να παραθέσω ξανά τις απόψεις μου, και να μοιραστώ αυτές φυσικά με τον κ. ΝΙΤΣΙΑΚΟ, και φυσικά με όλους όσους ενδιαφέρονται, να ‘’ ψάχνουν ‘’, να ‘’ παρατηρούν ‘’ τις αποχρώσεις, τις αλλοιώσεις, και εν τέλει τις ‘’ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ‘’ της Ελληνικής κοινωνίας, μέσα από ένα ΞΕΚΑΘΑΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ –

ΠΟΛΙΤΙΚΟ πλαίσιο, χωρίς αστερίσκους και ακατανόητους για τους πολλούς, έως ανόητους βερμπαλισμούς … Άλλωστε καμμία ασθένεια, είτε ΙΑΤΡΙΚΗΣ μορφής είτε ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, δεν μπορεί να ιαθεί ή να μειωθούν οι συνέπειές της, εάν πρώτα δεν διακριβωθεί με ενάργεια για τους πολλούς, η ΑΙΤΙΑ της ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ .. Ακολουθεί η παρουσίαση της βιβλιοκριτικής μου εκείνης. Σε κάθε δε περίπτωση, συνιστώ ανεπιφύλακτα, σε όσους βέβαια επιθυμούν, να προμηθευτούν τα 2 παραπάνω βιβλία, των παραπάνω συγγραφέων. Πιστέψτε με, αξίζει απολύτως και της προσοχής σας, και φυσικά της αναγνώσεως … Η επικαιρότητά τους, διαχρονική … και για το τότε, και για το τώρα, και για το αύριο…

******* ——***** ——– ***** —– ****** ——- *******

ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗ : Το νέο βιβλίο του Β. Γκουρογιάννη

Του ΑΛΚΗ ΦΑΤΣΙΟΥ

1. Αναψηλάφηση… Αναψηλάφηση λοιπόν, ο τίτλος του νέου βιβλίου του Βασίλη Γκουρογιάννη. Η λέξη αυτή, είναι βέβαια νομικός όρος. Φαίνεται ότι τους συνταξιούχους νομικούς, συνοδεύει πάντοτε μια ιδιότυπη νομική διαστροφή, που τους κάνει να εντάσσουν κοινωνικά φαινόμενα ή να χαρακτηρίζουν αυτά με όρους δανεικούς, από την νομική ορολογία. Αυτό , όχι και τόσο άδικα ή αδόκιμα, αν σκεφτούμε, ότι η νομική επιστήμη είναι εξόχως κοινωνική και πολυεπίπεδη. ( Εδώ, ας μας επιτραπεί να ευλογήσουμε τα γένια μας..). Επιγραμματικά λοιπόν, αναψηλάφηση, σαν νομικός όρος, είναι, η εκ νέου εκδίκαση μιας υποθέσεως, μιας διαφοράς, με νέα στοιχεία, και έτσι ίσως καταλήξει σε νέο αποτέλεσμα, σε νέα ετυμηγορία. Όσοι διαβάσετε αυτό το βιβλίο, κρατήστε αυτή την έννοια της αναψηλάφησης, μεταφέροντας όμως αυτή σε καθαρά κοινωνικό επίπεδο. Προσωπικά, όταν ήλθε στα χέρια μου αυτό το βιβλίο, κατά πως συνηθίζουμε οι περισσότεροι, έριξα μια πρώτη ματιά στο κείμενο που υπάρχει στο οπισθόφυλλό του. Τότε, αποφάσισα να το διαβάσω αμέσως, κι αυτό το έκανα για δύο λόγους: Ο πρώτος, είναι, διαβάζοντάς το, να γίνει μπορετό, ο σημερινός μου εαυτός να αναμετρηθεί με τον παλαιότερο, εκείνης της ιστορικής περιόδου, και φυσικά με τους ανθρώπους εκείνης της περιόδου. Ο δεύτερος λόγος ήταν να γνωρίσω,- μέσα από αυτή την αναψηλάφηση, που αφορά παρέλευση 50 περίπου χρόνων – τον νέο μου εαυτό (εάν υπάρχει νέος..) και να αναμετρηθώ μαζί του αφ’ενός, και αφ’ετέρου να αναμετρηθώ με τον σημερινό κόσμο, την σημερινή κοινωνία…

2. Έχει ειπωθεί- με την μορφή αξιώματος, και όχι άδικα- ότι η αποτίμηση ιστορικών γεγονότων, έστω και υπό την μορφή μυθοπλασίας, όπως εν προκειμένω, μια αποτίμηση βασισμένη σε μια εντελώς αδέσμευτη θεώρηση, είναι περισσότερο αξιόπιστη και ακριβής, όταν αυτή γίνει μετά την παρέλευση ικανού χρόνου, από αυτόν της τελέσεως. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Β.Γ. αφηγητής απαράμιλλος και μαγευτικός ο ίδιος, αληθινός πρωτομάστορας στην χρήση της ελληνικής γλώσσας, ιστορεί τον μύθο του, που διαπλέκεται ανάμεσα σε πλήθος υπαρκτών, και όχι μόνο ιστορικών γεγονότων, σε χρόνο πολύ μεταγενέστερο και σε απόσταση από αυτά. Το στοιχείο λοιπόν αυτό, δηλ. ο χρόνος συγγραφής του βιβλίου, καθιστά εκ προϊμίου βάσιμη και αξιόπιστη την μυθοπλασία, μέσα από το ταξίδι των ηρώων του…

Ένα άλλο, ιδιαίτερα σοβαρό στοιχείο, που συνηγορεί στην ιστορικά και μυθοπλαστικά αξιόπιστη αφήγηση του Β.Γ. – πάντα μέσα από τους ήρωές του – είναι αυτό της ηλικιακά ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗΣ και ΠΑΡΑΛΛΗΛΗΣ παρουσίας και ζωής του συγγραφέα με αυτήν των ηρώων του. Τολμώ δε να πω, ( κι’αυτό το ξέρουν καλά, όλοι όσοι ζήσανε, εκείνη την ιστορική περίοδο ) ότι ήταν και αυτός ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ, μέρος αυτής της ιστορίας, χωρίς να απαιτείτο να είναι, είτε ΑΥΤΟΠΤΗΣ είτε ΑΥΤΗΚΟΟΣ μάρτυς.

3. Οι παραπάνω παρατηρήσεις μου, θεώρησα αναγκαίο να ειπωθούν, για να προχωρήσω παρακάτω. Και πρώτα – πρώτα: ο στόχος του Β.Γ. με το παρόν βιβλίο του,(όσο και αν αυτό είναι μια ιστορική μυθοπλασία), ήταν να δώσει και αυτός με τη σειρά του – όπως τόσοι άλλοι φαντάζομαι,- μια ακόμη ιστορική αφήγηση;; Κατηγορηματικά η απάντηση είναι, ΟΧΙ… Ο ήρωάς του, ανατρέχει στα ιστορικά γεγονότα – έστω και υπό την μορφή της μυθοπλασίας – ενώ πλέον βρίσκεται στην ΝΕΟ-ΕΛΛΑΔΑ των ΝΕΟ-ΕΛΛΗΝΩΝ, μετά από απουσία, φυγή 50 ολόκληρων χρόνων, μισό αιώνα, στην Βαρκελώνη της Ισπανίας. Η ιστορική αυτή καταγραφή, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά το έρεισμα, το υπόβαθρο, πάνω στο οποίο, επιχειρεί ο Β.Γ., να υφάνει με τρόπο αριστοτεχνικό, ένα ατομικό των ηρώων του, και εν τέλει ένα κοινωνικό ψυχογράφημα… Το ερώτημα λοιπόν που μπαίνει σε κάθε αναγνώστη του βιβλίου, είναι αν ο συγγραφέας το κατάφερε ή όχι αυτό. Για τον ομιλούντα, και βέβαια ως αναγνώστη, η απάντηση έρχεται αβίαστα, και είναι ένα ηχηρότατο ΝΑΙ… Το δε αμέσως δεύτερο ερώτημα που έρχεται στον αναγνώστη είναι: ποιο είναι άραγε το αποτέλεσμα, ποια είναι η κοινωνική διάγνωση, αυτού του ψυχογραφήματος, σύμφωνα με τον Β.Γ., εφαρμόζοντας την διαδικασία της αναψηλάφησης, του αναστοχασμού, της αυτοκριτικής και της κοινωνικής κριτικής, με τέτοιο τρόπο που μόνο οι ελεύθεροι άνθρωποι μπορούν να κάνουν. Και ο Β.Γ. είναι πράγματι ένας ελεύθερος άνθρωπος, χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς εξαρτήσεις, από οποιασδήποτε μορφής εξουσία…

4. Έτσι λοιπόν, αν μπορούσαμε να μιλήσουμε με όρους επεμβατικής ιατρικής, θα έλεγα ότι ο Β.Γ., με μία εξόχως λεπτή χειρουργική επέμβαση, ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΙ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ και εν τέλει ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΙ, με ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ, όχι μόνο το περίβλημα, αλλά κυρίως την καρδιά, το κύτταρο της σημερινής (φερομένης ως Ελληνικής…) κοινωνίας σε σχέση με αυτή του παρελθόντος. Χωρίς δισταγμό, χωρίς φόβο και αναστολές,, αδέσμευτα μακριά και πέρα από οποιασδήποτε μορφής εξάρτηση, ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ την κοινωνία (και ορθότατα) σαν μια κοινωνία ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ. Γυρίζει, (ο ήρωας του Β.Γ.) στους δρόμους της Αθήνας και αποσβολωμένος, ψάχνει τη χώρα του, την πατρίδα του, τη γλώσσα της, τις αξίες της, αλλά μάταια. ‘’ Αλλάξαν όλα εδώ κάτω με ΟΡΜΗ ‘’ που λέει και ο ποιητής, και προς το χειρότερο συμπληρώνει ο ήρωας του Β.Γ. Καταγράφει την αδυναμία του να συννενοηθεί και διαπιστώνει ότι βρίσκεται μπροστά σε ένα νέο είδος κοινωνίας, που προσομοιάζει προς το ΤΙΠΟΤΑ με σαφώς αχαρακτήριστα χαρακτηριστικά, ένα είδος, θα έλεγα, ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΩΝ πολιτών… Κι συνεπώς μεταλλαγμένης χώρας…

5. Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει τους κάποτε επαναστάτες (με ή χωρίς εισαγωγικά), να έχουν μεταβληθεί σήμερα σε μεγαλόσχημους πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες, με πρακτικές και απόψεις στον αντίποδα των όσων κάποτε πρέσβευαν.

Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει τους κάποτε αγωνιζόμενους (τουλάχιστον έτσι διατυμπάνιζαν) για μετασχηματισμό της κοινωνίας προς το καλύτερο , να βρίσκονται στις φυλακές, καταδικασμένοι με κατηγορίες του κοινού ποινικού Δικαίου, λίγοι βέβαια, αλλά χρήσιμοι ως πλυντήριο και άλλοθι, ενός εν τοις πράγμασι διεφθαρμένου πολιτικού και κοινωνικού συστήματος.

Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει το κενό των αγώνων ή έστω προσπαθειών για ιδανικά και αξίες σ’όλους τους χώρους να το καταλαμβάνουν δήθεν χαρισματικοί ή εκπρόσωποι πολιτικών τζακιών, στους οποίους οι οσφυοκάμπτες ημέτεροι, πασχίζουν να αποδώσουν Μεσσιανικές ιδιότητες, σε κάθε δε περίπτωση, ερήμην των πολιτών και σε βάρος αυτών…

Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει πλήθος ‘’ πατέρων’’ του έθνους αλλά φυσικά και πλήθος των φερομένων ως πολιτών, ανερυθρίαστα και χωρίς ίχνος ντροπής, χωρίς καμμιά αναστολή, άρα και χωρίς ίχνος αξιοπρέπειας, να περιφέρουν την ‘’ πάμφθηνη σωματική τους πραμάτεια’’ από χώρο σε χώρο, κοινωνικό, πολιτικό, κομματικό και μάλιστα να τον περιφέρουν κατά τρόπο εκκωφαντικό, σαν τους ήχους που παράγει ένας άδειος τενεκές, που τον σημαδεύουν με μικρά λιθαράκια, τα παιδιά στο παιχνίδι τους…

Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει και νιώθει πως έννοιες και λέξεις, όπως ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη, πατρίδα και άλλες ηθικές αξίες, έχουνε χάσει το βασικό, το κυτταρικό τους περιεχόμενο. Παντού υπάρχει μια μετάλλαξη, σε λέξεις, σε έννοιες, στο ίδιο το πολίτευμα, σε θεσμούς, στη γλώσσα… Ο κοινωνικός και πολιτικός χαμαιλεοντισμός καλά κρατεί, και αποτελεί την κύρια πηγή ενδυνάμωσης αυτής της μετάλλαξης, που καθιστά πλέον την κοινωνία αγνώριστη προς το χειρότερο’ μια κοινωνία που θεωρεί ως απολύτως φυσιολογική την εξέλιξη αυτή, την αποδέχεται, της αποδίδει εύσημα, και το χειρότερο, εργάζεται για την αναπαραγωγή της… μια κοινωνία που πορεύεται στο ΤΙΠΟΤΑ , πάσχουσα από έναν Γιγάντιο, διανοητικό ΝΑΝΙΣΜΟ…

Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει την συντριπτική πλειοψηφία των Μ.Μ.Ε, να ανήκουν σε υπόδικους επιχειρηματίες που κατά καιρούς τους αποδίδονται κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος, όπου εκεί παρελαύνουν τα κάθε λογής κοινωνικά και πολιτικά περιττώματα, οι κάθε λογής αμαθέστατοι μπουρδολόγοι, και που έχουν αναλάβει εργολαβικά, να μας ‘’ενημερώνουν’’ αντικειμενικά.. Η απόλυτη εξαχρείωση…

6. Ο Β.Γ. αναφέρει ο ίδιος για το βιβλίο του σε μια συνέντευξή του, ότι ‘’ αυτό είναι γραμμένο από πόνο και σιχασιά ’’. Η φράση αυτή κατά τη γνώμη μου τα λέει όλα, αλλά ταυτόχρονα εκφράζει ο συγγραφέας, όχι μόνο την απέραντη προσωπική του απογοήτευση, αλλά και την απογοήτευση μιας ολόκληρης γενιάς…

Ο Β.Γ. με το βιβλίο του αυτό, έρχεται να ασκήσει μία οξύτατη κριτική, στο ισχύον σήμερα , κοινωνικό και πολιτικό σύστημα. Επίσης ασκεί κριτική, με γνήσιες κοινωνικές και πολιτικές παραδοχές που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση, σε όλους αυτούς, που μετέβαλλαν, μετάλλαξαν και τελικά εξαργύρωσαν απόψεις και αγώνες με μετοχές (όπως λέει ο ίδιος Β.Γ. ), μετοχές λοιπόν ‘’ της Κερδοσκοπικής Επιχείρησης Ελληνική Δημοκρατία ‘’. Μια τέτοια λοιπόν κριτική και ανάλυση, θέλει όχι μόνο διεισδυτική ικανότητα, αλλά και κότσια. Ο Β.Γ. τάχει και τα δυό… Θα κλείσω με λίγα λόγια του Β.Γ. για την λέξη ΠΑΤΡΙΔΑ… από το βιβλίο του αυτό:

« Είναι περίεργο, αλλά λέει τη λέξη ΠΑΤΡΙΔΑ όλο και συχνότερα, και την λέει ακόμα με μητρική προφορά, η Ισπανική γλώσσα δεν της έφαγε κανένα γράμμα. Ενώ όμως πρέπει να νιώθει περήφανος για τη χρήση αυτής της λέξης, εν τούτοις, αισθάνεται ένα είδος αηδίας, όταν η λέξη βρίσκεται στο στόμα του, σαν να έχει αρπάξει μασημένη τσίχλα, από το στόμα των Χρυσαυγιτών, και συνεχίζει να την μασάει αυτός! Έχει μνήμες. Τις έχει γευτεί αυτές τις ιδεολογικές τσίχλες: Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια..Ελλάς – Ελλήνων – Χριστιανών. Πρέπει να δημιουργηθεί, άλλη λέξη αγάπης για την πατρίδα. Αυτή η όμορφη ομηρική λέξη ΠΑΤΡΗΣ, έχει καεί. »

Ηγουμενίτσα

Άλκης Φάτσιος

Η τρίτη κάθε Δεκεμβρίου έχει οριστεί από το 1992 με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ ως η παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία. Η ημέρα αυτή δίνει την ευκαιρία σε κυβερνήσεις, οργανισμούς και κοινωνίες να εστιάσουν σε θέματα που αφορούν στα δικαιώματα και τις δυνατότητες των ατόμων με αναπηρία. Με την αναφορά σε ειδικές ανάγκες εννοείται κάθε πνευματική ή σωματική αναπηρία, η οποία χρήζει ειδικής μεταχείρισης, ώστε το άτομο να αναπτύξει ισότιμα όλες τις ικανότητες του και να ενταχθεί στην κοινωνία. Αυτές μπορεί να είναι αισθητηριακές αναπηρίες (τύφλωση, κώφωση), σωματικές (εγκεφαλική παράλυση, ακρωτηριασμένα άκρα), νοητική καθυστέρηση, Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή (αυτισμός), ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία κλπ).

Ούτως ή άλλως οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με αναπηρία καθημερινά είναι αρκετές και ο στόχος της εν λόγω ημέρας είναι να προωθήσει τα δικαιώματά τους και να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με τις ανάγκες τους και τη σημασία της ισότητας για όλους. Τα άτομα με αναπηρίες βρίσκονται αντιμέτωπα με εμπόδια σε κάθε στροφή της ζωής τους, στιγματισμό και διακρίσεις, συντήρηση στερεοτύπων και προκαταλήψεων, έλλειψη κατάλληλης ιατρικής φροντίδας και υπηρεσιών αποκατάστασης και μη πρόσβαση σε μεταφορικά μέσα και κτίρια. Έχουν γενικά χειρότερη υγεία, χαμηλότερη εκπαίδευση, λιγότερες οικονομικές ευκαιρίες και υψηλότερα ποσοστά φτώχειας σε σχέση με τα άτομα χωρίς αναπηρία. Επιπλέον, σε μεγάλο βαθμό αποκλείονται από αστικές και πολιτικές διαδικασίες και η φωνή τους συντριπτικά καταπιέζεται σε θέματα κοινωνικά ή τοιαύτα που τα επηρεάζουν άμεσα.

Η Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία αναδεικνύει τις προκλήσεις και τις ανάγκες μιας κοινότητας που αγωνίζεται για ισότητα και δικαιοσύνη. Σε μικρές επαρχιακές πόλεις όπως η Ηγουμενίτσα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα Άτομα με Αναπηρία αποτελούν μια πραγματικότητα που απαιτεί προσοχή και δράση.

Η πόλη της Ηγουμενίτσας, παρότι μικρή σε έκταση, αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα με άλλες περιοχές, όσον αφορά στην πρόσβαση και τη στήριξη τους. Η έλλειψη προσαρμοσμένων υποδομών, η περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης και η ανεπαρκής κοινωνική στήριξη αποτελούν ορισμένα από τα κύρια ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα ΑΜΕΑ στην εν λόγω περιοχή.

Η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες είναι μία από τις πρωταρχικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα Άτομα με Αναπηρία στην Ηγουμενίτσα. Οι περιορισμένες υποδομές και η έλλειψη προσαρμοσμένων εγκαταστάσεων καθιστούν δύσκολη την πρόσβαση σε δημόσιους χώρους, κτίρια και μέσα μαζικής μεταφοράς. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση και περιορισμό των κοινωνικών δραστηριοτήτων για πολλούς ανθρώπους με ειδικές ικανότητες.

Ειδικότερα, όσον αφορά στην υγεία, η πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες είναι κρίσιμη για την ευημερία και την υγεία των ΑΜΕΑ. Η έλλειψη εξειδικευμένων ιατρών και εγκαταστάσεων που είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους μπορεί να δημιουργήσει εμπόδια στην πρόληψη και την αντιμετώπιση των ιατρικών τους αναγκών. Η έλλειψη πρόσβασης σε φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και άλλους ειδικούς επαγγελματίες μπορεί να επιδεινώσει την κατάστασή τους.

Η εκπαίδευση είναι ένας άλλος τομέας όπου αντιμετωπίζονται προβλήματα. Πολλές φορές, τα σχολεία δεν είναι πλήρως προσβάσιμα για τα Άτομα με Αναπηρία, αφήνοντάς τα να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η έλλειψη εξειδικευμένων εκπαιδευτικών και τεχνολογικών εργαλείων μπορεί να περιορίσει τις δυνατότητες μάθησης και ανάπτυξης των παιδιών και των νέων με αναπηρία.

Πέρα από τα προβλήματα πρόσβασης, η κοινωνική στήριξη και η ένταξη στην κοινότητα είναι επίσης σημαντικά ζητήματα. Η έλλειψη ευαισθητοποίησης και κατανόησης από τα μέλη της κοινωνίας μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση και κοινωνικό αποκλεισμό τα Άτομα με Αναπηρία.

Ωστόσο, παρά τις προκλήσεις, υπάρχουν προσπάθειες για βελτίωση στην Ηγουμενίτσα και σε άλλες περιοχές παγκοσμίως. Κοινοτικά προγράμματα ευαισθητοποίησης, προώθησης της πρόσβασης και εκπαίδευσης του κοινού, καθώς και προσπάθειες για τη βελτίωση των υποδομών, αποτελούν σημαντικά βήματα προς τη δημιουργία μιας πιο προσβάσιμης και ανοικτής κοινωνίας για όλους.

Η προσέγγιση στα αναπηρικά ζητήματα έχει εξελιχθεί σημαντικά με την πάροδο του χρόνου. Σήμερα, η παγκόσμια κοινότητα προσπαθεί να κατανοήσει και να ενισχύσει τα δικαιώματα και την ισότητα των ανθρώπων με αναπηρία σε όλους τους τομείς της ζωής τους. Αυτό περιλαμβάνει την πρόσβαση σε εκπαίδευση, εργασία, υγειονομική περίθαλψη και κοινωνική συμμετοχή.

Ένας από τους πιο σημαντικούς πυλώνες της Παγκόσμιας Ημέρας των Ατόμων με Αναπηρία είναι η ανάδειξη των αναγκών τους. Οι άνθρωποι με αναπηρία συχνά αντιμετωπίζουν διακρίσεις και περιορισμούς στην καθημερινότητά τους λόγω των φυσικών ή κοινωνικών περιορισμών που αντιμετωπίζουν. Η ημέρα αυτή δίνει την ευκαιρία να ακουστούν οι φωνές τους, να επισημανθούν οι προκλήσεις τους και να ενισχυθεί η ανάγκη για δράση και αλληλεγγύη.

Μία από τις σημαντικότερες πτυχές είναι η ανάδειξη της ανάγκης για πρόσβαση σε εκπαίδευση για όλους. Η εκπαίδευση είναι το κλειδί για την ενσωμάτωση και την εξέλιξη. Οι προσαρμοσμένες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις και η υποστήριξη της τεχνολογίας μπορούν να προσφέρουν στους μαθητές με αναπηρία τα εργαλεία που χρειάζονται για να αναπτύξουν το πλήρες δυναμικό τους.

Εκτός από την εκπαίδευση, η παγκόσμια κοινότητα αναζητά τρόπους να διασφαλίσει την πρόσβαση των ανθρώπων με αναπηρία στην απασχόληση. Η ανεργία μπορεί να είναι υψηλότερη μεταξύ των ατόμων αυτών λόγω διακρίσεων ή έλλειψης προσαρμοσμένων ευκαιριών. Η δημιουργία προγραμμάτων που υποστηρίζουν την ενσωμάτωση τους στην αγορά εργασίας είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία μιας ισότιμης κοινωνίας.

Πέρα από αυτά, η ενίσχυση της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη κρίνεται απαραίτητη. Η διασφάλιση ότι όλοι έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική φροντίδα και υποστήριξη θεωρείται μείζονος σημασίας για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων με αναπηρία.

Επιπλέον, η κοινωνική συμμετοχή και η αποδοχή της διαφορετικότητας αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για τη δημιουργία μιας ενιαίας και ανοικτής κοινωνίας. Η Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία αναδεικνύει τη σημασία της ανοχής, της σεβασμού και της ενσυναίσθησης προς όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως των διαφορών τους.

Επιπρόσθετα, πρόκειται για μια ευκαιρία για όλους μας να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία της συμπαράστασης προς τα μέλη της κοινότητάς μας που έχουν ιδιαίτερες ανάγκες.

Συνοψίζοντας, η Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία αποτελεί μια υπενθύμιση της ανάγκης για αλληλεγγύη, συμπόνοια και δράση για τη διασφάλιση της ισότητας και της δικαιοσύνης για όλους, ανεξαρτήτως των διαφορών τους. Είναι καθήκον όλων μας να δράσουμε και να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον, που θα ενθαρρύνει την ενσωμάτωση και την ανάπτυξη για κάθε μέλος της κοινότητάς μας. Τα άτομα με αναπηρία δε ζητάνε να γίνει η ζωή τους ευκολότερη. Ζητάνε να γίνει η ζωή τους ίση με τη δική μας. Στόχος πρέπει να είναι όχι η τυπική, αλλά η πραγματική ισότητα, η οποία σημαίνει ίσες ευκαιρίες στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή. Αυτό που πρέπει να επιδιώκεται είναι ο σεβασμός της ατομικής και ομαδικής ιδιαιτερότητας. Η σημερινή ημέρα αποτελεί μια ακόμα αφορμή για να προβληματιστούμε και να αναλογιστούμε πόσα και ποια ουσιαστικά βήματα έχουμε πραγματοποιήσει τα τελευταία χρόνια ως προς την ισότιμη πρόσβαση, αντιμετώπιση και συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρία σε όλο το φάσμα των κοινωνικών δραστηριοτήτων. Τα ΑμεΑ δεν είναι κάποιοι άλλοι, είναι οι γονείς μας, τα αδέλφια μας, οι συγγενείς μας, οι φίλοι μας.

Δυστυχώς, η κοινωνία πολλές φορές δε λαμβάνει υπόψη τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης ομάδας πληθυσμού, τις δυνατότητες και τις ειδικές τους ανάγκες. Αισθάνονται την περιθωριοποίηση και τη στέρηση της συμμετοχής στα κοινωνικά, δημόσια αγαθά και υπηρεσίες, που πρέπει να είναι κοινά σε όλους τους πολίτες ενός κράτους.

Η περιθωριοποίηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες είναι κάτι που πρέπει να καταγγελθεί, καθώς συνεπάγεται έλλειψη ανθρωπισμού και ευαισθησίας από την κοινωνία, απουσία εξευγενισμού της ψυχής, μειωμένο ήθος και τελικά έλλειψη αλληλεγγύης και κοινωνικής συνείδησης, στοιχεία που αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους μιας πολιτισμένης κοινωνίας. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, ότι μια τέτοια κοινωνία που δε μεριμνά για τα άτομα με ειδικές ανάγκες είναι αναξιοκρατική και επομένως, μη δημοκρατική και πολιτισμένη. Ο δείκτης άλλωστε της κουλτούρας ενός λαού σχετίζεται άμεσα με τη στάση των πολιτών και της πολιτείας απέναντι σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα αναπηρίας πρέπει όλοι να αποβάλουμε κάθε προκατάληψη για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, να κατανοούμε τα προβλήματά τους και να είμαστε αρωγοί τους, κάθε φορά που παρίσταται ανάγκη. Η αδιαφορία μας, η περιφρόνηση και η ρατσιστική αντιμετώπισή τους, είναι απάνθρωπη στάση ζωής, που πληγώνει τα άτομα αυτά και πολλές φορές τους αναστέλλει τη διάθεση για ζωή.

Αυτονόητα θα πρέπει να εναγκαλίζουμε με αγάπη τις πρωτοβουλίες τους, να τους συμπαραστεκόμαστε και να ενθαρρύνουμε τις δραστηριότητές τους, ώστε με τον τρόπο αυτό να τονώνεται η ψυχολογία τους και να αποκτούν αυτοπεποίθηση και σιγουριά. Με τη συμπαράσταση και την κατανόησή μας, τα άτομα με ειδικές ανάγκες μπορούν εύκολα να μεταβληθούν σε άτομα με ειδικές ικανότητες. Η συμπαράστασή μας στα άτομα αυτά πρέπει να γίνει τρόπος ζωής, γιατί μόνο έτσι θα διευκολύνουμε τη ζωή των συνανθρώπων μας. Πρέπει και οφείλουμε να διοργανώνουμε μαζί τους διάφορες εκδηλώσεις, ώστε να τους δίνουμε την ευκαιρία, με ίσους όρους, να εκδηλώνουν την ικανότητά τους και να αποκαλύπτουν το ταλέντο τους.

Οφείλουμε, επομένως, να βοηθήσουμε και εμείς να αισθάνονται κοινωνικά χρήσιμοι, όπως είναι και στην πραγματικότητα. Αυτή, εξάλλου, η συμπεριφορά φανερώνει και τον ανθρωπιστικό μας πολιτισμό.

Στο νομοσχέδιο για την ενίσχυση του θεσμού του Προσωπικού Ιατρού και των Κέντρων Υγείας (ψηφίστηκε πριν από λίγες μέρες από τη Βουλή), η αντιπολίτευση έδωσε ένα ακόμα δείγμα του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει την επίλυση σύνθετων προβλημάτων. Χαρακτηριστική σε αυτό είναι η διάταξη για τους γιατρούς υπαίθρου.

Τι λέει το υπουργείο Υγείας: Ότι επειδή υπάρχει σοβαρή έλλειψη ειδικευμένων γιατρών (γενικών ιατρών και παθολόγων), που θα μπορούσαν να είναι Προσωπικοί Ιατροί, και η έλλειψη αυτή δεν μπορεί να καλυφθεί από τη μία μέρα στην άλλη, οι Ιατροί Υπαίθρου, ύστερα από κάποια εκπαίδευση, θα εκτελούν και υπηρεσία Προσωπικού Ιατρού. Έτσι θα μπορούν να έχουν Προσωπικό Ιατρό και οι κάτοικοι νησιωτικών και απομακρυσμένων περιοχών που σήμερα δεν έχουν αυτήν τη δυνατότητα. Οι γιατροί αυτοί έχουν άλλωστε άδεια επαγγέλματος και, όπως θυμίζουν και οι εκπρόσωποι των ιατρικών σχολών της χώρας, μπορούν να παρέχουν ιατρικές υπηρεσίες σε αυτό το επίπεδο. Η αντιπολίτευση διαφώνησε με το σκεπτικό της διάταξης. Αλλά δεν μας είπε τι προτείνει για να έχουν οι κάτοικοι ορεινών χωριών ή μικρών νησιών τον προσωπικό τους γιατρό. Τι πραγματικά καλύτερο μπορεί να γίνει, στο κοντινό μέλλον…

Για άλλη μία φορά είδαμε ότι η αντιπολίτευση επιλέγει να βλέπει τα πράγματα με τη λογική του «όλα ή τίποτα». Να απορρίπτει αυτό που μπορεί να γίνει με τις σημερινές συνθήκες, στο όνομα αυτού που θα πρέπει να γίνει ιδανικά. Να αποφεύγει να πάρει θέση για το συγκεκριμένο, εδώ και τώρα, χάριν του μεγάλου και αόριστου, στο «επέκεινα»… Με αυτήν τη νοοτροπία έχει προσεγγίσει τους τελευταίους μήνες και άλλες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης. Προσοχή, δεν μιλάω για θέματα για τα οποία υπάρχουν σεβαστές και κατανοητές ιδεολογικές ή αξιακές αναφορές, όπως τα μη κερδοσκοπικά ΑΕΙ και το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια. Αναφέρομαι σε θέματα όπως η επιστολική ψήφος, η ψηφιακή εκπαιδευτική πύλη και το ψηφιακό φροντιστήριο, οι Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας για τα εγκεφαλικά επεισόδια. Πρωτοβουλίες, δηλαδή, με κοινώς αποδεκτό όφελος για τους πολλούς, συχνά για όσους βρίσκονται σε πιο μειονεκτική θέση. Τι κάνει η αντιπολίτευση, τουλάχιστον τα μεγαλύτερα κόμματα, σε τέτοιες περιπτώσεις; Έχουν αποφασίσει από πριν το «όλα ή τίποτα» ενώ στην ουσία, στην κατεύθυνση, συμφωνούν. Έχοντας λοιπόν αποφασίσει από πριν ότι διαφωνούν, εφευρίσκουν διάφορα προσχήματα, κινδυνολογούν: «δεν είναι μια συνολική λύση», «δεν φτάνουν για όλους» «και ποιος μας λέει ότι δεν θα συμβεί το τάδε ή το δείνα».

Αυτό που (κάνει πως) ξεχνά η αντιπολίτευση είναι ότι πολλά προβλήματα δεν μπορεί να περιμένουν στην αναζήτηση μίας ιδανικής λύσης. Και ότι δεν λύνονται ως διά μαγείας αλλά βήμα προς βήμα, με δοκιμές, καμιά φορά με αστοχίες, με βελτιώσεις. Ακόμα και αυτά που αποκαλούμε «τομές» και «άλματα» γίνονται, γιατί έχουν προηγουμένως μελετηθεί διεξοδικά. Η σύνθετη πραγματικότητα δεν έχει ούτε εύκολες, ούτε γρήγορες διεξόδους. Ας το έχουν αυτό υπόψη στην αντιπολίτευση, ιδιαίτερα όσοι έχουν φιλοδοξίες για ψηλότερα…

του Βασίλη Γιόγιακα

Ιατρός καρδιολόγος, βουλευτής Θεσπρωτίας με τη ΝΔ

Ορατός είναι πλέον ο κίνδυνος να «σπάσει η αλυσίδα» της Μεσογειακής Διατροφής, ακόμα και σε χώρες που την δημιούργησαν και την ακολουθούν επί αιώνες, όπως η Ελλάδα.

Ανησυχητικές είναι οι προοπτικές διατήρησης στις επόμενες γενιές για το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής ακόμη και στις χώρες, που αυτό δημιουργήθηκε, όπως προκύπτει από τις επισημάνσεις που έγιναν στο πλαίσιο εσπερίδας της Επιστημονικής Εταιρείας Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας (4Ε), από την ακαδημαϊκό Αντωνία Τριχοπούλου.

Η εκδήλωση οργανώθηκε με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από τη δημοσίευση της πυραμίδας της Μεσογειακής Διατροφής.

«Πόσο λάδι τρώνε, Θεέ μου»

Η έρευνα όμως ξεκίνησε αρκετά νωρίτερα: το 1947, όταν το Ίδρυμα Rokfeler πήγε στην Κρήτη για να δει σε τι κατάσταση βρίσκονταν οι νησιώτες μετά τον πόλεμο και διαπίστωσε το πολύ καλό επίπεδο της υγείας τους. Οι κρητικοί ήταν κατά 90% υγιέστεροι σε σύγκριση με τον Αμερικάνικο λαό. Αν και ο ιατρικός κόσμος χρειάστηκε πολύ καιρό να κατανοήσει τις συνέπειες αυτών των ευρημάτων, είχε μόλις «σκοντάψει» πάνω στις βασικές αρχές της Μεσογειακής ή Κρητικής κατά άλλους Διατροφής .

Δέκα χρόνια αργότερα (1957-60) η μελέτη των επτά (7) χωρών την οποία επινόησε και διηύθυνε ο Δρ Ancel Keys, ειδικός καρδιολόγος από τη Μινεσότα έκανε την Μεσογειακή Διατροφή διάσημη. Μελέτησε 7 διαφορετικές χώρες Ολλανδία, Φιλανδία, Ιαπωνία, Η.Π.Α και τις Μεσογειακές Χώρες: Ιταλία, Γιουγκοσλαβία και Ελλάδα, επιλέγοντας από την χώρα μας ως δειγματοληπτικές περιοχές την Κρήτη και την Κέρκυρα. Από όλες τις περιοχές που παρακολουθήθηκαν οι ομάδες της Ιταλίας και της Γιουγκοσλαβίας παρουσίασαν χαμηλότερη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα σε σχέση με τις ομάδες της Β. Ευρώπης και των Η.Π.Α, αλλά εκείνο το οποίο εξέπληξε ήταν τα αποτελέσματα της ομάδας της Κρήτης, η οποία είχε το χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας, ανεξάρτητα από την αιτία θανάτου.

Το 1991 ο Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης ανέλαβε την επανεξέταση των ατόμων που είχαν λάβει μέρος στην έρευνα πριν 31 χρόνια και διαπιστώθηκε ότι στην Κρήτη οι επιζώντες ήταν το 50% της αρχικής ομάδας, ενώ στην Φιλανδία δεν υπήρχαν επιζώντες. Για να επαληθεύσουν το φαινόμενο μετέφεραν τις διατροφικές συνήθειες σε άλλο πλαίσιο. Συγκεκριμένα στη Λυών ο Γάλλος γιατρός Σερζ Ρενώ πραγματοποίησε μια καρδιολογική έρευνα σταθμό στα έτη 1988-1993 με δύο ομάδες καρδιοπαθών ασθενών και δύο διαιτολόγια. Το ένα ήταν το διαιτολόγιο που συνιστούσε η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία και το άλλο, ένα διαιτολόγιο που είχε ως πρότυπο την Μεσογειακή Διατροφή.

Τα κλινικά αποτελέσματα της έρευνας… έγραψαν ιστορία. Οι θάνατοι καρδιοπαθών που τρέφονταν με το Μεσογειακό (κρητικό) διαιτολόγιο ήταν πολύ λιγότεροι από αυτών που ακολούθησαν το διαιτολόγιο της Αμερικάνικης Καρδιολογικής εταιρείας. Το σπουδαίο συμπέρασμα αυτής της μελέτης ήταν ότι οι διατροφικές συνήθειες επηρεάζουν την καλή εξέλιξη της υγείας άσχετα από τον τρόπο διαβίωσης. Αυτό επιβεβαιώθηκε με έρευνες σε πληθυσμούς μεταναστών των λαών της Μεσογείου σε Αυστραλία και Αμερική.

Ο ίδιος ο Keys διαπίστωνε έκπληκτος στα συμπεράσματα της μελέτης του: “Πόσο λάδι τρώνε, Θεέ μου!”. Τα χρόνια που ακολούθησαν η επιστήμη ανέλυσε επαρκώς τους λόγους για τους οποίους αυτή η διατροφή διασφαλίζει καλύτερη υγεία. Και εστίασε κυρίως στο λάδι και τις ιδιότητες του.

Τι είπε η Ελληνίδα πρέσβειρα της Μεσογειακής διατροφής

Η Ελληνίδα πρέσβειρα της Μεσογειακής Διατροφής, ανέφερε ότι «ενώ τα παιδιά σε σκανδιναβικές και άλλες χώρες της βόρειας Ευρώπης δείχνουν μεγάλη προσήλωση στο πρότυπο αυτής της διατροφής, αντίθετα σε χώρες του ευρωπαϊκού νότου, η προσήλωση αυτή υποχωρεί και μειώνεται», έτσι ώστε να δημιουργείται ο κίνδυνος να «σπάσει η αλυσίδα» της Μεσογειακής Διατροφής στις χώρες, που την δημιούργησαν και την ακολουθούν επί αιώνες.

Η κα Τριχοπούλου, σημείωσε ότι θα πρέπει να περιοριστεί η χρήση των συμπληρωμάτων διατροφής και να αποκατασταθεί η διατροφή κατά το πρότυπο της ευεργετικής για την υγεία Μεσογειακής Διατροφής, ενώ ενθάρρυνε τους καταναλωτές να επισκέπτονται και να αγοράζουν τρόφιμα από παραγωγούς στις λαϊκές αγορές.

Οι επισημάνσεις αυτές έγιναν στην εκδήλωση της 4Ε που πραγματοποιήθηκε ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας Ελιάς (26 Νοεμβρίου) και είχε σαν θέμα «Τιμώντας τα 30 έτη της πυραμίδας της Μεσογειακής Διατροφής, το σύμβολο που άλλαξε τις διατροφικές συνήθειες εκατομμυρίων ανθρώπων».

Ο Θεοχάρης Θεοχαρίδης, καθηγητής Νευροανοσολογίας και διευθυντής Διευθυντής Κέντρου Ερευνας Νευροφλεγμονοδών Παθήσεων στο Πανεπιστήμιο Nova Southeastern στην Φλόριντα των ΗΠΑ, εστίασε στους μηχανισμούς μέσω των οποίων δρουν ευεργετικά ορισμένα συστατικά της ελιάς και των εσπεριδοειδών στην αντιμετώπιση του χρόνιου COVID, από τον οποίο νοσεί σημαντικό τμήμα του πληθυσμού.

Η Βίβιαν Ντετοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Διαιτολογίας του Πανεπιστημίου της Πελοποννήσου, με σημαντική εμπειρία ως διευθύντρια διαιτολογίας σε δημόσιο νοσοκομείο της Αθήνας, ανέλυσε εμπεριστατωμένα την συνεισφορά του ελαιολάδου στην πυραμίδα της Μεσογειακής Δίαιτας και παρουσίασε τις ευεργετικές δράσεις των συστατικών του.

Η Χριστίνα Μερκούρη – Φράγκου (χημικός, οινολόγος) και ο Χαράλαμπος Τζωρτζόπουλος (τεχνολόγος γεωπόνος, μεταποιητής), ανέδειξαν τα ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά ελαιολάδων των ποικιλιών Αδραμυτινής και Κολοβής από την Λέσβο, Αθηνοελιάς με Κορωνέικη από την Λακωνία, Κορωνέικης από το Κολυμπάρι Χανίων και την Μεσσηνία, καθώς και Χαλκιδικής.

Η εσπερίδα, που πραγματοποιήθηκε στην Εταιρεία των Φίλων του Λαού, άνοιξε με χαιρετισμό που απηύθηνε ο εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας (IOC) Jaime Lillo, ο οποίος ανέφερε:

«Παγκόσμια Ημέρα Ελιάς: Μια γιορτή βαθιά ριζωμένη στην ιστορία και τον πολιτισμό της Μεσογείου, με την Ελλάδα να κατέχει μια ιδιαίτερη θέση ως μία από τις γενέτειρες της καλλιέργειας της ελιάς και της Μεσογειακής Διατροφής. Φέτος, το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου τίμησε επίσης αυτή την παγκόσμια περίσταση γιορτάζοντας την 30ή επέτειο από τη δημοσίευση της Πυραμίδας της Μεσογειακής Διατροφής, ενώ και τα δύο γεγονότα περιλάμβαναν διακεκριμένους διεθνείς επιστήμονες, όπως η Αντωνία Τριχοπούλου, που συχνά αποκαλείται «μητέρα της Μεσογειακής Διατροφής». Το έργο της έχει συμβάλει σημαντικά στην προώθηση αυτού του μοντέλου υγείας, βιωσιμότητας και πολιτιστικής κληρονομιάς. Η Ελλάδα, με τις αιώνες παλιές ελαιοπαραγωγικές παραδόσεις της, συνεχίζει να ενσαρκώνει τις αρχές αυτής της διατροφής, συνδέοντας τον πλούσιο πολιτισμό της με ένα βιώσιμο μέλλον».

Ο πρόεδρος της 4Ε, Βασίλης Ζαμπούνης, επεσήμανε πως η Μεσογειακή Διατροφή άσκησε καθοριστική επίδραση ώστε μέσα στα τελευταία 30 χρόνια πενταπλασιάστηκαν οι εισαγωγές ελαιολάδων των κυριότερων μη ελαιοπαραγωγικών χωρών και διπλασιάστηκε η παγκόσμια κατανάλωση ελαιολάδου.

Το κερί της γλώσσας καίγεται πλέον κι απ’ τις δύο μεριές.

Και από την κουλτούρα της αφύπνισης και απ’ τον νεοσυντηρισμό.

Δεν υπάρχει πια καμμιά κοινή στέγη να την προστατέψει.

Η τελευταία σαθρή κοινότης είναι η οικογένεια, βαθύτερη επιδίωξη της οποίας είναι η κατίσχυση. Ενώ δε τα μέλη της είναι αλυσοδεμένα με παθολογική αγάπη, για τους συνανθρώπους εκτός της αυλής τους τρέφουν αισθήματα χαιρεκακίας.

Η γλώσσα πια εκτός της κοινότητος απώλεσε την ζείδωρη επαφή της με τον ουρανό, το άρρητο, το μυστηριακό, την έκπληξη και την αφέλεια. Απογυμνώθηκε δε από τον μεταφορικό και μετωνυμικό λόγο, δηλαδή απ’ την ποιητικότητα, απόμεινε πληροφοριακό κέλυφος.

Τα ψυχαγωγικά, αρδευτικά αυλάκια της που δημιουργούσε ο χειρότευκτος βίος είναι πια φρυγμένο χώμα.

Ατροφούν τα χέρια, ατροφούν και οι νοητικές και συναισθηματικές συνάψεις.

Ήδη φαίνεται, απ’ τις θεματικές λεγόμενες βαπτίσεις πόσο ψηλά έχουμε πάρει τον αμανέ της ατομικής – οικογενειακής παντοκρατορίας.

Φυσικά αυτήν την διαρκή κολακεία των ξιπασμένων γονέων ήδη από την γέννα – μην πούμε απ’ την εγκυμοσύνη της παγώνας – την απορροφά ο νεαρός γόνος. Εγεννήθη παρ’ ημίν βασιλεύς.

Τρέμει κάθε φορά ο ενήλικας που διασταυρώνεται με ομαδούλες παιδιών. Δεν ξέρει τι θα ακούσει, πως θα του συμπεριφερθούν.

Τα χθεσινά δε βοσκόπουλα και οι χωριατοπούλες υπό το σύνδρομο κάποιου αριστοκρατικού μεγαλείου γέμισαν την χώρα με Διώνες, Μάξιμους, Ρωμανούς, Ιωσηφίνες, Νεφέλες, Απόλλωνες, Φαίδρες.

Μα μπορεί ένας Απόλλων να δεχτεί θέση έστω και κατ’ ελάχιστον κάτω του παντοκράτορος;

Μοιραίως κάποιος εχθροπαθής και συμφεροντολόγος ήχος έχει διαποτίσει την, άκρως στοιχειώδη πια, γλώσσα τέκνων και γονέων.

Οι έφηβες εις επήκοον κάθε διερχόμενου εκφέρουν χωρίς καμμιά συστολή αρσενικές ύβρεις σαν να έχουν αντρικά γεννητικά όργανα. Ακούγονται απ’ τα χείλη τους αυτά τα βρωμόλογα, ως αποτρόπαιο κράμα δικαιωματισμού και συντηρητισμού.

Μοιραίως ασύστολοι είναι και οι ηχητικοί χρωματισμοί αυτής της ελευθεροστομίας. Αυθάδεια, αναίδεια, απέχθεια προς τους μεγαλύτερους, ψευδοαυτοπεποίθηση.

Η τηλεόραση και η εν γένει οθονική ζωή υποκατέστησε την εμπειρία, τον ποδαρόδρομο και την γλωσσική ανταλλαγή με την βουβή εθνική θλίψη αλλά και φαιδρότητα εν ταυτώ.

Φυσικά τις οθόνες κατακλύζουν πια λασπώδεις προσχώσεις αγγλικανισμών.

Δεν μιλάμε πλέον για φυσιολογική γλωσσική ανταλλαγή, αλλά για γλωσσική καρικατούρα, για βαθύτατο σύνδρομο γλωσσικού ραγιαδισμού και υποτέλειας. Η ξένικη προφορά κι ο παράταιρος επιτονισμός φυραίνουν αγάλια – αγάλια την ολοστρόγγυλη ελληνική προσωδία.

Μέγιστη πια φιλοδοξία των οικογενειών είναι πως θα λάμψουν οι γόνοι τους στα οθονικά πρότυπα. Αγνοούν το σοφό δημώδες, χαμηλοφόρτωνε και σιγανοτραγούδα. Παροιμία που αίφνης φωτίζει κάθε σύγχρονο κείμενο και που εκλύει νοσταλγία για τον θησαυρό των παροιμιών που γέννησε μια φτωχή εξωτερικά αλλά πάμπλουτη γλωσσικά ζωή. Αλλά ποιος στοιχειωδώς νοήμων άνθρωπος επιζητά την πολύχρωμη ζωή; Και από συμμερισμό στους κακοπαθημένους αλλά και γιατί τα ανθρώπινα χρώματα ωχριούν στην εσωτερική ευδία, στην στοχαστικότητα, στο ρίγος της υπερβάσεως, στην ενθεότητα.

Αλλά δεν πληγώνουν την γλώσσα μόνον οι εν γένει καρναβαλιστικές εμφανίσεις της ψευδοαφυπνίσεως.

Την πληγώνουν και οι τεχνηέντως αυτάρεσκοι ακκισμοί των συντηρητικών που δεν χάνουν ευκαιρία να επιδεικνύουν την άκρως επισφαλή οικογενειακή τους ευτυχία. Αν κιόλας ανήκουν στα προνομιούχα μορφωτικά στρώματα είναι ασυγκράτητοι.

Ο στόμφος, η αυταρέσκεια, η περιφρόνηση διαποτίζουν με τα ανάλογα χρώματα και τον ήχο της φωνής τους. Λόγω δε της άκαμπτης βεβαιότητάς τους και με κάποια βλακώδη και βοϊδίσια χρώματα.

Πλέον σκιρτήματα εκ του λόγου τους προσφέρουν μόνον οι τελευταίοι αποσυνάγωγοι αγράμματοι.

Για να μιλήσουμε κάπως σχηματικά οι αφυπνιστές και οι αντιαφυπνιστές είναι τα δύο άκρα των φανατικών που ελλείψει προσωπικής αξίας υποδύονται τους κοινωνικούς αναμορφωτές. Φυσικά τους πρώτους που παίρνουν παραμάζωμα είναι οι αλαφιασμένοι και μονίμως πυροσβέστες κεντρώοι.

Ταιριάζει στους αυτόκλητους σωτήρες – όπως βέβαια και σε κάθε ανθρώπινο πλάσμα που για κάτι έστω και ελάχιστο επαίρεται – το δημώδες,

μην μου παρατεντώνεσαι

γιατί ψηλός δεν είσαι,

και το χωριό σου ξέρουμε

και ξέρω τίνος είσαι.

Εδώ ας εγκωμιάσουμε άλλη μια φορά τις αγράμματες χωριάτισσες της πάλαι ζωής που όταν μιλούσαν νόμιζες πως κάποιος ουράνιος υποβολέας τους ψιθυρίζει τα λόγια. Ο δε τραγουδιστός λόγος τους πόρρω απέχει απ’ την σημερινή ανούσια εκφορά. Ένα απ’ τα απότοκα του ισοπεδωτικού σχολείου.

Ας κλείσουμε όμως με κάτι ελαφρύ γιατί ίσως το παρακάναμε με την κριτική.

Η ζωή υπερβαίνει πάντα τις ανθρώπινες συνθήκες και βρίσκει διέξοδο.

Η πάντοτε κρυπτόμενη φύση, το άλυτο μυστήριο και η παντελής έλλειψη νοήματος δίνουν κάθε πρωί – όσο και να φαίνεται παράδοξο – κίνητρο ζωής και_γλώσσας.

Βέβαια υπάρχουν και μερικοί τυχεροί που αυθυποβαλλόμενοι και αυταπατώμενοι δίνουν στην ζωή τους κάποιο αυθαίρετο μα τόσο παρήγορο νόημα.

Πάντως όσο και να φαίνεται απαισιόδοξο – και γι’ αυτό βαθιά αισιόδοξο – ο άνθρωπος πάσχει από μια αρρώστια που λέγεται ζωή.

Όμως ας κλείσουμε το κλείσιμο παρήγορα. Εν τέλει το εντελέστερο δημιούργημα του ανθρώπου η γλώσσα και ο λόγος ίσως κάποτε χαλιναγωγήσουν το είδος.

Σωτήρης Δημητρίου

Το τελευταίο βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου είναι το «Αντιπαθητικές Λέξεις» εκδόσεις Πατάκη.

Η Θεσπρωτία μας βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Οι προκλήσεις της εποχής είναι πολλές, οι αλλαγές συνεχείς, και η ανάγκη για ένα δυναμικό, υποστηρικτικό και αποτελεσματικό Επιμελητήριο είναι πιο επιτακτική από ποτέ.

Το Επιμελητήριο δεν είναι απλώς ένας θεσμός που παρέχει υπηρεσίες στα μέλη του. Είναι ένας φορέας που οφείλει να λειτουργεί ως καταλύτης ανάπτυξης, καινοτομίας και συνεργασίας. Αυτό το όραμα θέλω να μοιραστώ μαζί σας και, με τη δική σας συμμετοχή, να το κάνουμε πραγματικότητα.

Τα τελευταία χρόνια, ο ρόλος του Επιμελητηρίου έχει αμφισβητηθεί από πολλούς επαγγελματίες, οι οποίοι συχνά αναρωτιούνται: “Γιατί πληρώνουμε εισφορά στο Επιμελητήριο;” Αυτή η φράση πρέπει να σταματήσει να ακούγεται. Το Επιμελητήριο πρέπει να αποκτήσει ξανά τον ρόλο του ως πολύτιμος συνεργάτης κάθε επαγγελματία και επιχειρηματία.

Η θέση μας είναι ξεκάθαρη: θέλουμε ένα Επιμελητήριο που θα στηρίζει τις προσπάθειες του καθενός από εμάς, που θα ενώνει δυνάμεις με τους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς, και που θα υπηρετεί τα συμφέροντα του συνόλου της επιχειρηματικής κοινότητας της Θεσπρωτίας.

Για να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις της εποχής, πρέπει να κινηθούμε στρατηγικά και οργανωμένα. Οι προτεραιότητές μας περιλαμβάνουν:

Ο δρόμος μπροστά μας δεν είναι εύκολος. Χρειάζεται σχέδιο, υπομονή και επιμονή. Κυρίως, χρειάζεται συνεργασία. Πολιτεία, Αυτοδιοίκηση, Επιχειρήσεις και Κοινωνία πρέπει να δουλέψουμε μαζί.

Το Επιμελητήριο πρέπει να λειτουργεί ως ο συνδετικός κρίκος που θα ενώνει όλους τους παραπάνω φορείς και θα λογοδοτεί στα μέλη του για κάθε απόφαση και δράση. Με εμπιστοσύνη, διαφάνεια και αλληλεγγύη, μπορούμε να κάνουμε το Επιμελητήριο Θεσπρωτίας θεσμό-πρότυπο.

Σας καλώ να συμμετάσχετε σε αυτή την προσπάθεια, να μοιραστούμε ιδέες και εμπειρίες, να συνδιαμορφώσουμε το μέλλον μας. Ας κάνουμε τη Θεσπρωτία και τις επιχειρήσεις μας συνώνυμο της ποιότητας, της καινοτομίας και της συνεργασίας.

Ο δρόμος είναι δύσκολος, αλλά μαζί μπορούμε να πετύχουμε. Ελάτε να ανοίξουμε τις πόρτες για νέες ευκαιρίες, επενδύσεις και ανάπτυξη.

Όταν γίνεται λόγος για το Κάστρο της Κιάφας ή αλλιώς Κάστρο του Σουλίου, σε πολλούς υπάρχει μια σύγχυση. Πιστεύουν ότι πρόκειται για το ξακουσμένο κάστρο των Σουλιωτών. Και όταν ακούν γι’ αυτό ή το βλέπουν από κοντά ή μακριά, στέκονται με θαυμασμό και περηφάνια για τη μεγάλη του ιστορία και δόξα. Πρόκειται ασφαλώς για λάθος αίσθηση και αντίληψη.

Και εξηγούμαι: το υπάρχον σήμερα κάστρο, που είναι πράγματι εντυπωσιακό, δεν είναι αυτό που έχτισαν και χρησιμοποίησαν οι Σουλιώτες στους μακροχρόνιους αγώνες τους εναντίον των στρατευμάτων των μουσουλμάνων αγαδομπέηδων της ευρύτερης περιοχής (κυρίως Γαρδικίου και Μαργαριτίου) ή πασάδων των Ιωαννίνων, προκατόχων του Αλή, και βέβαια εναντίον του ίδιου του Τεπελενλή.

Όπως μάλιστα έχουν δείξει και αποδείξει οι νεότερες μελέτες και επιτόπιες έρευνες, το κάστρο του Σουλίου είναι της ίδιας αρχιτεκτονικής φιλοσοφίας με το κάστρο των Ιωαννίνων και οικοδομήθηκε στα χρόνια μετά την πτώση του Σουλίου(1803). Να σημειωθεί εδώ ότι ο πιο έγκυρος μελετητής και ερευνητής των μουσουλμανικών κάστρων είναι ο καθηγητής αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Γιώργος Σμύρης.

Το σημερινό, λοιπόν, κάστρο της Κιάφας οι Σουλιώτες το βρήκαν έτοιμο και το παρέλαβαν μετά την επιστροφή και εγκατάστασή τους στο Σούλι. Αν και η συμφωνία τους με τον πανούργο γιο της Χάμκως, να συμπαραταχθούν και συμπολεμήσουν τον Χουρσίτ Πασά, που πολιορκούσε τα Γιάννενα, με τον απαράβατο όρο να επιστρέψουν στα αγαπημένα τους χώματα, έγινε το Δεκέμβρη του 1820, ο Αλής καθυστερούσε να τους το παραδώσει.

Χρησιμοποιούσε διάφορα προσχήματα, όπως ότι μέσα σ’ αυτό είχε τζαμί και πως έπρεπε να πάρει την άδεια του Σουλτάνου κλπ. Ώσπου η πίεση από τα μουσουλμανικά στρατεύματα του Χουρσίτ, έγινε πλέον ασφυκτική. Έτσι περί τα μέσα Μαρτίου του 1821, ο Τουρκαλβανός φρούραρχος και έμπιστος του Αλή Μούρτο – Τσάλης αναγκάστηκε να το παραδώσει στο Νότη και Κίτσο Μπότσαρη που ήταν στρατοπεδευμένοι στην περιοχή του σημερινού ναού της Παναγίας Κοπάνων κοντά στο Πέραμα Ιωαννίνων.

Το νέο αυτό και επιβλητικό κάστρο της Κιάφας έμεινε στα χέρια των Σουλιωτών μέχρι την οριστική τους αποχώρηση από το Σούλι στις 2 Σεπτεμβρίου του 1822.

Γεννιέται όμως το ερώτημα: Γιατί άραγε ο Αλή Πασάς αποφάσισε να κατασκευάσει ένα τέτοιο επιβλητικό κτίσμα σ’ ένα τόπο παντελώς δυσπρόσιτο, τη στιγμή μάλιστα που το Σούλι και ολόκληρη η περιοχή ήταν πια στα χέρια του και οι Σουλιώτες βρίσκονταν εξόριστοι στα Εφτάνησα;

Αν και άβυσσος η ψυχή του δοξομανή και υπερόπτη Αλή Πασά, θα απαντούσε κανείς πως κάτι του έλεγε μέσα του ότι οι «Κακοσουλιώτες» με την πρώτη ευκαιρία θα ξαναγυρίσουν πίσω στην πατρίδα τους και τότε άντε πάλι να βρει το κουράγιο, τη δύναμη και τα πολυάριθμα στρατεύματα για να ξεκινήσει άλλους φοβερούς και φονικότατους πολέμους. Είδε κι έπαθε ώσπου να απαλλαγεί από τους «κλεφτογιδάδες» όπως τους αποκαλούσε υποτιμητικά.

Έτσι, τώρα θα συνέχιζε απερίσπαστος να χτίζει το δικό του μεγάλο Τουρκαλβανικό κράτος, αυτόνομο και ανεξάρτητο από την Οθωμανική αυτοκρατορία.

Το μεγαλοπρεπές λοιπόν κάστρο που έχτισε ο Αλής στην περίοπτη και στρατηγικής σημασίας θέση της Κιάφας και το οποίο βλέπουμε και θαυμάζουμε, έστω και στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα μετά από 220 περίπου χρόνια, είναι σε σχήμα παραλληλογράμμου, με διεύθυνση βορρά – νότος και καλύπτει όλο το άπλωμα της κορυφής.

Οι διαστάσεις του ήταν περίπου 150 χ 50 μ. και το ύψος των εξωτερικών τειχών ξεπερνά τα 11μ. Είχε δύο τοξοειδείς εισόδους, πολυγωνικούς ακραίους προμαχώνες, περιμετρικές επάλξεις, κανονοθυρίδες, αντερείσματα καθώς και επιτείχιους οχετούς-ζεματίστρες. Εσωτερικά κατασκευάστηκαν οι απαραίτητες εγκαταστάσεις στρατωνισμού της φρουράς, αποθήκες, δεξαμενές, πυριτιδαποθήκες, τζαμί, κλπ. Υπήρχε ακόμη ένας πολυτελής ξενώνας (Σαράι) για την αφεντιά του πανίσχυρου τότε Βεζίρη.

Και λοιπόν, κάστρο των Σουλιωτών δεν υπήρχε; Φυσικά και υπήρχε. Μάλλον θα ταίριαζε η λέξη φρούριο. Μαρτυρούν την ύπαρξή του οι σύγχρονοι της εποχής περιηγητές και μάλιστα ο ιστορικός Χριστόφορος Περραιβός. Στην ίδια θέση και στο ύψωμα της «Τρύπας», όπως λεγόταν τότε. Εξάλλου στη μάχη του 1792 οι Σουλιώτες υπό των Αρχικαπετάνιο Γεώργιο Μπότσαρη στο φρούριο αυτό αμύνονταν.

Όμως ήταν πολύ μικρότερο και απλούστερο από το μεταγενέστερο Κάστρο του Αλή πασά και σημερινό. Κι ακόμη κάτι. Όταν οι Σουλιώτισσες, στην ίδια μάχη, έτρεψαν σε φυγή τα πολυάριθμα στρατεύματα του Αλή υπό την περίφημη Μόσχω Τζαβέλα, γυναίκα του Λάμπρου και τριάντα τριών ετών, αυτές δεν βρίσκονταν μέσα στο κάστρο, αλλά στην απέναντι από αυτό ράχη «Βρέκε Βρετετέμε» (ράχη της αστραπής).

Ωστόσο, δεν έχει σωθεί κάποια περιγραφή ή εικόνα του από τους ιστορικούς, περιηγητές ή ζωγράφους της εποχής εκείνης για τον απλό λόγο ότι δεν ήταν κάτι το εντυπωσιακό. Όπως, βέβαια, υπήρχε και το κάστρο φρούριο του Κουγκίου, ακόμη μικρότερο αυτό, το οποίο είχαν χτίσει οι Σουλιώτες με την προτροπή και την επίβλεψη του καλόγηρου Σαμουήλ, στη διάρκεια των τεσσάρων ετών της πολιορκίας του (1800-1803) από τον Βελή Πασά, γιο του Αλή.

Όσο για την άποψη ορισμένων πως πριν ακόμη και από το κάστρο των Σουλιωτών υπήρχε στην ίδια θέση, στην κορυφή της Κιάφας, Ενετικό Κάστρο, αυτό δεν αποδεικνύεται από τους ιστορικούς και μελετητές. Εξάλλου οι Ενετοί, ως θαλασσινοί αυτοκράτορες, έχτιζαν κάστρα, και μάλιστα επιβλητικότατα, σε όλα σχεδόν τα νησιά και τις παραθαλάσσιες πόλεις που είχαν υπό την κατοχή τους (Κέρκυρα, Κρήτη, Λευκάδα, Πύλο, Μεθώνη, Ναύπλιο, κλπ). Ένα τέτοιο κάστρο στο ορεινό και απρόσιτο Σούλι δεν εξυπηρετούσε τα μεγαλεπίβουλα σχέδιά τους.

Σημ. Ζεματίστρες (ή καταχύστρες) λέγονται οι χτιστές και κλειστές προεξοχές στο άνω τμήμα των τειχών – πύργων, κάτι σαν μπαλκόνια, από όπου οι αμυνόμενοι έβαλαν κατά των εχθρών που πλησίαζαν με πέτρες και τόξα. Ακόμη από εκεί έχυναν ζεματιστό νερό ή λάδι (από όπου και το όνομα).

Ο Σωτήριος Βούλγαρης, όπως μαρτυρεί η πράξη βαφτίσεώς του, γεννήθηκε στην οθωμανοκρατούμενη Παραμυθιά στις 5/18 Μαρτίου 1857: « Τη 14 του αυτού μηνός (Φεβρουαρίου) του 1911 εξεδόθη πιστοποιητικόν βαπτίσεως Σωτηρίου Γεωργίου Βούλγαρη, γεννηθέντα τη 18 Μαρτίου 1857 έτους, εκ γονέων ευσεβών Γεωργίου Βούλγαρη και Ελένης Γεωργ. Στρουγγάρη, βαπτισθέντος την 25ην του αυτού μηνός υπό του Ιωάννου, εφημερίου Παραμυθιάς, υπ΄ αναδόχου Βασιλείου Στρουγγάρη». Έμελλε να είναι το μοναδικό παιδί που επέζησε από τα έντεκα που απέκτησαν στον έγγαμο βίο τους ο Γιώργης και η Ελένη. Ο Σωτήριος έλαβε στοιχειώδη μόρφωση καθώς από πολύ μικρή ηλικία εργαζόταν στο κατάστημα του πατέρα του στο κέντρο της πόλης, στην θέση «Κριθαροπάζαρο», μαθαίνοντας και ασκώντας και αυτός σύμφωνα με την οικογενειακή παράδοση, την τέχνη της αργυροχοΐας. Εκεί, πατέρας και γιός κατασκεύαζαν και πωλούσαν τα ασημένια δημιουργήματά τους, όπως περιδέραια, βραχιόλια, πόρπες, κουμπιά, θήκες και ζώνες.

Όμως, η Παραμυθιά των παιδικών και νεανικών χρόνων του Σωτήριου, δεν ήταν και το ιδανικό μέρος για να ζεις. Οι συνεχείς εξεγέρσεις των Ελλήνων χριστιανών και η προσάρτηση όλο και περισσοτέρων απελευθερωμένων εδαφών στο Βασίλειο της Ελλάδος, κυρίως σε βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εξαγρίωναν το μουσουλμανικό στοιχείο και της οθωμανικές αρχές, οι οποίες με κάθε ευκαιρία ξεσπούσαν το μένος τους στους άμαχους χριστιανούς και όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Κραψίτης για μια από αυτές τις εξεγέρσεις: «όλα από τις πράξεις των Τούρκων μεταβλήθηκαν σε αληθινή κόλαση». Λόγω της ανεξέλεγκτης βίας λοιπόν και της αναρχίας που επικρατούσε στην Παραμυθιά, της πυρκαγιάς του 1873 που κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου της Παραμυθιάς, μαζί και το κατάστημα της οικογένειας, αλλά και μιας απόπειρας ληστείας το 1876, η οικογένεια Βούλγαρη αποφάσισε το επόμενο έτος να μετακομίσει στην κοντινή Κέρκυρα που από το 1864 είχε προσαρτηθεί στο Βασίλειο της Ελλάδος. Στο ισόγειο ενός σπιτιού στο Σαν Ρόκο, άνοιξαν ένα μικρό κατάστημα και εκεί ο Σωτήριος γνώρισε τον μετέπειτα συνεργάτη του, επίσης βλάχικης καταγωγής αργυροχόο Δημήτριο (Τάκη) Κρέμο, από τo Νυμφαίο της Φλώρινας, ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα αργυροχρυσοχοΐας στα Βαλκάνια. Ο Κρέμος που γνώριζε πολύ καλά την τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας και κινούνταν μεταξύ Ιόνιων Νήσων και Ιταλίας είναι πιθανόν ο άνθρωπος που τον έπεισε να δοκιμάσει την τύχη του στην γείτονα χώρα. Το 1880 ο Σωτήριος Βούλγαρης μαζί με τον Κρέμο μεταναστεύουν στην Ιταλία. Αποβιβάστηκαν στο Μπρίντιζι και το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς άνοιξαν στη Νάπολη στην Piazza dei Martiri το πρώτο τους κατάστημα. Όμως η άμετρη εγκληματικότητα της πόλης, και συγκεκριμένα οι συνεχείς διαρρήξεις, τους αναγκάσαν να το εγκαταλείψουν και να μετακομίσουν στην Ρώμη το 1881.

Στην Αιώνια Πόλη, αρχικά πουλούσαν τα χειροποίητα κοσμήματά τους, βραχιόλια και σκουλαρίκια, σε πάγκο στο ύπαιθρο και συγκεκριμένα έξω από την Γαλλική Ακαδημία. Οι τοπικές αρχές όμως δεν επέτρεπαν την πώληση χωρίς άδεια στο ύπαιθρο αλλά αυτή τη φορά η τύχη ήταν με το μέρος τους. Γρήγορα βρήκαν στέγη στο κατάστημα ενός Έλληνα σφουγγαρά ονόματι Κινδύνης στη Λεωφόρο Trinità dei Monti, ο οποίος τους παραχώρησε λίγο χώρο στην βιτρίνα του για την έκθεση των δημιουργιών τους. Τα δημιουργήματά τους σύντομα προκάλεσαν αίσθηση στην τοπική αγορά με κατακόρυφη αύξηση των πωλήσεων κυρίως σε εύπορους τουρίστες, αλλά έπειτα από διαφωνίες, οι δύο συνέταιροι χώρισαν τους δρόμους τους και ο Σωτήριος Βούλγαρης το 1884, άνοιξε το πρώτο του κατάστημα, στη ίδια περιοχή, στη Via Sistina στον αριθμό 85 με την επωνυμία «Old Curiosity Shop». Η συνεχής αύξηση των πωλήσεων οδήγησε στο άνοιγμα του διάσημου καταστήματος της Via dei Condotti, στον αριθμό 28 το 1894. Ένα τρίτο και μεγαλύτερο κατάστημα στην ίδια οδό στον αριθμό 10 ιδρύθηκε το 1905 το οποίο θα αποτελέσει και την ναυαρχίδα του διάσημου οίκου, ενώ τα τρία καταστήματα συνυπάρχουν για αρκετά χρόνια. Από το 1895 έως και το 1897 η εταιρεία S. BULGARI αριθμούσε άλλα τέσσερα κοσμηματοπωλεία σε τουριστικούς προορισμούς στην Ιταλία (Σαν Ρέμο, Νάπολη, Μπέλατζιο, Σορέντο). Ο Σωτήριος εκτός από εμπνευσμένος δημιουργός αποδείχτηκε, παρά την στοιχειώδη μόρφωσή του, άριστος και ευφυής επιχειρηματίας. Βλέποντας ότι η εμπορική κίνηση στη Ρώμη μειώνεται τους καλοκαιρινούς μήνες, άνοιξε δύο καταστήματα στο Σεν Μόριτς, καθώς και μπουτίκ στην Ποντρεσίνα, στο Ενγκαντίν, και τη Λουκέρνη, στα σπουδαιότερα δηλαδή ελβετικά θέρετρα της υψηλής κοινωνίας. Έως το 1913, με την βοήθεια των υιών του Κωνσταντίνου-Γεώργιου και Λεωνίδα-Γεώργιου, η επιχείρηση συνέχισε να αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς και με συνεχής ανοδική πορεία έφτασε να συγκαταλέγεται στους κορυφαίους οίκους πολυτελών αντικειμένων.

Ο Σωτήριος το 1888, παντρεύτηκε, πιθανόν στην Κέρκυρα, την επίσης βλάχικης καταγωγής Ελένη Μπάσιου με την οποία απέκτησε έξι παιδιά: τον Κωνσταντίνο-Γεώργιο (1889-1973), το Λεωνίδα-Γεώργιο (1890-1966), τη Μαρία-Αθηνά (1891-1976), τη Σοφία (1893-1908), την Αλεξάνδρα (1895-1984) και τον Σπυρίδωνα (1897-1932). Απεβίωσε στη Ρώμη το 1932 σε ηλικία 75 ετών. Μετά τον θάνατό του, κατόπιν επιθυμίας του, οι γιοι του διέθεσαν στη μνήμη του το ποσό του 1.075.000 δραχμών για την ανέγερση του Δημοτικού Σχολείου Παραμυθιάς. Το ελληνικό κράτος διέθεσε άλλο 1.000.000 δραχμές για την αποπεράτωση του μοναδικού αυτού κτίσματος. Η προτομή του Σωτήριου Βούλγαρη κοσμεί τον αύλειο χώρου του πρώην Α΄ Δημοτικού Σχολείου Παραμυθιάς και το όνομα του έχει δοθεί σε μια από τις κεντρικές πλατείες της πόλης.

*Ο Δονάτος Μπόλοσης είναι ιστορικός, ερευνητής της τοπικής ιστορίας της Θεσπρωτίας και συγγραφέας του βιβλίου Ο Μίχο Λίας (1918-2013).

Η πρώτη μου επαφή με το έργο του Σωτήρη Δημητρίου ήταν η συλλογή διηγημάτων «Ντιάλιθ’ ιμ, Χριστάκη». Έχοντας ξεκινήσει τα δικά μου δειλά βήματα στη μικρή φόρμα, ζήλεψα τη γραφή του. Λιτότητα και πυκνότητα. Ρεαλισμός με μια ορμή που αφήνει χαρακιές. Έκτοτε τον ακολουθώ. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη το βιβλίο του «Αντιπαθητικές λέξεις». Πρόκειται για μια σάτιρα, όπου ο συγγραφέας πετάει μέσα σε ένα καλάθι λέξεις που περιέγραψαν ιδέες κατά τα έτη 2015-2019, την περίοδο της μεγάλης διαπραγμάτευσης. Από τη στιγμή που διάβασα το αφήγημα του Δημητρίου, ακούω με διαφορετικό τρόπο νεολογισμούς όπως «ενσυναίσθηση» ή «καλή Παναγιά». Ζήτησα, ως αντιστάθμισμα, να ακούσω τις δικές του λέξεις.

Ο λαός χρησιμοποιεί την έκφραση «του ήρθε κεραμίδα» για ένα απροσδόκητο και δυσάρεστο γεγονός. Λέγεται ότι προέρχεται από την ιστορία του βασιλιά Πύρρου της Ηπείρου. Πριν από κάμποσα χρόνια, μια βραδιά στον Ιανό άκουσα για αυτό που σας συνέβη με ένα ακροκέραμο στην Καλλιθέα. Ήταν σίγουρα αναπάντεχο, οδήγησε όμως σε ωραία μονοπάτια. Θα θέλατε να μας διηγηθείτε το περιστατικό και το πώς άλλαξε τελικά τη ζωή σας;

Ναι, βεβαίως. Ήμουν γύρω στα τριάντα, άσχετος, άπραγος, παραπαίων αλλά και εντελώς αυτό που λέμε «καλό παιδί». Ακίνητος, σχεδόν σαστισμένος μπροστά στο φαινόμενο της ζωής. Να φανταστείτε, ούτε καν τις ερωτικές ευκαιρίες δεν μπορούσα να διακρίνω και να διεκδικήσω. Σ’ αυτήν την κατάσταση περιπλανιόμουν στην Καλλιθέα, όταν μου ήρθε από κάποια χαλάσματα ένα ακροκέραμο στο κεφάλι. Ημιλιπόθυμο, με πήγαν σε κάποιο καφενείο και, μόλις κάπως συνήλθα, ζήτησα χαρτί και στιλό. Εκεί επιτόπου έγραψα το πρώτο μου διήγημα «Κεραμίδι στο κεφάλι». Να φανταστείτε, δεν είχα την παραμικρή σχέση με χαρτιά και βιβλία. Ίσως κάποιος συναψιολόγος θα έλεγε πως μετατοπίστηκε κάποια εγκεφαλική σύναψις και με μετέτρεψε εν ριπή οφθαλμού από μαύρο πρόβατο σε άσπρο, δηλαδή παραγωγικό. Κάπου σ’ αυτό το σημείο της αφηγήσεώς μου στην παρουσίαση του βιβλίου θα αποχωρήσατε, γιατί κατόπι είπα στους ακροατές πως λέω ψέματα.

Μάλλον η ερώτηση θα ήταν «πότε αρχίσατε να γράφετε». Εν γένει μού δημιουργούν αμηχανία ερωτήσεις του τύπου γιατί γράφετε, πότε γράφετε, τι επιδράσεις είχατε, πώς επιδρά το γράψιμο, η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα κ.λπ. Μία μόνο απάντηση ταιριάζει σ’ αυτές τις ερωτήσεις – και μάλλον στις περισσότερες ερωτήσεις των συνανθρώπων: Μη με ρωτάς, για να μη σου πω ψέματα.

Στο τελευταίο σας βιβλίο, μια σάτιρα, έχετε πλάι σας ένα καλάθι και πετάτε μέσα λέξεις που περιέγραψαν ιδέες κατά τα έτη 2015–2019, την περίοδο της μεγάλης διαπραγμάτευσης. Παρότι πρόκειται για ένα πραγματικά διασκεδαστικό αφήγημα που περιγράφει ένα άλλο «αφήγημα», αυτό της Πρώτης Φοράς Αριστερά, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ένανθυμό πίσω από τη γραφή. Θυμό για μια εποχή που μας άφησε, πέρα από χρέη και βάσανα, και κάμποσες αντιπαθητικές λέξεις. Ήταν αυτή η κινητήριος δύναμη για τη γραφή του βιβλίου;

Όχι, καθόλου θυμός. Θυμός μαζί με θυμηδία υπήρχε εκείνο το καλοκαίρι του ’15 που οι μαθητευόμενοι μάγοι οδήγησαν τη χώρα στο χείλος του γκρεμού. Ευτυχώς, τα απομεινάρια εκείνου του φαιδρού θιάσου μάς αποζημιώνουν με τις τελευταίες τους σπαραξικάρδιες και τερπνές παραστάσεις. Άλλες υπήρξαν οι πηγές του βιβλίου και αλλού είναι προσανατολισμένο. Ίσως το μόνο που μπορώ να πω με κάποια σιγουριά είναι πως, μεταξύ άλλων, με κίνησε και κάποια διάθεση πλάκας για την ανθρώπινη κατάσταση.

Αναφέρεστε σε μια «Βίβλο των επιθυμιών», ένα βιβλίο που συνεχώς ανανεωνόταν, καταγράφοντας κάθε επιθυμία, προκειμένου να τη θέσει σε δημόσια διαβούλευση η σοσιαλεθνικιστική κυβέρνηση. Θα δανειστώ τα λόγια του υπαλλήλου της «Βίβλου» και θα σας ρωτήσω: Θα γράφατε τα λοξοφυή διηγήματά σας αν είχατε ευθύ βίο;

Ναι, εδώ μάλλον κάνει λάθος ο υπάλληλος, και πιο πολύ εγώ που του έβαλα στο στόμα τα λόγια. Διότι δεν υπάρχει βασιλική οδός προς κανένα συμπέρασμα, προς καμιά οδηγία πλεύσεως. Ασφαλώς και γίνεται κάποιος που έχει ευθύ βίο να γράψει λοξοφυή διηγήματα. Ποιος ξέρει τα άδυτα των αδύτων κάθε ανθρώπου;

Μιλήστε μας λίγο για την «τρομεκπαιδευσημισία», που ζητάτε από τον υπάλληλο να συμπεριληφθεί ως λήμμα στη «Βίβλο των επιθυμιών».

Πάντως και κάπως εξωτερικώς, ένας απ’ τους λόγους που ήμουν μαύρο πρόβατο ήταν οι χρονίζουσες, γελοίες ψευτοσπουδές μου. Κατά τη γνώμη μου, όλο το οικοδόμημα της εγκύκλιας εκπαιδεύσεως ενσπείρει τρόμο, ευνουχίζει ψυχές και νόες. Μακάρι να αλλάξει με πρώτο μέλημα τη σύνδεση χαράς και γνώσεως. Ή, μάλλον, η εκπαίδευση οφείλει να γίνει προαιρετική – κάποια παιδιά μπορεί να έχουν την ωριμότητα να ζήσουν ως παιδιά, ελεύθερα στη μαγεία της φύσεως, μακριά από τις τάξεις. Δεν γεννηθήκαμε για να συστοιχηθούμε.

Διαβάζουμε: «…στην αρχαία αλλά και στην δημώδη γλώσσα δεν θα βρούμε ούτε μία λέξη για το καλάθι. Μάλλον η εποχή μας –η έλλειψη χειρότευκτης ζωής– ευνοεί την ακαλαίσθητη και επιπόλαιη σχέση με τη γλώσσα». Από την άλλη, η γλώσσα, καθώς προσαρμόζεται στις εκάστοτε επικοινωνιακές της ανάγκες, αλλάζει και, όπως λέτε κι εσείς, «κοσκινίζει» τις λέξεις της. Γι’ αυτό και πολλές από τις αντιπαθητικές λέξεις τείνουν πλέον να εξαλειφθούν. Ποιοι τρόποι υπάρχουν, πέρα από την επιστροφή στη φύση, να διαφυλάξουμε τις λέξεις που πλάστηκαν σ’ αυτήν;

Ο παραμυθητικός γλωσσικός τρόπος είναι συνυφασμένος με τη χειρότευκτη ζωή. Όλος ο ποιητικός, γλωσσικός πλούτος πήγασε απ’ τη ζείδωρη σύνδεση χεριών και φύσεως. Αφότου γίναμε παθητικοί δέκτες, σχεδόν θεατές της ζωής –και κυριολεκτικά με τις εν παλάμη οθόνες–, ενέσκηψε ο πληκτικός λόγος, η βαρεμάρα, η κακεντρεχής ενασχόληση με τους άλλους, ο κακός ύπνος και το χολερικό ξύπνημα. Πάνε πια οι ευφρόσυνες διηγήσεις, ούτε μία παροιμία δεν είναι εις θέσιν να γεννήσει ο οθονικός τρόπος ζωής.

Δυστυχώς, το βιβλίο εν γένει υποκατέστησε την εμπειρία. Ισχύει επ’ αυτού το νόστιμο δίστιχο του ποιητή Νίκου Λεβέντη: «κι, κι, κι το κοκοράκι / πάνω στο βιβλιαράκι». Ακόμα και η χροιά της φωνής είναι πια αντιπαθητική, συμφεροντολόγα και ακκιζόμενη. Βγαίνει από αγχωμένους φάρυγγες κι από στεγνές, ατομικιστικές ζωούλες, που είναι φυλακισμένες σε πενταετή πλάνα παντοκρατορίας. Δείτε, για παράδειγμα, τα εμετικά πρωινάδικα στην τηλεόραση αλλά και τις συνεδριάσεις στη Βουλή –πάντα μακριά απ’ την οδυνηρή αλήθεια– επίσης στην τηλεόραση.

«Αν δεν ήμασταν κεντρώοι, θα ήμασταν αναρχοαυτόνομοι, αλλά χωρίς το μπάχαλο», γράφετε στο αφήγημά σας. Είναι η λογοτεχνία –η τέχνη γενικότερα– ένα όπλο για αναίμακτες μάχες;

Για τίποτα δεν είναι όπλο η τέχνη, ίσως ξεχνιόμαστε λιγάκι ως πομποί και δέκτες, ίσως μας βγάζει για λίγο έξω απ’ το παμφάγο σαρκίο μας. Τα αβυσσαλέα βάθη και πάθη θα παραμένουν πάντοτε ανερμήνευτα και επίφοβα. Ένα, ίσως, ξετρυπώνουμε –επισφαλώς πάντα– δέκα ξεφυτρώνουν. Νευρόσπαστα, από κάποιον φιλοπαίγμονα νου ίσως. Ίσως συγγραφείς και αναγνώστες, αυθυποβαλλόμενοι, επιχειρούμε να δώσουμε στη ζωή μας το περίφημο νόημα. Πού; Στο κατ’ εξοχήν ανόητο –κυριολεκτικώς– φαινόμενο της ζωής. Υπέρτερα και επ’ αυτού τα ζώα, που δεν έχουν ανάγκη από κανένα νόημα. Πάντως, μάλλον η αυταπάτη του νοήματος είναι κάποια παρηγοριά.

«…που λένε και οι ψυχολόγοι». Μια φράση που με διασκέδασε αρκετές φορές στις «Αντιπαθητικές λέξεις». Υπάρχουν σίγουρα πολλές ψυχικές διαταραχές και αντίστοιχα πολλοί όροι για να τις περιγράψουν. Υπάρχουν επίσης πολλές σχολές και είδη ψυχοθεραπείας. Θεωρείτε ότι η συγγραφή είναι κι αυτή μια θεραπευτική διαδικασία;

«Που λένε οι ψυχολόγοι», το επαναφέρουμε καλοήθως ειρωνικά, αν μπορεί να ειπωθεί. Τι φταίνε κι αυτοί; Αυτός ο ρόλος τούς έτυχε. Λιγάκι θ’ απελευθερωθούν και αυτοί και οι ασθενείς τους αν αλλάξουν επαγγελματική ονομασία. «Συναψιολόγος», ας πούμε, ή κάτι τέτοιο. Μα πού την είδαν την ψυχή; Έχουν καμιά φωτογραφία της, έστω από τις πιο σύγχρονες διαστημικές ακτινογραφίες; Ας αλλάξουν πρώτα το όνομά τους και μετά ευχαρίστως ας έχουν το δικαίωμα να ακούν τα ανθρώπινα βάσανα επί πληρωμή. Το ίδιο και οι ψυχίατροι: ας αλλάξουν πρώτα την τρομοκρατική ιδιότητά τους και κατόπι ας γράφουν τα διαχειριστικά φάρμακά τους. Να λέγονται, ας πούμε, «συναψιολόγοι-συνταγογράφοι». Δεν παρερχόμαστε, βέβαια, την ισχυρή διαχειριστική αποτελεσματικότητα των φαρμάκων.

Όσο για τη λογοτεχνία, το είπαμε, λίγες ξέγνοιαστες, ας πούμε, στιγμές έξω απ’ το χάος της υπάρξεως.

Το έργο σας έχει τιμηθεί με αρκετά βραβεία. Πιο πρόσφατα, με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2022 για το βιβλίο σας «Ουρανός απ’ άλλους τόπους». Κάποιοι συγγραφείς ομολογούν ότι ένα αίσθημα αποπροσωποποίησης (που λένε και οι ψυχολόγοι) τους βαραίνει μετά τη βράβευση. Υπήρξε για σας κάποια μεθεόρτια μελαγχολία ή η υποχρέωση για μια υψηλότερη εκπλήρωση;

Τα βραβεία μάς καθηλώνουν διά βίου στην πρώτη δημοτικού, που επιζητούμε τα «μπράβο», εκπαιδευμένοι ήδη από τη γέννα μας. Δεν εξαιρώ, βέβαια, τον εαυτό μου απ’ αυτήν την καθήλωση. Άντε, το πολύ πολύ εγώ να προβιβάστηκα στη δευτέρα δημοτικού, γιατί λιγάκι υποψιάζομαι τη σάχλα της ματαιότητος, χωρίς όμως να την απαρνούμαι. Παρηγορούμαι εν τούτοις εκ του κοινού τόπου. Όλους μάς χαρακτηρίζει το ανευχαρίστητο. Και τα θέλουμε τα βραβεία και δεν τα θέλουμε. Παρταόλες – και τη θέση και την αντίθεση. Εν γένει οι συγγραφείς δερνόμαστε από ανασφάλειες, που όλη μας τη ζωή τις αναπληρώνουμε –που λένε οι ψυχολόγοι– μέσω της γραφίδος. Με την επιδίωξη όλο και υψηλότερων εκπληρώσεων, λόγω της τελειοθηρίας που προκαλεί ο ατακτοποίητος βίος.

Φαντάζομαι τον αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη να τριγυρνά στην Ηγουμενίτσα στα τέλη της δεκαετίας του ’60 για να βρει τον προσφορότερο τόπο για το Ξενία.

Δεν βρήκε μόνον τον πιο πρόσφορο, αλλά και τον ομορφότερο. Βίγλιζα ονόμαζαν οι τότε κάτοικοι την τοποθεσία που σήμερα βρίσκεται το Ξενία. Προφανώς απ’ την ευρεία και ωραία θέα που προσέφερε η θέσις.

Έχουμε μιλήσει για τον παιδευτικό και ψυχαγωγικό ρόλο των κτισμάτων, ιδίως των δημοσίων στο διήγημα «Δοχεία ζωής» στη συλλογή διηγημάτων «Μια Μαρίνα Τζάφου».

Δοχεία ζωής ονόμαζε ο Κωνσταντινίδης τις οικίες, εν γένει, των ανθρώπων.

Το Ξενία που ορθώθηκε απ’ τα μαγικά του χέρια ήτανε χάρμα ιδέσθαι.

Πρότυπο οικίας που κατά κάποιον τρόπο εξέφραζε την φιλοσοφία του χωριάτη δια της παροιμίας «σπίτι όσο χωρείς και χωράφι όσο θωρείς».

Αλλά και αξεπέραστο πρότυπο όμορφου, χαρίεντος βίου.

Ποιος κάτοικος, ιδίως τα παιδιά, δεν ευφράνθηκε από τα πολύ τολμηρά – για την εποχή – αλλά τόσο καλόγουστα χρώματα του; Από την αύρα κοσμοπολιτισμού που περιέβαλλε την λιτή, απέριττη και άκρως λειτουργική δομή του;

Παρ’ όλο όμως το καινοφανές της μορφής του, δεν σε τραβούσε απ’ το μανίκι, ήταν ήπια η επίδρασή του κι αυτό προφανώς πιστώνεται στον αρχιτέκτονα. Υπήρξε για πολλά χρόνια βουβό μα τόσο εύγλωττο κτίσμα υψηλής αισθητικής παιδείας.

Μας ταξίδευε δε νοερά προς την Δύση με τα – τι σύμπτωση – ιδίων αποχρώσεων με τα επιβατηγά πλοία Αππία και Εγνατία. Δεν υπάρχει άλλη πόλη στην χώρα μας με τόσο έκδηλο – και όχι μόνον εκ της θέσεώς της – προσανατολισμό προς την Δύση.

Το Ξενία με τα χρόνια ρήμαξε, γέμισε άγρια χλωρίδα που έπνιξε τα κάγκελα του, έκρυψε την εικόνα αυτών των ενάερων, χαριτωμένων κτισμάτων. Το χειρότερο όμως, σχεδόν ανεπανόρθωτο που του συνέβη, είναι που χτίστηκαν στην περίβολό του σχολικές εγκαταστάσεις. Που μάλιστα κάπως προσπάθησαν να μιμηθούν την γραμμή του Κωνσταντινίδη. Εις μάτην. Θέλησε η κουρούνα να περπατά σαν πέρδικα και έχασε και τον δικό της βηματισμό κατά μια άλλη δημώδη παροιμία. Περνάς από εκεί και σφίγγεται η καρδιά σου. Είναι κάτι περισσότερο από έγκλημα, είναι φοβερό λάθος εις βάρος της πόλης. Μα δεν υπήρχε αλλού δημόσιος χώρος; Δεν είχαν ακούσει ποτέ, τίποτα για τον Κωνσταντινίδη;

Το Ξενία κηρύχτηκε το 2008 διατηρητέο μνημείο. Αν οι κάτοικοι είχαν στοιχειώδη σεβασμό στα σοβαρά και ιερά της πόλης τους θα απαιτούσαν δικαστικώς να γκρεμιστούν τα παρείσακτα κτίσματα.

Ευτυχώς εσχάτως ο δήμαρχος το καθάρισε απ’ την άγρια βλάστηση και φανερώθηκε κάπως η ομορφιά του.

Αν δε το ξαναβάψει στα χρώματά του θα αποκτήσει ξανά η πόλη το υπέροχο, φεγγοβόλο τοπόσημό της. Τα παρείσακτα κτίσματα αν δεν γίνεται να κατεδαφιστούν – που θα ήταν ευχής έργο – ας τα ξεχωρίσουν με πολύ ψηλά κάγκελα αν και πάντα θα πληγώνουν το τοπίο και την όραση.

Την παρακείμενη αμμουδιά του Ξενία μέχρι τα χαρίεντα γλυπτά του καλλιτέχνη του δρόμου – δεν το λέω υποτιμητικά – ας την κάνει ο Δήμος κολυμβήσιμη, ας βάλουν δυο – τρείς ντουζιέρες και παγκάκια.

Ήδη αρκετοί κολυμπούν και να μην ξεχνάμε πως τότε όλη η Ηγουμενίτσα κολυμπούσε εκεί στο ποταμάκι όπως λέγαμε το μέρος. Με τα πόδια, απ’ την αυλή μας και στην αμμουδιά.

Ας ονομάσει ο Δήμος το διατηρητέο Ξενία, Άρης Κωνσταντινίδης, προς τιμήν εκείνου του λαμπρού πνεύματος. Σημειωτέων, ο Κωνσταντινίδης, με εμπνευστή τον Κωνσταντίνο Καραμανλή γέμισε την τότε καθημαγμένη χώρα μας με Ξενία. Ίσως της Ηγουμενίτσης είναι το ομορφότερο.

Δεν είναι απαραίτητο να γίνει στα κτίσματα καμμία χρήση. Πολλές φορές είναι προτιμότερη η άχρηστη χρήση που όμως τόσες ωφέλειες έχει.

Ας πούμε να παίζουν στον τόπο του τα παιδιά και παραλλήλως να διδάσκονται – αδήλως μα τόσο εναργώς – από την θέα των κτισμάτων.

Εν τούτοις με λίγη φαντασία, στον τόπο του μπορούν να γίνουν θαύματα. Ας πούμε βιβλιοθήκη με αποκλειστικό περιεχόμενο την αρχιτεκτονική και ίσως, ομού, τις καλές τέχνες. Ανά δε δύο έτη συνέδριο για την μοντέρνα – λαϊκή αρχιτεκτονική.

Ας ενωθεί με μια πεζογέφυρα με το απέναντι υπέροχο μουσείο. Ίσως οι κάτοικοι το δουν ως παιγνίδι και να τους βλέπουμε να διαβαίνουν την γέφυρα προς το μουσείο και τούμπαλιν.

Εν πάσει περιπτώσει ας θέσει ο δήμαρχος την χρήση του σε δημόσια διαβούλευση εκεί στο πιο ωραίο μέρος της πόλης.

Σωτήρης Δημητρίου