Η Θεσπρωτία την 28η Οκτωβρίου 1940, το ΟΧΙ των Ελλήνων

Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023

Στις 28 Οκτωβρίου 1940, ημέρα Δευτέρα και ώρα 05.30 πρωινή, η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι, σύμμαχος του Χίτλερ της Γερμανίας, κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Ελλάδας. Κήρυξε τον πόλεμο, επειδή ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος απάντησε ΟΧΙ στις κατακτητικές της απαιτήσεις Μικρή ιστορική επισκόπηση


Α΄. Ευρώπη

Το 1936 η Γερμανία του Χίτλερ συμμαχεί με την Ιταλία του Μουσολίνι.
Το Μάρτιο του 1938 η Γερμανία ενώνεται με την Αυστρία,
Το 1939 η Γερμανία προσαρτεί εδάφη της Τσεχοσλοβακίας και επιτυγχάνει τη διάλυσή της.
Τον Απρίλιο του 1939 η Ιταλία καταλαμβάνει την Αλβανία και το Σεπτέμβριο του ιδίου έτους η Γερμανία την Πολωνία.
Τον Απρίλιο του 1940 η Γερμανία καταλαμβάνει τη Δανία και τη Νορβηγία και στη συνέχεια το Βέλγιο, την Ολλανδία και εισέρχεται στο Παρίσι.

Β΄. Ελλάδα

Πρωθυπουργός της Ελλάδας την εποχή αυτή ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς, που είχε αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας με πραξικόπημα στις 04.08.1936
Το 1939-1940 η ελληνική κυβέρνηση εξόρισε στα νησιά του Αιγαίου, Χίο, Μυτιλήνη και Κρήτη, πολλούς μάχιμους Μουσουλμάνους Τσάμη-δες, εξαιτίας της εχθρικής τους στάσης απέναντι στην Ελλάδα.
Την 15η Αυγούστου 1940, οι Ιταλοί τορπίλισαν στο λιμάνι της Τήνου το ελληνικό πολεμικό πλοίο ΄Ελλη.

Η κήρυξη του πολέμου - η Κατάσταση στη Θεσπρωτία

Την 03.00 πρωινή της 28ης Οκτωβρίου 1940 ο ιταλός πρέσβης στη Ελλάδα Grazzi επιδίδει στον πρόεδρο της Ελληνικής κυβέρνησης Μεταξά τελεσίγραφο της κυβέρνησής του.
Την 05.30 πρωινή της ίδιας ημερομηνίας η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Ελλάδας προσβάλλοντας τα σύνορά της με την Αλβανία.
Την 28η Οκτωβρίου η ιταλική αεροπορία βομβάρδισε την παραμεθόριο περιοχή της Θεσπρωτίας χωρίς να σημειωθούν θύματα (;).
Iταλικά στρατεύματα συνεπικουρούμενα από τρία αλβανικά τάγματα, με εθελοντές Αλβανούς και Αλβανοτσάμηδες, εισβάλουν στη Θεσπρωτία από τη Σαγιάδα και τα ελληνικά φυλάκια βόρεια των Φιλιατών. Αρχηγοί των Αλβανικών ταγμάτων ήταν Αλβανοτσάμηδες. Ανάμεσά τους ήταν και ο Γιασίν Σαντήκ, πρώην πρόεδρος του Μαργαριτιού.
Ο ελληνικός στρατός, βάση σχεδίου, υποχωρεί και οχυρώνεται στο Καναλάκι.
Ο άμαχος χριστιανικός πληθυσμός κυρίως των Φιλιατών, της Ηγου-μενίτσας και του Μαργαριτιού εγκατέλειψε τις οικίες του, ακολουθώντας το ελληνικό στρατό. Τις εγκαταλελειμμένες οικίες λεηλατούσαν και πυρπολούσαν οι Αλβανοτσάμηδες.
29.10.1940 διεξάγεται στην περιοχή βάλτου του Ραγίου η πρώτη μάχη ανάμεσα σε ομάδα ανίχνευσης των Ιταλών - Αλβανοτσάμηδων και των Ελλήνων της Ηγουμενίτσας. Κατά τη διάρκεια της μάχης αυτής εφονεύ-θη Ιταλός αξιωματικός και πνίγηκαν τέσσερις (4) Ιταλοί στρατιώτες.
06.11.1940 ο ιταλικός στρατός μαζί με τα τάγματα Αλβανών εισήλθαν στην άδεια από πληθυσμό Ηγουμενίτσα, συλλαμβάνοντας τους Χρήστο Πιτούλη, Χρήστο Τσώνη και Βασίλειο Πιτούλη, τους οποίους θεώρησαν υπεύθυνους για το θάνατο του Ιταλού αξιωματικού στο Βάλτο Ραγίου. Τους συλληφθέντες, αφού πέρασαν από στρατοδικείο, τους δύο πρώτους καταδίκασαν σε θάνατο, ενώ τον τρίτο σε εξορία στην Ιταλία. ( βλ. λεπτομέρειες πιο κάτω μαρτυρία Ι. Αρχιμανδρίτου ).
Τις επόμενες ημέρες οι Ιταλοί διατάσσουν γενική επιστράτευση των Αλβανοτσάμηδων της Θεσπρωτίας.
07.11.1940 λεηλατούν και πυρπολούν Πλαταριά , Σύβοτα και Πέρδικα.
08.11.1940 :
α. Καταλαμβάνουν το εγκαταλειμμένο από τους χριστιανούς Μαργαρίτι.
β. Συνοδεία Αλβανοτσάμηδων, καταγόμενων από το Ζερβοχώρι εισήλθαν στο χωριό Δράγανη (σήμερα Αμπελιά).
γ. Τις βραδινές ώρες, ομάδα από Ιταλούς στρατιώτες και Αλβανοτσά-μηδες εισήλθεν στην Παραμυθιά πυρπολώντας τα καταστήματα που βρίσκονταν μπροστά και απέναντι από το φούρνο του Λάμπρου Μίχου. Το μέρος αυτό σήμερα έχει διαμορφωθεί σε πλατεία και ονομάζεται « Πλατεία Μιχαήλ Παραμυθιώτη » ( Βλ. λεπτομέρειες π.κ. μαρτυρία Κων. Ν. Καλύβα ).
΄Ετσι, τα ιταλικά στρατεύματα μαζί με τάγματα εθελοντών Αλβανών και Αλβανοτσάμηδων, δεν κατόρθωσαν να προχωρήσουν πέραν του Μαργαριτιού και, περί τα μέσα του Νοεμβρίου 1940 μετά από σκληρές μάχες με τον ελληνικό στρατό, εγκατέλειψαν τη Θεσπρωτία καταφεύγοντας στην Αλβανία.

Γραπτές μαρτυρίες

- Ιωάννου Αρχιμανδρίτου : « Τσάμηδες της Θεσπρωτίας, Γεωργιάδης, σελ. 50-55 :

« Τα πρώτα εισελθόντα εχθρικά τμήματα εις Ηγουμενίτσα ήσαν Αλβανικά τάγματα, τα οποία, αφού ελεηλάτησαν την πόλιν, την παρέδωσαν ακολούθως εις τας φλόγας. Εκ των πρώτων συλλη-φθέντων Χριστιανών, τη υποδείξει των Τουρκοτσάμηδων, ήσαν οι Χρήστος Πιτούλης, Βασίλειος Πιτούλης και Χρήστος Τσώνης. …
Δια τους τρεις λοιπόν αυτούς συνεκροτήθη Ιταλικό στρατοδικείο εις Γραικοχώριον. Κατά των κατηγορουμένων όμως υπό των Τσάμηδων δεν υπήρχον αποδείξεις, δικαιολογούσαι την ποινήν του θανάτου. Τότε ενεφανίσθη εις το Στρατοδικείο ο Μαζάρ Ντίνο, όστις ενυπογράφως εβεβαίωσεν ότι ο Χρήστος Πιτούλης ήτο αρχηγός των ελευθεροσκοπευτών (αρχηγός ανταρτών), και υπεύθυνος δια τον φόνον του Ιταλού αξιωματικού της Ιταλικής περιπόλου ….
Κατόπιν τούτου οι δύο ατυχείς, Χρ. Πιτούλης και Χρ. Τσώνης εξετελέσθησαν υπό των Ιταλών, δύο ημέρας προ της οπισθοχω-ρήσεως των εξ Ηγ/τσης, εις θέση « Μόλιζα » εντός της Ηγουμενίτσας πλησίον του σημερινού Ξενοδοχείου του κ. Θεολόγη. … »

- Βασίλη Κραψίτη :

α. : « Η ιστορία του Μαργαριτιού », Αθήνα 1992, σελ. 101 :
« … Στην από 29.10.1940, βάσει σχεδίου σύμπτυξη του ελληνικού στρατού, τα Αλβανικά τάγματα τα οποία κατά τ’ ανωτέρω ακολουθούσαν και μουσουλμάνοι Τσάμηδες που προήλασαν με τα Ιταλικά στρατεύματα, λεηλάτησαν τα εγκα-ταλειμμένα σπίτια των Ελλήνων χριστιανών και πυρπόλησαν την Ηγουμενίτσα, όπου και εξετέλεσαν δύο προκρίτους ( σ.σ. Το Χρήστο Πιτούλη και Χρήστο Τσώνη). Την 8.11.1940 κυρίεψαν το Μαργαρίτι, το οποίο είχε εγκαταλειφθεί από το σύνολο σχεδόν του χριστιανικού του πληθυσμού και αμέσως προωθή-θηκε σ’ αυτό τμήμα ιππικού με πυροβόλα … »
β. (του ιδίου) « Ιστορική αλήθεια για τους μουσουλμάνους Τσάμηδες », Αθήνα, 1992, σελ. 96-97 :
« … το δε πρωί της 08.11.1940 κυρίεψαν το Μαργαρίτι, ενώ μικρή δύναμη στρατιωτών Ιταλών κατευθυνόμενη από ληστο-συμμορίες μουσουλμάνων καταγόμενων από το χωριό Ζερ-βοχώρι της Παραμυθιάς με αρχηγούς τους Μελέκ Σιάνη και Μεϊντή Χότζια, έφτασαν στο χωριό Δράγανη (σήμ. Αμπελιά). Κατά την ώρα 8 εσπερινή της ίδιας μέρας, αναγνωριστικό τους τμήμα 80 ανδρών, Ιταλών και Μουσουλμάνων των δυνάμεών τους εισήλθε στην πόλη της Παραμυθιάς. Τούτους υποδέχτηκαν ως ελευθερωτές, οι μουσουλμάνοι της πόλεως με επί κεφαλής τον Μουφτή Παραμυθιάς Χασάν Αβδουλά, τους εναγκαλίστηκαν και ενθουσιαστικά τέλεσαν στον κεντρικό τζαμί της αγοράς, δέηση στο Θεό υπέρ των ιταλικών δυνάμεων. Με υποδείξεις των μουσουλμάνων, επί κεφαλής των οποίων είχε οριστεί κύριος πολιτοφύλακας ο Σιέφης (Εσφρέν Ντίνος), οι Ιταλοί στρατιώτες πυρπόλησαν το ιδιοκτησίας Αριάδνης χήρας Βασιλ. Ρίγγα και ΄Αννας Βασιλ. Ρίγγα κεντρικόν οικοδομικό τετράγωνο στου οποίου τα υπόγεια ο ελληνικός στρατός είχε αποθηκεύσει πυρομαχικά και άλλον οπλισμό. Λόγω της γενναίας τοπικής άμυνας που αναπτύχθηκε από τμήματα του ελληνικού στρατού και ενόπλους πολίτες της Παραμυθιάς και των γύρω χωριών της, η ιταλική στρατιωτική δύναμη με συνοδούς μουσουλμάνους συμπτύχτηκε στο Μαργαρίτι, όπου βρίσκονταν η κύρια δύναμή της.
… Τελικά, οι ιταλικές δυνάμεις με τα ακολουθούντα αυτές δύο αλβανικά τάγματα, καταδιωκόμενες από τις ενισχυμένες ελλη-νικές δυνάμεις από της 14.11.1940, αναγκάστηκαν, ύστερα από σκληρές μάχες, να υποχωρήσουν και τελικά την 28.11.1940 να διαφύγουν στο αλβανικό έδαφος. Τούτους ακολούθησαν θεληματικά και αρκετοί μουσουλμάνοι Θεσπρωτοί (Τσάμηδες).
- Γιώργου Μαργαρίτη : « Ανεπιθύμητοι συμπατριώτες », Αθήνα 2005, σελ. 145, 146 :

« … Οι φασίστες παράγοντες των Τιράνων, και κυρίως ο περίφημος Τζιακομόνι, ουσιαστικοί διοικητές της Αλβανίας, υιοθέτησαν τις ιδέες του αλβανικού εθνικισμού περί της « Μεγάλης Αλβανίας » και τις χρησιμοποίησαν ως αιχμή του δόρατος των ιταλικών πιέσεων ενάντια στα γειτονικά βαλκανικά κράτη, την Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα. Το ζήτημα των Τσάμηδων απέκτησε, έτσι, νέες διαστάσεις. …
Σελ. 149 . Η άφιξη στην Τσαμουριά, λίγο μετά την έναρξη του ελληνοταλικού πολέμου, των ιταλικών στρατευμάτων, συνοδευ-όμενων από μονάδες Αλβανών εθελοντών, στις οποίες πλειοψηφού-σαν οι Τσάμηδες, προκάλεσε νέες ανατροπές. Πολλοί πρόσφυγες ή φυγάδες από την περιοχή επέστρεψαν στον τόπο τους, διψώντας σε πολλές περιπτώσεις για αντεκδίκηση ή έστω διεκδικώντας τα όσα είχαν χάσει. Ο Θρίαμβός τους υπήρξε όμως βραχύβιος. Στα μέσα Νοεμβρίου του 1940 οι Ιταλοί υποχώρησαν και μαζί τους οι Τσάμηδες εθελοντές και όσοι είχαν εκτεθεί ιδιαίτερα στην υποδοχή των τελευταίων…» .

Προφορικές μαρτυρίες

( Οι παρακάτω προφορικές μαρτυρίες είναι διασκευασμένες κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην αλλοιώνεται το πραγματικό τους νόημα)

- Ευάγγελος Μπακαγιάννης (Μαργαρίτι), συνταξιούχος ιπτάμενος μηχανικός :

« …Το Νοέμβρη του 1940, όταν ο ελληνικός στρατός οπισθο-χώρησε, βάση σχεδίου, εξαιτίας της ιταλικής επίθεσης, ο Γιασίν Σαντήκ, πρώην πρόεδρος του Μαργαριτιού, ήρθε στο Μαργαρίτι με τη στολή του Ταγματάρχη, ως αρχηγός αλβανικού τάγματος.
Τις μέρες αυτές οι Χριστιανοί του Μαργαριτιού και των γύρω χωριών εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και μετέβηκαν άλλοι στην Πάργα και άλλοι στα ενδότερα της χώρας. Η οικογένειά μου πρώτα μεταφέρθηκε στην Πάργα και ύστερα στους Παξούς».

- Δημήτρης Μάτης ( Μαργαρίτι ) :

« Με την κήρυξη του Πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940, ιταλικά αεροπλάνα πέταξαν πάνω από το Μαργαρίτι. Επειδή κοντά στο Τζαμί των Αλβανοτσάμηδων είδαν μερικούς χωρικούς που με τα άλογά τους πήγαιναν ελιές στο λιοτριβειό για να τις βγάλουν λάδι, και τους νόμισαν για Ελληνικό στρατό, άρχισαν να βομβαρδίζουν. Από το βομβαρδισμό αυτόν σκοτώ-θηκαν δύο ΄Ελληνες στρατιώτες και μία Ελληνίδα. Τον ένα μάλιστα στρατιώτη τον βρήκε ο παππούς μου σκοτωμένο μέσα σε κάτι σύρματα, επειδή εκεί τον είχαν πετάξει τα αέρια της βόμβας. Την ώρα που έπεσαν οι βόμβες το Τζαμί ήταν γεμάτο με Αλβανοτσάμηδες που προσεύχονταν στον Αλλάχ για τον ερχομό των Ιταλών στο Μαργαρίτι. Αν μια βόμβα είχε πέσει στο Τζαμί, θα θρηνούσαμε με βεβαιότητα πολλά θύματα.
Τις μέρες αυτές πολλοί Χριστιανοί του Μαργαριτιού, επειδή φοβήθηκαν τον ερχομό των Αλβανοτσάμηδων, εγκατέλειψαν τα σπίτια τους. Η οικογένειά μου πήγε στο Αγρίνιο, όπου εκεί ζούσε ο αδερφός του πατέρα μου, ενώ άλλες στην Πάργα και σε χωριά της Πρέβεζας.
Ο ελληνικός στρατός ήταν στρατοπεδευμένος έξω από το Μαργαρίτι. Στο Μαργαρίτι οι Ιταλοί με τους Αλβανοτσάμηδες έμειναν μόνο λίγες μέρες, επειδή δέχτηκαν την επίθεση του Ελληνικού στρατού ».

- Κωνστατίνος Ν. Καλύβας ( Παραμυθιά), ιδιωτικό Γραφείο

« Στις 08.11.1940 βραδινές ώρες ήρθε στην Παραμυθιά μια ομάδα από Ιταλούς στρατιώτες και Αλβανοτσάμηδες. Αμέσως έβαλαν φωτιά στο οικοδομικό συγκρότημα που υπήρχε τότε απέναντι από το φούρνο του Λαμπρο – Μίχου. Ανάμεσα στα πυρποληθέντα μαγαζιά ήταν το καφεζαχαροπλαστείο του Σωτήρη Κουτούπη και το ραφείο του πατέρα μου, του Νικόλα Καλύβα. ΄Η πυρπόληση έγινε, επειδή στο υπόγειο του καφεζαχα-ροπλαστείου υπήρχαν μάσκες του ελληνικού στρατού. Και τούτο, όπως απεδείχθη, γνώριζαν οι Αλβονοτσάμηδες.
Την ίδια ώρα, επειδή άρχισαν να πέφτουν πυροβολισμοί από το Τσιέπι του Καλύβα και τα άλλα γύρω από την Παραμυθιά φυλάκια, οι Ιταλοί με τους Αλβανοτσάμηδες φοβήθηκαν και έφυγαν για την Μαζαρακιά ».
- Η Κωνστάντω Κόκκορη - Καράμπελα (Παραμυθιά)
« Στις 28 Οκτωβρίου 1940 που οι Ιταλοί μάς κήρυξαν τον πόλεμο από την Αλβανία, η μάνα μας δεν είχε ακόμα σαραντίσει στο μικρό μας αδερφό το Μιχάλη. Νύχτα, φορτωμένη τη σαρμανίτσα γεμάτη με μικροπράγματα και κρατώντας στην αγκαλιά της φασκιωμένο το Μιχαλή, ανηφορήσαμε για το Λευτροχώρι. Εκεί δε βρήκαμε κανέναν. Κατεβαίνοντας στο Πλάτανο συναντήσαμε τον παππού μας το Γκέλη Γώγο και τη Χρηστο – Ντίνοβα, αδερφή της μάνας μας. ΄Ολοι μαζί πήγαμε στη Σαλονίκη. Στο χωριό Σαλονίκη μάθαμε ότι ένα βράδυ ήρθαν οι Ιταλοί στην Παραμυθιά και κάψανε το καφενείο του Σωτήρη Κουτούπη, που ήταν απέναντι από το φούρνο του Λάμπρο – Μίχου »
- Αρσένιος Μαραζόπουλος (Ζερβοχώρι Παραμυθιάς)
« Με την κήρυξη του πολέμου του 1940 κυκλοφόρησαν φήμες ότι έρχονται οι Ιταλοί με τους Αλβανοτσάμηδες. Από το χωριό μας έχει πάει στην Αλβανία ένας Αλβανοτσάμης, που όπως άκουσα αργότερα, ήρθε τις μέρες αυτές στη Θεσπρωτίας μαζί με πολλούς άλλους συμπατριώτες του.
Οι χωριανοί μας από το φόβο αυτόν πήραν από τα σπίτια τους ό,τι πράγματα μπορούσαν και ανέβηκαν στις γκράβες (σπηλιές) του Κορύλα. Μαζί μας, μάλιστα, ήρθε και ο Χότζιας, επειδή δεν ήθελε να τα χαλάσει με τους Χριστιανούς.
Πάντως, αυτές τις ημέρες, δηλαδή Νοέμβριο του 1940, στο χωριό μας δεν ήρθαν Ιταλοί στρατιώτες με Αλβανοτσάμηδες ».

Μάριος Αναστασίου Μπίκας 


 
Read More »
Η Θεσπρωτία την 28η Οκτωβρίου 1940, το ΟΧΙ των Ελλήνων Η Θεσπρωτία την 28η Οκτωβρίου 1940, το ΟΧΙ των Ελλήνων Reviewed by thespro.gr on Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023 Rating: 5

Κώστας Σταυρόπουλος, η φωνή της Ελληνικής ιστορίας

Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023
Κώστας Σταυρόπουλος, η φωνή της Ελληνικής ιστορίας


Τον Ιούλιο του 1940 ο Αλέκος Λιδωρίκης ως ο «Λ» υπογράφει στην εφημερίδα «Ασύρματος» ένα άρθρο με το οποίο γνωρίζει στους αναγνώστες ποιοι βρίσκονται πίσω από τις πιο αγαπημένες φωνές της εποχής. «Εδώ ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών...- Ελάτε να γνωρίσετε τους σπήκερς μας», είναι ο τίτλος του άρθρου.Ο εκφωνητής Κώστας Σταυρόπουλος, που η φωνή του μέχρι και σήμερα σκορπάει ρίγη συγκίνησης στα σπίτια μας και στις σχολικές εκδηλώσεις για το έπος του 1940 είναι το πρώτο πρόσωπο με το οποίο καταπιάνεται ο Λιδωρίκης. 

Λίγους μήνες μετά, τον Απρίλιο του 1941, ο Κώστας Σταυρόπουλος μεταδίδει την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στην Αθήνα:
«...Αδέλφια! Κρατήστε καλά μέσα στην ψυχή σας το πνεύμα του μετώπου.Ο εισβολεύς εισέρχεται με όλας τα προφυλάξεις εις την έρημον πόλιν με τα κατάκλειστα σπίτια.
Έλληνες! Ψηλά τις καρδιές!».
Ποια είναι λοιπόν η φωνή που μπαίνει στα σπίτια μας κάθε χρόνο αυτές τις ημέρες και μένει χαραγμένη στη μνήμη και στις ψυχές μας με τα επετειακά αφιερώματα;
Τον εκφωνητή Κώστα Σταυρόπουλο σύστηνε στους αναγνώστες της Αθήνας, ο Λιδωρίκης, τον Ιούλιο του 1940.
«Μπορεί να θεωρηθεί ο πρώτος σπήκερ του σταθμού και ο αριθμών μεταξύ των ακροατών τα περισσότερα... «μπεγκέν ". Μεταλλική και ολοκάθαρη η φωνή του- φωνή γνήσια ανδρική και υποβλητική- μας μεταδίδει επί το πλείστον τας πρακτορειακάς ειδήσεις του εξωτερικού, νέα εσωτερικά, τους λόγους του Αρχηγού της κυβερνήσεως, τους λόγους άλλων επισήμων. Αρχοντικής οικογενείας, ο Σταυρόπουλος, εγγονός του Βασάνη, εγεννήθη εις την Αίγυπτον. Νέος ακόμη- 36 ετών- με εμφάνισιν σεμνήν, πρόσωπο συμπαθητικόν, έχει την ιστορίαν του. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του εργάστηκε εις την Αλεξάνδρειαν και εις τας επιχειρήσεις βάμβακος. Είναι ιατρός δι αλληλογραφίας! ...Εσπούδασεν εις την Αίγυπτον, ερασιτεχνικώς και δια του συστήματος των γραπτών μαθημάτων, των επιστημών του Ιπποκράτους. Εδιάβασε πολύ και η εγκυκλοπαιδική του μόρφωσις είναι πραγματικά ευρυτάτη. Μιλεί ωραία Γαλλικά και Αγγλικά και όσα "κείμενα" του δίδουν δεν έχουν μυστικά γι' αυτόν. Η πρώτη ανάγνωσις των είναι οπωσδήποτε επιτυχής. Παίρνει τα ανακοινωθέντα, τους λόγους που του παραδίδουν και τους διαβάζει "πρίμα βίστα" στο ραδιόφωνον. Ζήτημα αντιλήψεως και ματιού! Μεταξύ 180 υποψηφίων εκφωνητών που εξητάσθησαν κατά τον σχετικόν διαγωνισμόν, είναι ο πρώτος εκλεγείς. Ζει εις τα Αθήνας από το 1933. Ελεύθερος-ο γάμος δεν τον έθιξε!-θέλγει με την φωνήν του, τους ακροατάς του ραδιοφώνου. Τον ξεύρει η Αθήνα καθώς και η επαρχία μας μόλις γυρίσουν το κουμπί:
-Α! είναι ο Σταυρόπουλος...
Τίτλος τιμής ενδιαφέρων, εύσημον δια το επάγγελμά του, πράγματα που ευχαριστούν τον ευσυνείδητον εκφωνητήν, χωρίς να υπερηφανεύεται δι' αυτά... Πιστεύει εις το καθήκον του και εργάζεται μετριόφρονα δι' αυτό...».
Η δραματική εκφώνηση του Κώστα Σταυρόπουλου, λίγο πριν εισέλθουν οι Γερμανοί στην Αθήνα, δεν έγινε δυνατό να διασωθεί το 1941 γιατί τότε δεν υπήρχε ο κατάλληλος φωνογραφικός εξοπλισμός. Χρόνια αργότερα, το 1966, όταν ο Γιώργος Κάρτερ, ο... «ληξίαρχος και ιστορικός» της ελληνικής τηλεόρασης, ο λογοτέχνης και κριτικός του θεάτρου και της τηλεόρασης, ετοίμαζε το ηχητικό ντοκιμαντέρ «ο Μεγάλος Πόλεμος», ζήτησε από τον Κώστα Σταυρόπουλο να ηχογραφήσει τα ανακοινωθέντα των τραγικών στιγμών της εισβολής, όπως τα είχε εκφωνήσει, ως προς το περιεχόμενό τους, τις ιστορικές εκείνες ημέρες. Το «ριμέικ» εκείνο έσωσε, κατ' αυτόν τον τρόπο, αυτό το σπουδαίο ραδιοφωνικό ντοκουμέντο, που ακούνε τα παιδιά μας.

Πηγές:
Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων
Εφημερίδα Ασύρματος
Γιώργος Κάρτερ: Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση (εκδόσεις Καστανιώτη)
Read More »
Κώστας Σταυρόπουλος, η φωνή της Ελληνικής ιστορίας Κώστας Σταυρόπουλος, η φωνή της Ελληνικής ιστορίας Reviewed by thespro.gr on Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023 Rating: 5

Αφήγηση αυτόπτη μάρτυρα (ΒΙΝΤΕΟ) Τα όσα τράβηξαν οι Θεσπρωτοί από τους Αλβανοτσάμηδες κατά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο

Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023
Αφήγηση αυτόπτη μάρτυρα (ΒΙΝΤΕΟ)
Τα όσα τράβηξαν οι Θεσπρωτοί από τους Αλβανοτσάμηδες κατά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο


Read More »
Αφήγηση αυτόπτη μάρτυρα (ΒΙΝΤΕΟ) Τα όσα τράβηξαν οι Θεσπρωτοί από τους Αλβανοτσάμηδες κατά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο Αφήγηση αυτόπτη μάρτυρα (ΒΙΝΤΕΟ) Τα όσα τράβηξαν οι Θεσπρωτοί από τους Αλβανοτσάμηδες κατά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο Reviewed by thespro.gr on Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023 Rating: 5

ΝΑ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΟΙ ΤΣΑΜΗΔΕΣ Τα θύματα του άμαχου Χριστιανικού πληθυσμού, σε νεκρούς και τραυματίες, από τους Αλβανοτσάμηδες!.

Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023
ΝΑ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΟΙ ΤΣΑΜΗΔΕΣ
Τα θύματα του άμαχου Χριστιανικού πληθυσμού, σε νεκρούς και τραυματίες, κατά το διάστημα της Κατοχής, από τους Αλβανοτσάμηδες!.
Φωτό: Ένοπλοι Αλβανοτάμηδες σε επιθεώρηση από Γερμανό Αξιωματικό

ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ
ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΙΟΣ:
28.8.42. Ο Λιόνε Προκοπής μαζί με το γιο του Χρήστο 17 χρονών, γύριζαν βραδάκι σπίτι του. Ο Νταλιάνης με τη συμμορία του, βαλτός από τον Νετζήπ Αλή Χάιρο, βγήκαν να τους απαγάγουν για λύτρα, και σε αντίσταση τους, τους χτύπησαν, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο Χρήστος και να τραυματιστεί ο Λιόνε.
6.5.1943. Πέτρος Οικονομίδης. Τον Σκότωσαν στο τρίτο περίπου χιλιόμετρο του δρόμου Ηγουμενίτσας Καστριού οι φίλοι του Ρεφάτ Ντούλες και Καραμάν Μούλα Χαλήλ.
Ο Πέτρος Οικονομίδης, ταμειακός υπάλληλος, ήταν γνωστός ανάμεσα σε Χριστιανούς και Μουσουλμάνους Θεσπρωτίας, σαν μια ξεχωριστή προσωπικότητα του Δημοσιοϋπαλληλικού κλάδου. Ακέραιος, περήφανος, κοινωνικός, κουβαρντάς και εκλεκτικός στις σχέσεις του, για τις συνθήκες που επικρατούσαν, η παρουσία του αποτελούσε πρόκληση, γιατί και στο πρόσωπο του έβλεπαν την παρουσία του Ελληνικού Κράτους. Κάποιος Μουσουλμάνος είπε στον Ρεφάτ Ντούλε: «Τί σκοτώνετε, όποιον κι όποιον. Να. Αν, θέλετε να σκοτώσετεν αυτόν» και του έδειξε τον Οικονομίδη, που περνούσε. Και ο Ρεφάτ μαζί με τον Καραμάν Χαλήλ, τον περίμεναν στο δρόμο και χωρίς να τον κάνουν να υποψιαστεί τί τον περίμενε, τον απέσπασαν από την παρέα του, Θωμά Κάπο, Σωτήρη θωμαΐδη, Μαρία Καίσαρη και τον σκότωσαν.
23.5.1943. Ο Προκοπής Γιαννάκης, πρώην χωροφύλακας, πριν έξι μήνες είχε μαλώσει με τον Ισούφ Μούχο, το οποίο και τραυμάτισε με μαχαίρι. Συνελήφθη και δικάστηκε τυπικά από τα Ελληνικά Δικαστήρια και ξαναγύρισε στο χωριό. Τότε ο Ισούφ Μούχος έβαλε τον αδελφό του Χαμίτ, και τους δίδυμους δήμιους της Βάρφανης, Χασάν και Χουσεΐν και μαζί με άλλους, τον ξεγέλασαν, τον έβγαλαν έξω από το σπίτι του και τον σκότωσαν.
ΚΑΣΤΡΙ
30.9.1942. Με σκοπό την τρομοκράτηση των κατοίκων, οι Μουσουλ­μάνοι, Σαντίκ Μέρο Χούσο, Σέρβετ Χουσεΐν και τα παιδιά του Ντούλε Ντέμη σκότωσαν τα χαράματα, στη θέση Σιαμπίρη, καθώς πήγαιναν στον κάμπο, τους Κωνσταντίνο Δ. Σωτήρκο, Φώτιο Η. Σάρρα και Ηλία Μ. Γκιόκα.
30.9.1942. Το ίδιο βράδυ, βρέθηκε νεκρός στον κάμπο, ο Μάρκος Μπόμπος. Για το φόνο του, υπάρχουν αμφισβητήσεις, αν τον διέπραξαν Μουσουλμάνοι. Οι καιροί ήταν τέτοιοι που η καταγραφή ενός εγκλήματος στους Μουσουλμάνους ήταν το πιο εύκολο πράγμα.
13.5.1942. Πήλιο Ζώνιος. Σκοτώθηκε στην πόρτα του σπιτιού του από τον Χατζή Μπέκιο, θύμα προσωπικών παθών καθώς αναφέραμε.
24.5. 1943. Ευάγγελος Χρήστου. Τον σκότωσε στη θέση Πλουκ στο χωράφι του ο Φεήμ Μπεκήρ από το Ρετσιάτι.
27.8.1943. Ηλίας Μίχο Πάνου, τον σκότωσαν στη θέση Μπεχντέσι στο δρόμο Σελεύκειας Καστρίου ο Ταχήρ Μέρος με τον αδελφό του από το Γκραικοχώρι.
28.8.1943. Διονύσιος Χίσσας. Τον σκότωσε στον κήπο του σπιτιού του, ο Μερσίν Ζέκιος από τον Άγιο Βλάσιο.
6.7.1944. Ιωάννης Νάνος. Σκοτώθηκε από άγνωστους Μουσουλμάνους στον κάμπο.
20.3.1943. Ιωάννης Κολιομίχος. Σκοτώθηκε από το Μουσουλμάνο Ισούφ Ισμαήλ από το Σμέρτο.
24.7.1943. Βασιλική Φώτο Σπύρου. Σκοτώθηκε στο σπίτι του γαμπρού της Κώτσο Γκίκα, κατά τον τρόπο που περιγράψαμε.
ΜΑΥΡΟΥΔΙ:
20.3.1942. Φώτιος Σπυρίδης και Ηλίας Γεωργίου Τσιάβος, σκοτώθηκαν με μαχαίρι στη θέση Μπούριμε από τον Λιάζε Ντίκα και άλλους Μουσουλμάνους από τη Βάρφανη.
2.4.1943. Κωνσταντίνος Γ. Σιολής και Πάνος Σταύρου Βασίλης, σκοτώθηκαν στον κάμπο της Βάρφανης από Βαρφανιώτες Μουσουλμάνους.
8.4.1943. Διονύσιος Ανδρέου, είχε πάει να συλλυπηθεί σε κάποιον Μουσουλμάνο φίλο του στη Βρυσέλα, και στην επιστροφή, στον κάμπο της
Βάρφανης, τον σκότωσαν Βαρφανιώτες Μουσουλμάνοι, οι οποίοι τον φόρτωσαν στο μουλάρι του Κώτσου Τάτση, που περνούσε τυχαία και τον έστειλαν νεκρό στο Μαυρούδι.
10.8.1944. Ελευθέριος Κολογιάνης. Τον σκότωσαν στην άκρη του Καλαμά Μουσουλμάνοι Βρυσελιώτες.
ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ:
8.11.1940. Χρήστος Πιτούλης, Χρήστος Τσιώνης, εκτελέστηκαν από Αλβανοτσάμηδες.
12.2.1942. Γεώργιος Βασιλάκος. Σκοτώθηκε από Μουσουλμάνους στο Κέντρο της Ηγουμενίτσας.
15.7.1943 Λεωνίδας Σιολής. Σκοτώθηκε και ληστεύθηκε στη Μενίνα, καθώς πήγαινε στα Γιάννινα, από άγνωστους Μουσουλμάνους.
ΠΕΣΤΑΝΗ:
10.11.41. Ξενοφών Ιωάννου. Τραυματίστηκε στο δρόμο Ηγουμενίτσας -Πέστανη, σε ενέδρα που είχαν στήσει οι Γραικοχωρίτες Μουσουλμάνοι Αντέμ Ιντρίζ, Μαχμούτ Μάλε και άλλοι για τον Θωμά Νίνο. Όταν κάποιος πήγε να του δώσει τη χαριστική βολή, του φώναξε: «Είμαι το παιδί του τάδε, δεν έχω πειράξει κανέναν. Μη με σκοτώνεις, γιατί δεν φταίω». Τον άφησαν και έφυγαν. Την ενέδρα την ήξεραν πολλοί Μουσουλμάνοι. Ο Μπίντο Ντούλες μάλιστα ειδοποίηση τον Σωτήρη Διονύση να μην ανέβει εκείνη τη μέρα στην Πέστανη. Το ίδιο και ο Ταχήρ Σελμάν ειδοποίησε το Νίνο Σπύρο.
18.6.1942. Πέτρος Αντώνης. Σκοτώθηκε από Μουσουλμάνους στη θέση Περιβόλι, υπερασπιζόμενος το θερισμένο στάρι του χωραφιού του.
20.6.1942. Ευθύμιος και Αναστάσιος Περώνης. Ληστεύθηκαν και σκοτώθηκαν στη θέση «Παλιάρεζα» από Μουσουλμάνους.
10.2.1942. Ελευθερία Π. Κίτσου, 10 χρονών. Σκοτώθηκε από Μου­σουλμάνους στη θέση «Κρόνια».
5.5.1943. Λουκά Γιάννος. Σκοτώθηκε από Μουσουλμάνους στη θέση «Τεψίζα».
30.6.1943. Κόλε Θωμάς. Στην προσπάθεια του να φύγει για τα αντάρτικα, στη Βρατίλα, έπεσε σε ενέδρα, καθώς γράψαμε, και σκοτώθηκε από Μουσουλμάνους.
30.7.1943. Τζέλιο Σπύρος. Τον έπιασαν άντρες της ΞΙΛΑΣ και καθώς τον οδηγούσαν μαζί με τον παππά του χωριού και άλλους Πεστανιώτες στην Ηγουμενίτσα, τον σκότωσαν λίγο πριν φτάσουν στη Λάκκα.
ΚΟΥΣΟΒΙΤΣΑ:
10.11.1941. Πύλο Αντώνης, σκοτώθηκε από τους Μουσουλμάνους Κίπε Νταούτ και Ρετζέπ Μεχμέτ από το Κουρτέσι.
8.8.1942. Ευάγγελος Πολιώτης. Σκοτώθηκε σε ενέδρα Μουσουλμάνων στο δρόμο Κουσο6ίτσας Γραικοχωρίου.
23.9.1942. Ηλίας Δ. Μίχου. Σκοτώθηκε στη θέση «Βούρκο» από τον Χάμζο και Ναζίφ Ρετζέπ.
6.10.1942. Πολιώνης Πέτρος, 12 χρονών, και Μίχόυ Ευάγγελος. Σκοτώθηκαν στη θέση «Βουλγάρα» από Μουσουλμάνους, καθώς έβοσκαν τα πρόβατα τους.
14.6.1942. Αθανάσιος Θεοδωρίδης. Σκοτώθηκε σε ενέδρα από Μουσουλμάνους.
18.8.1943. Λουκάς Θεοδωρίδης. Σκοτώθηκε από Μουσουλμάνους, αφού πρώτα βασανίστηκε απάνθρωπα.
20.8.1943. Σωτήριος Θεοδωρίδης. Σκοτώθηκε από Μουσουλμάνους στη Γλυκή, που είχε πάει για εργασία.
5.8.1944. Σπυρίδων Μώκος. Σκοτώθηκε από Μουσουλμάνους.
ΓΡΑΙΚΟΧΩΡΙ:
10.11.1941. Θωμάς Νίνος, με την αδελφή του Σάνα Δημητρίου.
Σκοτώθηκαν σε ενέδρα στο δρόμο Ηγουμενίτσας Πέστανης, από τους
συγχωριανούς τους Αντέμ Ιντρίζ, Μαχμούτ Μάλε και άλλους. Στην ενέδρα
αυτή τραυματίστηκε και ο Ξενοφών Ιωάννου.
7.4.1942. Ανδρέας Βρύσης. Σκοτώθηκε από τους Γραικοχωρίτες Μουσουλμάνους Αμπεντί Ιντρίζ, Ισούφ Μάζε.
22.4.1942. Σπύρος Ν. Ράφτης. Σκοτώθηκε από τους Γραικοχωρίτες Μουσουλμάνους Ιλιάζ Νέλιο και Ισούφ Μάζε.
6.10.1942. Θεόδωρος Κανάκης. Τραυματίστηκε στην αυλή του σπιτιού
του, από συγχωριανούς του Μουσουλμάνους.
31.10.1942. Νικόλαος Αναστασίου. Σκοτώθηκε και Κώτσο Λιάκος,
τραυματίστηκε, όπως το περιγράφω σε προηγούμενη στήλη, από τους
συγχωριανούς του Ιλιάζ Νέλιο Χαμήτ και Ταχήρ Μητηλή.
22.2.1943. Ηλίας Γιαν Ντούσης. Τον σκότωσαν συγχωριανοί του
Γραικοχωρίτες, καθώς κάθονταν στο παράθυρο του σπιτιού του.
20.3.1943. Δημήτριος Λώλης, Αλεξάνδρα Λώλη, μητέρα του και Χρήστος Λέκκας και Αλεξάνδρα Λέκκα, γείτονες του. Σκοτώθηκαν από τους Γραικοχωρίτες Μουσουλμάνους Αντέμ Ιντρίζ και Νέλιο Χαμήτ.
26.3.1943. Αμαλία Λιάκου, 8 χρονών, και Χρήστος Φουσέκης 6 χρονών. Σκοτώθηκαν καθώς έπαιζαν στην αυλή του σπιτιού τους από τους Γραικοχωρίτες Μουσουλμάνους Ιλιάζ Νέλιο Χαμήτ, Αμπεντίν Ιντρίζ, Χόντο Χαμζά.
18.6.1943. Σπύρος Φουσέκης. Υπάλληλος του Δημοσίου Ταμείου. Σκοτώθηκε και αυτός, μετά τον Οικονομίδη, από Μουσουλμάνους συγχωριανούς του.
15.7.1943. Σπύρος Βρύσης, σκοτώθηκε στη Μενίνα κατά τον ίδιο τρόπο, με το Λεωνίδα Σιολή και ληστεύθηκε κι αυτός.
20.8.1943. Θωμάς Α. Στέλιος. Σκοτώθηκε από Γραικοχωρίτες Μου­σουλμάνους.
ΛΑΔΟΧΩΡΙ:
20.9.1941. Βασίλειος Κομίνης και Κωνσταντίνος Λώλης. Σκοτώθηκαν
από Γραικοχωρίτες της οικογένειας των Φεταχαίων.
3.4.1942. Μουσουλμάνοι Γραικοχωρίτες. Πυροβόλησαν από μακριά στην πλατεία του χωριού που ήταν συγκεντρωμένοι κάτοικοι, χωρίς ευτυχώς θύματα.
9.10.1942. Ο Φαγκρή Αλή Μούχο από το Γραικοχώρι τραυμάτισε με
τσεκούρι τον Ανδρέα Σπύρου Δήμα, 1 2 χρονών, ο οποίος γλίτωσε, γιατί του
πρόσφεραν νοσηλεία σε νοσοκομείο τους στο Φιλιάτι οι Ιταλοί.
24.10.1942. Δονάτος Αλεξίου από τη Ντράγανη, που είχε παντρευτεί και έμεινε μόνιμα στο Λαδοχώρι, τον σκότωσαν ο Λιούτ Γκάνες από το Βροχωνά και ο Νταλιάν Φερχάτ από το Κούρτεσι.
ΠΛΑΤΑΡΙΑ:
15.7.1942. Παναγιώτης Αν. Δήμας, 9 χρονών, καθώς έπαιζε με άλλα παιδιά στην παραλία της Πλαταριάς, ο Κιαζήμ Βεήπ από την Φασκομηλιά, τον έβαλε σημάδι και τον σκότωσε. Συγκινητική περιγραφή από τον Κώστα Προκοπή στην εφημερίδα «Φωνή της Πλαταριάς» του Μάρτη 1985.
10.8.1942. Κωνσταντίνος Δημητρίου και Σπυρίδων Κωνσταντίνου. Τους σκότωσαν ο Μουρτεζάν Μουσά από το συνοικισμό Βρύση μαζί με άλλους Μουσουλμάνους από τη Φασκομηλιά. Λεπτομερής περιγραφή από τον Κώστα Προκοπή στην εφημερίδα «Λεπτομερής περιγραφή από τον Κώστα Προκοπή στην εφημερίδα «Φωνή της Πλαταριάς» του Γενάρη 1985.
18.8.1942. Τάκης Καράλης. Τον σκότωσε ο Νταλιάνης στο βουνό που έβοσκε τα πρόβατα του.
20.8.1942. Παναγιώτης Μίχου. Σκοτώθηκε από άγνωστους Μουσουλ­μάνους.
9.3.1943. Αννα χήρα Ν. Χαρίση με το γιο της Θεόδωρο, 15 χρονών, καθώς γύριζαν στην Πλαταριά. Τους σκότωσε στο δρόμο ο Γραικοχωρίτης Μουσουλμάνος Φεχρή Αλή Μούχος.
15.4.1943. Κωνσταντίνος Τζίμας, τσομπάνος του Μουσταφά Χαλίμ. Τον σκότωσαν στον κάμπο εχθροί του αφεντικού του.
27.12.1943. Γεώργιος Αν. Ζώης. Τον σκότωσαν στο δρόμο Φασκομη-λιάς Μουσουλμάνοι.
10.8.1944. Μηνάς Βασιλείου, τον σκότωσαν ο Νταούτ Αλής και ο Σεΐκο Αντέμ.
12.8.1944. Βαγγέλ Γκρέκος. Τον σκότωσαν Μουσουλμάνοι στο Σταυ-ροχώρι Φαναρίου, που είχε πάει για εργασία.
ΣΚΟΥΠΙΤΣΑ:
6.2.1942. Θωμάς Ν. Στεργίου και Σωτήριος Ντίνης, καθώς γύριζαν από το Φιλιάτι, σκοτώθηκαν από Μουσουλμάνους και τα πτώματα τους πετάχτηκαν στον Καλαμά. Οι σκελετοί τους βρέθηκαν μετά από εξάμηνο στις εκβολές του.
ΘΥΜΑΤΑ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΩΝ ΑΠΟ ΣΥΜΜΑΧΙΚΑ ΑΕΡΟΠΛΑΝΑ
Οι επιδρομές της Συμμαχικής Αεροπορίας εναντίον Γερμανικών στρα­τιωτικών στόχων είχε σαν αποτέλεσμα στην επιδρομή της 16.6.1944, από λάθος εκτίμηση, να Βομβαρδιστεί ο άμαχος πληθυσμός της Νέας Σελεύκειας με θύματα:
Νεκρούς: Δερμιτζόγλου Ιάκωβος του Γεωργίου, Δερμιτζόγλου Βασιλική του Ιακώβου, Δερμιτζόγλου Αικατερίνη του Γεωργίου, Ζεϊμπεκογλου Κυριάκος του Γεωργίου, Κοσμίδης Κωνσταντίνος του Κοσμά και Πουτουρίδης Σπυρίδων του Ιωάννου.
Τραυματίας: Ζεϊμπεκογλου Σπυρίδων του Κυριάκου.
Και στις 7.8.1944, νεκρός από θραύσμα χειροβομβίδας ο Κοσμίδης Ιωάννης του Γεωργίου.

Τα θύματα των Επαρχιών Μαργαριτίου -Παραμυ9ιάς - Φιλιατών
ΑΓΙΑ (ΑΓΚΙΑ):
Ιούνιος 1943, Αηδόνης Παναγιώτης του Ιωάννου, Παππάς Ιωάννης του Παναγιώτη.
ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ:
1942 - 1943: Γκαμπρέλος Κων/νος του Παναγιώτη, Μπάλας Παναγιώτης του Κων/νου, Βερμπής Βασίλειος, Παππάς Ευάγγελος, Μαρία Χήρα Βασιλείου Κουτούπη, Κούρτης Ιωάννης.
1942-1944: Μάνθος Μιχαήλ, Τσώνης Γρηγόριος, Σούκας Θωμάς του Αθανασίου, Ρούμπης Ιωάννης του Γεωργίου.
ΑΝΘΟΥΣΑ:
1943: Παναγιώτης Αποστόλου. ΑΡΑΧΩΒΑ:
1943: Ντέντες Γεώργιος. ΑΠΡΟΚΚΛΗΣΙ:
1943: Σταυράκης Αναστάσιος του Γεωργίου. ΑΡΥΡΟΤΟΠΟΣ:
1943- 1944: Λουκάς Σπυρίδων, Ευαγγέλου Σωτήριος του Χρήστου, Ευαγγέλου Ηλίας του Χρήστου, Σπυριδώνου Ηλίας του Χρήστου.
ΒΕΛΙΑΝΗ:
1943: Κούρτης Ιωάννης του Σωτηρίου, Σπυρίδων Τσίτσος. ΒΛΑΧΩΡΙ:
1943-1944: Αναγνωστόπουλος Αναστάσιος. Επνίγη εις Αδριατικήν, μεταφερόμενος ως όμηρος εις Ιταλίαν. Γεώργιος Μάκος και Μαρίνης Χαράλαμπος του Ζώη, από Αλβανοτσάμηδες.
ΓΑΡΔΙΚΙ:
1941-1944: Μαργαρίτης Φώτιος, Γκέρτσος Γεώργιος, Μάνθος Αθανά­σιος, Λάππας Δημήτριος, Γκέγκας Σταύρος, Ζωγράφος Νικόλαος, Σωτηρίου Γεώργιος, Σωτηρίου Κωνσταντίνος, Ντάγκας Ιωάννης, Χρήστου Πήλιος, Ιωάννου Βασίλειος, Μαρία Χήρα Τζήμα, Τσόλης Αθανάσιος, Ζώης Αντώνιος.
ΔΡΑΓΑΝΗ:
1942-1943: Τζούλιος Βασίλειος, Τάτσης Ιωάννης, Φίλης Δήμος, Λύκας Θωμάς, Λύκας Θεόδωρος του Σωτηρίου.
ΕΛΑΤΑΡΙΑ:
1942-1943: Ρίζος Γεώργιος του Χρήστου, Καρακίτσος Κων/νος, Διαμαντής Ευάγγελος, Κων/νος Ρίζος, Σιαμάνης Ευάγγελος.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙΟΝ:
1942-1943: Βάσιος Αντώνιος, Τσοβίλης Σπυρίδων, Δράκος Δημήτριος, Δήμου Γεώργιος.
ΕΛΑΙΑ:
1942: Ματθαίου Βασίλειος του Ιωάννου, ιερέας. ΖΕΡΒΟΧΩΡΙ:
1943: Μαραζόπουλος Κων/νος του Σπυρίδωνα, Ζωγράφος Νικόλας, Λώλης Αθανάσιος.
ΚΟΛΙΟΣΤΑΣΙ:
1942: Αναστασίου Γεώργιος, Σόλης Αναστάσιος. ΚΑΡΤΕΡΙ:
1942-1944: Γεωργίου Ανδρέας του Βασιλείου, ιερέας, Λώλης Σπύρος, Λίλας Γεώργιος, Αναστασίου Σπυρίδων.
ΚΑΡΥΩΤΙ:
1942- 1944: Οι τρεις αδελφοί Κόκκινη, Σταύρου Αναστάσιος Σταύρου, Βασιλική σύζυγος Γεωργίου Πατσούρα, Πατσούρας Παναγιώτης, Κοντός Σωτήριος, Ταχιάς Βασίλειος, Κούλης Σωτήριος.
ΚΑΤΩ ΞΕΧΩΡΟ:
1942: Ζάνος Γεώργιος, Μπέλλος Πέτρος. ΚΟΡΥΤΙΑΝΗ:
1943: Κωνσταντίνου Κωνσταντίνος, Σταύρου Κωνσταντίνος, Νικολαΐδης Δονάτος, Σταύρος Φώτιος, Γιάννος Θωμάς.
ΜΑΖΑΡΑΚΙΑ:
1942: Γκογκέτας Ιωάννης, Γκογκέτας Σπυρίδων, Κότσινος Απόστολος, Κωστούλας Κων/νος. Όλοι κατάγονταν από το Κεράσοβο Πωγωνίου.
ΜΑΛΟ:
1941: Δρίσκος Βασίλειος του Σωτ., Ματσάκας Στέφανος. ΜΑΝΔΡΟΤΟΠΟΣ:
1942: Μπάρμπας Ανδρέας του Δημητρίου, Τζούνας Αναστάσιος του Αθανασίου.
ΜΑΝΤΖΑΡΙ (Κυπάρισσος):
1942: Μπήμπας Αναστάσιος, Κύργιος Ιωάννης, Δημητρίου Γρηγόριος, Μπίκας Νικόλαος, Δημητρίου Αναστασία.
ΜΑΡΓΑΡΙΤΙ:
1941-1944: Ρέτζιος Λάμπρος, Σιτούνης Αλέξ., Γίτσας Παναγιώτης, Γίτσας Ευάγγελος, Ντίσιος Θωμ., Σιτούνης Γεώργιος, Χορμο6ίτης Θωμάς, Γκέρτσιος Σωτήριος, Κατή Σουσούνα, Παπαδιαμάντη, Σούλη Χάϊδ, Κοσμά Ουρανία, Μπούτσας Ευάγγελος, Αθανασίου Σοφία, Παπαδιαμάντης Αθα­νάσιος, Γκέρτσιος Γεώργιος, Ζητούνης Γεώργιος και ο γιος του Ελευθέριος, Ζητούνης Ευάγγελος, Ζίτσας Ευάγγελος, Ζίτσας Παναγιώτης, Πιτούλης Θεόδωρος, Κάκος Χρήστος, και ο γιος του Νικόλαος, Ντίσιος Νικόλαος, Χρηστάκης Βασίλειος και ο αδελφός του Λάμπρος, Χαντζάρας Λεωνίδας και ο αδελφός του Αντώνης, Νικολάου Λάζαρος, Πιτούλης Νικόλαος, Σπύρου Απόστολος, Γκέρτσιος Χρήστος, Τέκης Ευάγγελος.
ΣΥΒΟΤΑ:
1943: Ζενεμπίσης Νικόλαος.
ΝΕΟΧΩΡΙ:
1944: Τάτσης Ιωάννης. ΠΑΓΚΡΑΤΙ:
1943: Κώτσιος Γεώργιος του Σπυρ. ΠΑΛΑΙΟΚΑ:
1941-1943: Κουτσής Γρηγόριος του Θωμά, Πλιάτσικας Μιχαήλ του Χρήστου, Κύλλας Κων/νος του Δημ., Σταυράκης Αναστάσιος, Τσάντας Λάμπρος του Κων/νου, Σόκολης Αναστάσιος του Φωτίου.
ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ (Φιλιατών):
1942-1943: Σταυράκης Χαρίσης, Μπομπόρης Θεόδωρος, Δούκας Βασίλειος, Μπομπόρης Παναγιώτης, Τσιαντάς Λάμπρος, Κουστοχρήστος Ιωάννης.
ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ:
1942-1944: Μπρέστας Βασίλειος μετά της συζύγου του Ιωάννας Παππάς Παππά, υπέργηροι και οι δύο. Καλαουζιάν Ιωσήφ, Σαλούκας Γεώργιος, Σιαμάνης Κων/νος, Ρίζος Στυλιανός, Σταυρόπουλος Βασίλειος.
ΠΕΝΤΕ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ (Ουσδίνα)
1943-1944: Λάμπρου Γεώργιος του Ιωάννου, Μπαλάσκας ;;; ΠΕΤΡΟΒΙΤΣΑ:
1943-1944: Το Μάρτιο του 1944 οι Γερμανοί με τους Αλβανοτσάμηδες εκστράτευσαν κατά της Πετρο6ίτσας. Οι κάτοικοι της οποίας τους ανέκοψαν τη πορεία προβάλλοντας την ένοπλη αντίσταση τους, πολύ πιο μακριά από την είσοδο του χωριού τους. Η τοποθεσία της Πετροβίτσας και ο γιομάτος στροφές μέσα σε πυκνό δάσος δρόμος, έκανε τους επιτιθεμένους να επιστρέψουν άπρακτοι. Όταν κατέβηκαν στο δρόμο Ηγουμενίτσας -Ιωαννίνων ξέσπασαν την μανία τους σε δυο διερχόμενους τους οποίους εκτέλεσαν.
Στο μεταξύ, από τους Ιταλούς και Αλβανοτσάμηδες δολοφονήθηκε ο Αθανασίου Θεόδωρος και από τους Γερμανούς και Αλβανοτσάμηδες η Αθανασίου Αντωνία.
ΠΗΓΑΔΟΥΛΙΑ:
1942-1943: Σιούτης Ευάγγελος, Σιούτης Κων/νος, Αθανασίου Θεόδω­ρος, Μπακιλτζής Θεόδωρος, Μπακογιάννης Θεόδωρος, Μπακαλιάς Θε­όδωρος, Μαντέλου Πανάγιω, σύζυγος του Γιώργου Μαντέλου, Λώλη Ελένη, σύζυγος του Λάμπρου Λώλη, Τόλης Σπυρίδων του Λάμπρου, Θεοδώρου Σταύρος του Γεωργίου.
ΠΛΑΙΣΙΟ: 1942-1944: Ζήσης Μιχαήλ, Τζόγκας Νικόλαος, Δοβράς Θεόδωρος, Χαϊδούσης Γεώργιος.
Στις 15.5.1944 το πρωί, κάποιος χτύπησε την πόρτα του σπιτιού του Προέδρου Κων/νου Θάνου και τον εξετέλεσε εν ψυχρώ, χωρίς να έχει διευκρινιστεί ακόμα ποιοι και γιατί τον σκότωσαν. Προσωπικά πιστεύω ακράδαντα πως ο Κων/νος Θάνος έπεσε άδικα, θύμα των κοχλαζόντων παθών της ταραγμένης εκείνης περιόδου και των αβασάνιστων και αψυχολόγητων, βεβιασμένων αποφάσεων των διαφόρων υπεύθυνων κάποιου φορέα ή κάποιων ατόμων.
ΠΛΑΚΩΤΗ:
1942- 1944: Χρήστου Ευάγγελος, Χρήστου Π., Αηδώνη Αθηνά, Πέτσης Χρήστος του Ευαγγέλου, Γεωργίου Ευάγγελος του Γεωργίου, Σταυρόπουλος Δημήτριος, Λάμπρου Γεώργιος, Σταυρόπουλος Απόστολος.
ΠΟΒΛΑ:
1942-1944: Ιωάννου Βασίλειος του Μιχαήλ, ιερέας. Γκίκας Νικόλαος, Ιωάννου Ιωάννης, Τσιγγέλης Ιωάννης, Κίτσος Ανδρέας, Ζήκος Φώτιος, Τζίγκος Σταύρου, Τζίγκος Μενέλαος, Τζίγκος Δημήτριος, Σούφλας Κων/νος, Κουτούκη Λαμπρινή.
ΠΟΤΑΜΙΑ:
1943-1944: Νικολάου Γεώργιος του Ιωάννου, Αθανασίου Δημήτριος, Γεωργίου Στυλιανός, Γεωργίου Ιωάννης, Λέκκας Παναγιώτης, Αθανασίου Δημήτριος.
ΠΡΟΔΡΟΜΙ:
1941-1944: Παπαδόπουλος Ιωάννης, Γεωργίου Νικόλαος του Βασι­λείου, πατέρας του πρώτου θεσπρωτού αντάρτη Κων/νου Νικόλας, που μαζί με το Βασίλης Μπαλούμης, συνέπτυξαν την πρώτη παράνομη ένοπλη ομάδα εναντίον των Ιταλών και των Αλβανοτσάμηδων, που και γι’ αυτό το λόγο κατόρθωσαν να τον σκοτώσουν.
Στις 7.11.43 σε μάχη με τους Γερμανούς για την κατάληψη του Κάστρου της Βελιανης σκοτώθηκαν οι: Τσίτος Σπυρίδων του Ευαγγέλου, Σιμόπουλος σπυρίδων του Κων/νου, Παπαδοπούλου Μαρία του Χρήστου 19 χρονών, Φιλίππου Παύλος του Δημητρίου, Φιλίππου Στυλιανός, Κοντός Σωτήριος, Παπαδόπουλος Γεώργιος, Μίνης Βασίλειος του Νικολάου, Γκάτζιος Δονάτος του Φωτίου, 18 χρονών, Πέτσιος Πέτρος του Δημητρίου, Μούκας Κων/νος του Θεοδώρου, Μίνης Σπυρίδων, Βασίλης Νικόλαος και Οικονόμου Βασίλειος.
ΡΑΒΕΝΗ:
1941 -1944: Υπέστη επιδρομές Αλβανοτσάμηδων, οι οποίοι περιορίστη­καν σε λεηλασίες και αρπαγές τροφίμων και ζώων.
ΡΑΧΟΥΛΙ:
1943: Μάνος Χαράλαμπος, Νάσιος Αθανάσιος, Τάσης Σωτήριος.
ΣΑΓΙΑΔΑ: 1942-1944: Δούκας Κων/νος, Στέργιου Θωμάς, Γιάτσος Απόστολος του Ηλία, Αντωνάτου Αλίκης του Γερασίμου, Διαμαντής Αθανάσιος, Δούκας Χρήστος του Ζώη.
ΣΑΛΟΝΙΚΗ:
1942-1943: Αλεξίου Λεωνίδας του Βασιλείου, Τσακίρης Ευάγγελος του Λάμπρου, Παππάς του Κων/νου, που ήταν αντάρτης του ΕΔΕΣ, αφού σκότωσαν το μόλις οκτώ χρονών αγόρι τον συνέλαβαν σε ενέδρα αυτόν και τέσσερις άλλους αντάρτες, τον εκτέλεσαν και στη συνέχεια συνέλαβαν και τη γυναίκα του και κατόπιν βασανιστηρίων και εξευτελισμών την εξετέλεσαν εις τον Δημόσιο δρόμο της Γλυκής, Γκρέκος Κων/νος του Αθανασίου.
ΣΙΑΜΕΤΙΑ:
1943: Μάντης Γεώργιος.
ΣΑΜΟΝΙΒΑ:
1943: Τόκας Δημήτριος.
ΣΕΛΙΑΝΗ:
1944: Γκοντόρας Στέφανος. ΣΙΔΕΡΗ:
1942-1944: Μακρής Γρηγόριος, Ιωάννου Βασίλειος, Ιερέας. Πετσάλης Παναγιώτης, Λάγγαρης Μιχαήλ, Πετσόλης Γεώργιος, Δρίγκος Μάρκος, Τσάτσης Ανδρέας.
ΣΚΑΝΔΑΛΟ:
1942: Οι Αλ6ανοτσάμηδες, αφού κατέστρεψαν το χωριό, σκότωσαν το Παππά και τον Πρόεδρο, και τους εξής κτηνοτρόφους: Κάκο Νικόλαο του Χρήστου, Κάκο Λεωνίδα, Χαντζάρα Θωμά, και απήγαγαν και τους: Τσόκα Λάζαρο, Λιάμη Κων/νο, Μπέκα Ευάγγελο, Ζήκο Λεωνίδα, Ζήκο Γεώργιο, Χαντζάρα Κων/νο, Χρηστάκη Βασίλειο, Χρηστάκη Λάμπρο, Ντίσιο Νικόλαο, Πιτούλη Θεόδωρο, Χαντζάρα Χρήστο, τους οποίους σκότωσαν μέσα στο Μαργαρίτι.
ΣΚΛΙΑΒΗ:
1941: Πακόλιας Σωτήριος. Εξυλοκοπήθη μέχρι θανάτου. ΣΜΠΟΝΙΑ:
1942: Αφού έκαψαν όλα τα σπίτια του οικισμού, σκότωσαν και μια γριά, που είχε μείνει «φύλακας».
ΣΠΑΘΑΡΑΙΟΙ:
1941-1944: Ζαραφούτσης Χρήστος, Ζαραφούτσης Αθανάσιος, ο δωδεκαετής γιος του Βασίλη Ζαραφούτση, Μπαλούμης Σπύρος, συγγενής του Βασίλη Μπαλούμη. «Ο Βασίλης Μπαλούμης κατάγονταν από τους Σπαθαραίους. Ήταν ο πρώτος Χριστιανός, ανάμεσα σε Μουσουλμανοχώρια, που είχε το θάρρος και την τόλμην να σκοτώσει το Μουσουλμάνο Αγά του Μαργαριτίου και αρχιτρομοκράτη της περιοχής Γιασίν Σαντίκ και να βγει στο 6ουνό μαζί με τον Κώτσο Νικόλα και να δημιουργήσουν την πρώτη αυτόνομη αντάρτικη ομάδα της Θεσπρωτίας, η οποία με την εμφάνιση του ΕΔΕΣ ενσωματώθηκε στις τάξεις του».
Στις 6.1 2.42 οι Αλβανοτσάμηδες Μαργαριτίου μαζί με Ιταλικές στρατιω­τικές δυνάμεις επιτέθηκαν κατά των Σπαραραίων με μεγάλες δυνάμεις, τις οποίες αντιμετώπισε με γενναιότητα ο Βασίλης Μπαλούμης, που κάμπτεται μπροστά στην αριθμητική υπεροχή των επιτιθεμένων και αναγκάζεται να εγκαταλείψει τον αγώνα. Οι επιτιθέμενοι, αφού λεηλάτησαν στην κυριολεξία το χωριό, το παρέδωσαν στις φλόγες. Επιστρέφοντας στο Μαργαρίτι, πήραν μαζί τους τον ιερέα του χωριού Νούτση Σπυρίδωνα και τον Πρόεδρο Τσουμπή Βασίλειο, τους οποίους, όταν έφτασαν στο Μαργαρίτι τους υπέβαλαν σε ανήκουστα βασανιστήρια και στο τέλος τους εκτέλεσαν. Οι: Κυρούσης Παναγιώτης, Ταρασούτης, Χρήστος, και Τσαλούκας Πασχάλης εκτελέστηκαν επίσης.
ΤΣΑΓΓΑΡΙ:
1943: Μπέλλος Ευάγγελος, Ζαχαρίας Παντελής σκοτώθηκαν σε συμπλοκές με Αλβανοτσάμηδες.
ΤΣΟΥΡΙΛΑ:
1941-1944: Κατής Θεολόγος του Σπυρίδωνα, Τζάκης Νικόλαος, Κατής Σταύρος και οι Πανταζής Φώτιος, Πέτσης Χριστόφορος και Πανταζής Μηνάς, σκοτώθηκαν στη μάχη της Μενίνας.
Εδώ πρέπει να τονίσουμε πως οι Πέντε Εκκλησίες διατηρούν το προνόμιο να είναι το τελευταίο Θεσπρωτικό χωριό, που δοκίμασε τη βάρβαρη, απάνθρωπη και ανόσια θηριωδία των Εθνικοσοσιαλιστικών δυνάμεων της Αρειας Γερμανικής φυλής, πληρώνονται με το αθώο αίμα μικρών παιδιών την εκδικητική μανία των Γερμανών στρατιωτών, για την ταπεινωτική ήττα τους στη Μενίνα και την καταρράκωση του γοήτρου και τη διάψευση των φρούδων ελπίδων τους για τη νίκη, οι οποίοι υποχωρώντας προς τα Ιωάννινα, στο δρόμο και σε μικρή απόσταση από το χωριό, έκαψαν αγροτική κατοικία, μέσα στην οποία είχαν καταφύγει για να κρυφτούν μικρά ανήλικα αγόρια και κοριτσάκια και τρεις ηλικιωμένοι, τα ονόματα των οποίων αναγράφονται στον Τύμβο, που έχει ανεγείρει η Κοινότητα των Πέντε Εκκλησιών στο 6ο χιλιόμετρο του δρόμου Ιωαννίνων - Ηγουμενίτσας.
Θεόδωρος Λάμπρου του Ιωάννου, ετών 18, Κωνσταντίνος Αθανασίου του Σπυρ. ετών 9, Μανθούλα Αθανασίου του Κωνσταντίνου, Ιωάννα Αθανασίου, 3 μηνών, Αικατερίνη Κεφαλά του Γεωργίου, ετών 14. Σταματώ Νικολάου του Δημητρίου, ετών 14, Παρασκευή Μπάτση του Βασιλείου, ετών 60, Αντωνία Μπάτση του Βασιλείου, ετών 10, Φώτιο Μητσέλλο του Αλεξάνδρου, ετών 14, Γεώργιο Μπαλάσκα, ετών 50, Πανάγιω Μπαλάσκα, ετών 70, Κων. Μπαλάσκα, ετών 19
ΠΕΡΔΙΚΑ:
1941-1944: Ζαχαριάδου Μαρία Χήρα Ζαχ., Μεταξάς Γαβριήλ, Σινανιάν Σάββας του Αρτύν, Κίμωνας Θεόδωρος του Νικ., Τσιόδουλος Σταύρος του Αθανασίου, Αθανασίου, Αθανασίου Τρύφων του Ηλία, Απέργης Κωνστα­ντίνος του Ιωάννου.
Κατά διαφορετικά διαστήματα δολοφονήθηκαν στην περιοχή Πέρδικας ένδεκα άτομα καταγόμενα από το Πωγώνι.
ΦΑΤΗΡΙΟ:
1941 -1944: Μπότος Χρήστος μαζί με την κόρη του Γιαννούλα Μπότου, Σιούτης Κων/νος του Σπυρίδωνα.
ΦΙΛΙΑΤΕΣ:
1941-1942: Παπαθανασίου Ιωάννης, χωροφύλακας. Σκοτώθηκε το Νοέμβριο του 1941 με στόχο την κατατρομοκράτηση, από Αλβανοτσάμη, στην αγορά Φιλιατών, πράγμα για το οποίο, η Χωροφυλακή Φιλιατών, λίγο αργότερα συμπτύχθηκε στην Διοίκηση Χωροφυλακής Ηγουμενίτσας. Μακρής Γρηγόριος του Κωνσταντίνου και οι Εβραίοι Μάτσας Αβραάμ και Μάτσας Μεναχίμ, με το γιο του, οι οποίοι και εληστεύθηκαν.
ΦΟΙΝΙΚΙ:
1942: Σωτηρίου Σταύρος. ΨΑΚΚΑ
1944: Δήμου Φίλιππος, Τζήμας Φίλιππος, Νικολάου Παναγιώτης.
Από διάφορα μέρη της Ηπείρου που κατέβαιναν στη Θεσπρωτία για αγορά τροφίμων
1941-1944:
Νοέμβριος 1941: Ληστεύονται και φονεύονται στη Μαζαρακια από τη συμμορία του Νταλιάν Ρακήπ, οι από την Πυρσόγιαννη Κόνιτσας Mix. Δημ. Γκόρτσος, Χρίστος Κ. Περόνης, Δημ. Τσούβαλης, Κλεόβ. Τσερώνης και Κων. Κουρλός. Αυτοί είχαν πάει για να προμηθευθούν λάδι.
26.7.42: Έμποροι από το Πωγώνι που μετέβησαν στην περιοχή Γκρόπας για την αγορά τροφίμων. Αφού πρώτα εληστεύθηκαν, ρίχτηκαν κατόπιν
ζωντανοί σ' ένα πηγάδι μεταξύ Κουτσίου και Πέρδικας. Δράστες ήταν Τουρκοτσάμηδες.
22.12.42: Ευθύμιος Περώνης, Τηλέμαχος Περώνης, Θεόδωρος Περώ­νης, Κούλα Χήρα Ανδρέα Πέτσινη από την Πυρσόγιαννη Κόνιτσας, που ήλθαν για την αγορά λαδιού και άλλων τροφίμων ληστεύθηκαν και κατόπιν σκοτώθηκαν στη Λάκκα Ηγουμενίτσας.
18.7.43: Μιχαήλ Ευάγ. Διαμαντής. Σκοτώθηκε από τους Αλβανοτσάμηδες.
24.7.43: Σπυρ. Αντωνίου, Χρίστος Ηλ. Δούκας, Γεράσιμος Γρ. Κύρος. Σκοτώθηκαν από τους Αλβανοτσάμηδες.
19.9.43: Οι Γερμανοί, με την υποκίνηση των Αλβανοτσάμηδων, σκοτώνουν τους Μάνθο και Ευάγγελο Γεωργίου, Δημ. Στυρόπουλο, Σταύρο και Ευάγγ. Πέτση, Λ. Γάκη, Απ. Σταυρόπουλο.
27.7.43: Σκοτώθηκε στον Ασπρόπυργο Γλυκής ο Ιωάννης Σωτ. Νάστας, ετών 40, από Μουζακέϊκα και ο Χρίστος Αθανασόπουλος, ετών 47. Επίσης κάποιος Μιχαήλ, αγνώστου επωνύμου, ετών 42 από τη Βαλανιδούσα Πρέβεζας.

Από το βιβλίο του Γιάννη Σάρρα: ΜΝΗΜΕΣ ΤΗΣ
Read More »
ΝΑ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΟΙ ΤΣΑΜΗΔΕΣ Τα θύματα του άμαχου Χριστιανικού πληθυσμού, σε νεκρούς και τραυματίες, από τους Αλβανοτσάμηδες!. ΝΑ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΟΙ ΤΣΑΜΗΔΕΣ Τα θύματα του άμαχου Χριστιανικού πληθυσμού, σε νεκρούς και τραυματίες, από τους Αλβανοτσάμηδες!. Reviewed by thespro.gr on Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023 Rating: 5

Τα "πανηγύρια" των Αλβανοτσάμηδων στην Παραμυθιά στις 28 Οκτωβρίου 1940

Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023

 
Λίγες μέρες προ του πολέμου του 1940, οι Αλβανοτσάμηδες άφηναν να τους ξεφεύγουν λόγια ότι, «θα ’ρθει ο Ιταλός».

Οι διαβόητος λήσταρχος ΝΤΑΟΥΤ ΧΟΤΖΑΣ εκινείτο για την προετοιμασία ενεργειών στα μετόπισθεν, που θα διευκόλυναν την ιταλική προέλαση. Καταγόταν από το χωριό Δραγούμη (νυν Ζερβοχώρι) και ήταν λήσταρχος, συναρχηγός συμμορίας με τον χριστιανό συγχωριανό του, Κ.Σ, βαρύνονταν δε με παντοειδή αδικήματα και είχε επικηρυχθεί με το κολοσσιαίο για την εποχή εκείνη ποσό των 500.000 δραχμών. Οι Ιταλοί τον προσεταιρίσθησαν και άρχισε να εργάζεται για την Αλβανία, τότε δε, ήρθε σε ρήξη με τον συναρχηγό του, Κ.Σ, ο οποίος παρά τον ληστρικό βίο διατηρεί ακμαία τα εθνικά φρονήματα.

Ο μεν Νταούτ Χότζας αναγκάστηκε διωκόμενος να καταφύγει στην Αλβανία, ο δε Σ. εγκατέλειψε την Ελλάδα και κατέφυγε στην Αμερική, όπου εργάστηκε πλέον τίμια και ευσυνείδητα, απέκτησε οικογένεια και αρκετή περιουσία και πέθανε στα βαθιά γεράματα προ μερικών ετών.

Οι ληστές Τ-Μ και Ν.Κ κινήθηκαν κατά των υπολειμμάτων της συμμορίας του Νταούτ από το 1924 και εντός του έτους, με την στήριξη και του Η.Σ, αδελφό του Κ.Σ ο οποίος ζει ήσυχα και έντιμα στο σπίτι του, την ανοχή των αστυνομικών αρχών, την εξολόθρευσαν τελείως, σκοτώνοντας τον υπαρχηγό του Νταούτ, Αζίζ Λιούλη από το Ζερβοχώρι και άλλους 5 Αλβανοτσάμηδες ληστές, έφεραν δε στην Παραμυθιά τα 6 κεφάλια και τον 7ο συμμορίτη αιχμάλωτο, καθώς είχε τραυματιστεί στα πόδια.

Τα κεφάλια εκτέθηκαν σε κοινή θέα στο καλαμποκοπάζαρο της Παραμυθιάς, και η συμμορία Τ-Μ παραδόθηκε στις αρχές λαμβάνοντας αμνηστία. Τον Αζίζ Λιούλη σκότωσε ο ίδιος ο Η.Σ με το όπλο του, Μάνλιχερ (το οποίο ουδέποτε παρέδωσε), ο ίδιος δε τραυμάτισε στο πόδι τον αιχμάλωτο, για να μην ξεφύγει στην διάρκεια της συμπλοκής.



Ήδη την παραμονή του πολέμου του 1940, ο Νταούτ Χότζας και ο Μελέκ Σιάνης είχαν εισχωρήσει κρυφά στο ελληνικό έδαφος, όπως διέδιδε ο ελληνοχριστιανικός πληθυσμός. Κατά το 1950, οι Η.Σ και ο πρόεδρος της κοινότητας, Δημ. Μαραζόπουλος, με διαβεβαίωσαν ότι η φήμη ήταν καθ’ όλα ακριβής.

Ο Νταούτ είχε εγκατασταθεί κοντά στην ελληνική μεθόριο, για να εισέρχεται εύκολα στην Ελλάδα, αλλά, ως κακοποιό στοιχείο, ήρθε σε ρήξη με τους ομόθρησκούς του Αλβανούς, που για προσωπικούς λόγους τον σκότωσαν. Μην μπορώντας να μείνουν άλλο στην Αλβανία, αφού ο Νταούτ ήταν προστατευόμενος των αλβανικών και ιταλικών αρχών, του έκοψαν το κεφάλι, ήρθαν στην Ελλάδα όπου ζήτησαν άσυλο και την είσπραξη της επικήρυξης. Οι Ελληνικές αρχές τότε μετέφεραν στα σύνορα τους Χ.Ο, κάτοικο Γλυκής και τον γνωστό μας Η.Σ, κάτοικο Ζερβοχωρίου. Τους συνόδευε αξιωματικός της Χωροφυλακής, νομίζω ο κ. Χριστινάκης. Αυτοί επιβεβαίωσαν ότι η κεφαλή ανήκε στον Νταούτ Χότζα, ληστή, επικηρυγμένο, βαρυνόμενο με 35 φόνους, στους οποίους και ομοθρήσκων του, με ληστείες, απαγωγές και ο οποίος είχε καταφύγει από το 1924 στην Αλβανία.

Την υπόθεση «Του μεγάλου πατριώτη Νταούτ Χότζα», η αλβανική εφημερίδα «Τομόρι», το επίσημο ιταλικό πρακτορείο «Ντε Στέφανι», ο ιταλικός τύπος και οι διπλωματική αντιπρόσωποι Ιταλίας και Αλβανίας έκαναν μυθιστόρημα και σ’ αυτό βάσισαν την ψυχολογική προετοιμασία της κατά της Ελλάδας φασιστικής επίθεσης καθώς και την εν γένει ανθελληνική εκστρατεία…

Η ελληνική κυβέρνηση και το Αθηναϊκό πρακτορείο κατέρριψαν τα περί Νταούτ αλβανο-ιταλικά ψεύδη, αποδεικνύοντας ότι πρόκειται περί κοινού κακοποιού, δολοφονημένος στην Αλβανία για λόγους εκδίκησης και όχι στην Ελλάδα από τις ελληνικές αρχές για τις πατριωτικές του, όπως έλεγαν οι Αλβανο-Ιταλοί, ενέργειες.

Παρ’ όλα αυτά, οι μουσουλμάνοι της Θεσπρωτίας μεταβίβασαν και άλλες ψευδολογίες που δημοσιεύθηκαν στις αλβανικές και ιταλικές εφημερίδες και μεταδόθηκαν από το ραδιόφωνο των Τιράνων. Ότι δήθεν γίνονταν καταπιέσεις και φόνοι Αλβανών στην Παραμυθιά, Καρβουνάρι και Μαζαράκι. Ο Παραμυθιώτης έμπορος Ριζά Κάλης παρουσιάστηκε ως δολοφονημένος, ενώ εργαζόταν στο κατάστημά του και μικρό καπνοεργοστάσιο της Παραμυθιάς και το ίδιο καλοκαίρι του μάθαινα τις 4 πράξεις της αριθμητικής, χάρη των εργασιών του.

Οι ελληνικές αρχές προέβησαν εις την διάψευση, επί πλέον δε, συνέλαβαν τον Ριζά Κάλη και τον μετέφεραν βιαίως στον ραδιοφωνικό μας σταθμό, όπου τον υποχρέωσαν να μιλήσει προς απόδειξη των ψευδολογιών. Χαρακτηριστικό του θράσους των Αλβανών είναι ότι κατήγγειλαν φόνους στο Καρβουνάρι, ενώ στο χωριό αυτό είχε να γίνει φόνος από το 1906, από τουρκοκρατίας δηλαδή, όταν ο αδελφός του Τεφήκ Κεμάλ, με την προτροπή του πατέρα του, σκότωσε την μητέρα του, το γένος Ζεϊνέλ, για λόγους τιμής. Επτά έτη δηλαδή, πριν η Ήπειρος γίνει ελληνική.

Νεαροί τσάμηδες δραπέτες από την Ελλάδα εντάχθηκαν στην υπό τον Γασίν Σαντήκ συμμορία και χρησιμοποιήθηκαν ως οδηγοί και ένοπλοι συμπαραστάτες του εισβολέα, πλαισιώνοντας την ίδια την μεραρχία ΣΙΕΝΑ (Ελληνική Λευκή Βίβλο και Χαρα. Κατσιμήτρου «Ήπειρος Προμαχούσα»).
Την επέκταση των αλβανικών συνόρων προς Τσαμουριά, ήτοι μέχρι και της πεδιάδας του Φαναρίου Θεσπρωτίας, υποσχέθηκε στους Αλβανούς ο Ιταλός στρατάρχης Μποντόλιο, την 25η Ιουνίου 1939. Αναφορές των Ελλήνων πρακτόρων στην Αλβανία, διαταγές ιταλικών μονάδων και απομνημονεύματα Ιταλών αξιωματικών περιγράφουν την ευρεία χρησιμοποίηση των Αλβανοτσάμηδων.

Οι πυρπολήσεις στην Ηγουμενίτσα κατά την κατάληψή της από τις ιταλικές δυνάμεις, τις πρώτες ημέρες του πολέμου, οι βιαιότητες, λεηλασίες, φόνοι, αποδίδονται στις αλβανικές συμμορίες, αποτελούμενες από τρία σώματα των 600 ανδρών και αποτελούμενες από μερικούς εξωμότες της Θεσπρωτίας (Αλβανοτσάμηδες) και Αλβανούς, από την περιοχή Κουρβελεσίου, είχαν μισθό 300 αλβανικών φράγκων ή λεκ. Ένα λεκ ισούνταν με 7 δραχμές κατά το 1940.

Στο χωριό Λεπτοκαρυά, ο Αθανάσιος Νικολαΐδης, απεσταλμένος του επιτελάρχη Λαλαούνη Β., διοικητή της VΙΙΙ ομάδας αναγνώρισης, ψάχνοντας έγγραφα των άταφων Ιταλών νεκρών που βρίσκονταν στην θέση Ντούπιανη (μεταξύ Βρουσίνας-Λεπτοκαρυάς-Ρεβενής), βρήκε έναν Αλβανό νεκρό, ντυμένο με λευκά σαλβάρια, φέροντα μπόγο πλήρη τιμαλφών, αποτέλεσμα ασφαλώς της ένδοξης δράσης του κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις, οι οποίες κατά τους Αλβανούς, είναι ακατανόητες χωρίς το πατροπαράδοτο γι’ αυτούς «πλιάτσικο».

Εντός της πόλης των Φιλιατών, η δράση των Αλβανών ήταν τέτοια που οι Ιταλοί αναγκάστηκαν να αφοπλίσουν πολλούς εξ αυτών (απομνημονεύματα Ιταλών αξιωματικών στην εφημερίδα «Θεσπρωτικά Νέα»).

Κατά την πρώτη φάση του πολέμου, κατά την οποία οι Ιταλοί έφτασαν και πέρα του ποταμού Καλαμά, επέδειξαν την προδοτική τους στάση οι Ντεμάτες και ο Χατζή Σέϊκος, ο οποίος ανέλαβε την αρχηγία των Αλβανοτσάμηδων φασιστών της πόλης των Φιλιατών.

Το σύνταγμα του Γιασίν Σαντήκ έλαβε μέρος στον κατά της Ελλάδας πόλεμο, στον παραλιακό τομέα με δύο τάγματά του, που ήταν μάλλον πολυάριθμη ληστρική συμμορία παρά στρατός. Οι συμμορίες αυτές τελούν υπό την αρχηγία του Ντέμο Χαμήτ με δράση κατά μήκος της παραλίας, και του Χουσεϊν Χαϋρουλά με δράση κάπως ενδότερα, προς την περιοχή της Σκάλας Φιλιατών. Οργίασαν λοιπόν τα τάγματα του Γιασίν Σαντήκ στις περιοχές της Ηγουμενίτσας και Σκάλας Φιλιατών, όπου συν τοις άλλοις έκαψαν και την οικία του Αντώνη Γκατζώνη, οδηγού των ελληνικών στρατευμάτων, του οποίου είχαν λεηλατηθεί και δύο καταστήματα στις Φιλιάτες κατά την πρώτη ιταλική κατοχή της Ηπείρου το 1917, ο δε Γκατζώνης, μετά και την νέα λεηλασία από τον Χουσεϊν Χαϋρουλά, περιήλθε εις την έσχατη ένδεια και μέχρι τον θάνατό του έζησε μεροκαματιάρης όπου έβρισκε ένα κομμάτι ψωμί.

Την 6η Νοεμβρίου 1940, ιταλικό σύνταγμα προέλασε προς το χωριό Δράγανη Παραμυθιάς (νυν Αμπελιά) και είχε οδηγό τον Βεήπ Μούχον από το Νικολίτσι, ντυμένο με ιταλική στολή και οπλισμένο με ιταλικό μουσκέτο. Κατά την εκ Σενεμηρίζης και Νικολιτσίου διέλευσή του, το σύνταγμα αυτό ενισχύθηκε και από άλλους Αλβανούς, οι οποίοι το ακολούθησαν και κατά την οπισθοχώρηση.

Την 7η Νοεμβρίου 1940 και αφού καλώς, ή κακώς, οι υπό τον στρατηγό Λιούμπαν ελληνικές δυνάμεις αναπτύχθηκαν πέρα του Αχέροντα, η δε χωροφυλακή και οι δημόσιες αρχές είχαν εκκενώσει την επαρχία πλην των σταθμών χωροφυλακής Κερασόβου και Βλαχωρίου, του οποίου εμπόδισε να φύγουν το απόσπασμα Τσακαλώτου, ο οποίος μάλιστα παρ’ ολίγον να τουφεκίσει τον σταθμάρχη Βλαχωρίου, Γούδα, για εγκατάλειψη θέσης ενώπιον του εχθρού, ενώ ο Γούδας ακολουθούσε την εντολή των προϊσταμένων του.

Η VIII Μεραρχία Ηπείρου, προς κάλυψη του πλευρού της, που κακώς είχε μείνει ακάλυπτο, απέστειλε μονάδα δύναμης τάγματος στην Σκάλα Παραμυθιάς, υπό τον αντισυνταγματάρχη Προεστάκην, αν ενθυμούμαι καλώς. Αλλιώς ο εχθρός μπορούσε να προελάσει επί της ημιονικής οδού Παραμυθιάς-Ιωαννίνων, της βασικότερης τότε οδικής αρτηρίας στην δυτική Ήπειρο.

Κατά τις 8 το βράδυ, μπήκε στην κωμόπολη της Παραμυθιάς εχθρικό αναγνωριστικό απόσπασμα δύναμης 80 ανδρών, προερχόμενο από την Δράγανη, όπου είχαν ήδη φτάσει σημαντικές εχθρικές δυνάμεις που είχαν χάσει κάθε επαφή με τα ελληνικά τμήματα, χωρίς σημαντική μάχη. Δεν τολμούσαν να επιχειρήσουν προέλαση, διότι η μεν VIII Μεραρχία κρατούσε τις θέσεις σθεναρά, καταφέρνοντας καίρια πλήγματα κατά των επιτιθέμενων Ιταλών, τόσο στο Γκραμπάλα, όσο και στον Καλαμά (τομέας Ρεπετίστης), ενώ στην Πίνδο για την μεραρχία Τζούλια άρχισαν οι μαύρες μέρες, που κατέληξαν μετά από τετραήμερο στην πλήρη διάλυσή της. Έμειναν λοιπόν οι Ιταλοί εν αναμονή εξελίξεων, αντί να επιτεθούν ταχέως προς την κατεύθυνση της Πρέβεζας, πριν το 6ο Σύνταγμα Κορίνθου οργανώσει αμυντικά την διάβαση Μποντάρι.

Έστειλαν όμως αναγνωριστικές περιπόλους, εκ των οποίων η μία εισήλθε στην Παραμυθιά. Οδηγοί του αναγνωριστικού αυτού αποσπάσματος ήταν Αλβανοί, ανάμεσά του δύο πρώην ληστές Μελέκ Σιάνης και Μεϊντή Χότζιας, από το Ζερβοχώρι και οι δύο, συμμορίτης ο πρώτος, συμμορίτης και αδελφός του Νταούκ Χότζια ο δεύτερος, ανήκουν στην δύναμη του αποσπάσματος και φέρουν ιταλική στολή και ιταλικό οπλισμό.

Οι τσάμηδες της Παραμυθιά, έχοντας επικεφαλής τον μουφτή τον Χασάν Αβδουλά, βρέθηκαν στο πηγάδι της αγοράς, όπου ήταν το Ιερό Τέμενος, όπου δέχτηκαν με αγκαλιές τους ελευθερωτές τους και ξεφώνισαν: «Ντουά στο Γιαραμπή», ήτοι δέηση προς τον Ύψιστο υπέρ των Ιταλο-αλβανικών όπλων.

Κατά την στιγμή εκείνη, πενήντα περίπου μέτρα μακριά, στο καφενείο Κυριάκη, βρίσκονταν δύο στρατιώτες και ένας λοχίας του ελληνικού στρατού, οι οποίοι για να ικανοποιήσουν τον αλκοολισμό τους, μόλις είχε σκοτεινιάσει, είχαν εγκαταλείψει τις θέσεις τους στην Σκάλα. Έπιναν και βρίσκονταν σε εύθυμη διάθεση. Όταν ειδοποιήθηκαν ότι ήρθε στην πόλη ιταλικό απόσπασμα, αρνήθηκαν να φύγουν.

Ο Σιέφης (Εσρέφ Ντίνος), Αλβανός Παραμυθιώτης, που είχε αναλάβει πολιτοφύλακας κατ’ εντολή των Ιταλών, μπήκε και τους διέταξε να τον ακολουθήσουν, και όταν έλαβε την άρνησή τους, έτρεξε να ειδοποιήσει τους Ιταλούς. Οι Έλληνες πολίτες τότε, προεξάρχοντος του Ιωάννη Μητσιώνη, αντιπροσώπου της εταιρείας Σίγγερ, τους έσυραν βιαίως και εν τάχει έξω από την πόλη. Μόλις πέρασαν την οικία Νικ. Εργολάβου, τους χτύπησε κρύος αέρας, συνήλθαν και έτρεξαν προς τις θέσεις τους, όπου φτάνοντας πυροβολήθηκαν ανεπιτυχώς από τους συναδέλφους τους κατά τις 9 το βράδυ, και αφού μίλησαν, τους άφησαν να περάσουν.

Οι πυροβολισμοί αυτοί είχαν ευχάριστη συνέχεια: οι Ιταλοί μετά την υποδοχή, τους εναγκαλισμούς και τις δεήσεις, οδηγήθηκαν από τους τσάμηδες στην πυρπόληση καταστημάτων και των οικιών. Ήδη είχε πυρποληθεί το καφενείο του Σωτήρη Κουτούπη, καιγόταν ολόκληρο το τετράγωνο, όταν στο χωριό Καρυώτι συγκεντρώθηκαν προς άμυνα μερικοί ένοπλοι υπό τους αγροφύλακες Λάμπρο Γκάτζια, και Γεώργιο Θ. Τάχια, επιζώντα εισέτι, ενισχύθηκαν και από μερικούς πρόσφυγες χωριάτες από Ψάκκα, υπό την ηγεσία του Γεωργίου Δήμα.

Οι χωρικοί εξήλθαν από το χωριό για να λάβουν αμυντική διάταξη, όταν άκουσαν τους πυροβολισμούς από την Σκάλα Παραμυθιάς, όπου ήταν τμήμα της VIII Μεραρχίας Ηπείρου και νομίζοντας ότι άρχισε ελληνική επίθεση προς εκείνο το σημείο, έτρεξαν και κατέβαλαν την ΝΑ παρυφή της Παραμυθιάς αντέρεισμα Ταμπούρι και έβαλαν κατά του πυρολυμένου κτιρίου, πέριξ του οποίου φώναζαν Ιταλοί και Τσάμηδες. Το ιταλικό απόσπασμα φοβούμενη την σοβαρή επίθεση και τον κίνδυνο να βρεθεί μεταξύ δύο πυρών, ετράπη σε άτακτη φυγή προς Δράγανη. Οι Γκάτζιας, Τάχιας και Δήμας παρασημοφορήθηκαν από την 8η Μεραρχία για την πρωτοβουλία τους αυτή.

Κατά την κατοχή όμως ο Δήμας υπέστη βασανιστήρια από τους Αλβανούς και την ιταλική καραμπινερία και εμπρησμό της οικίας του. Ομοίως ο Τάχιας συνελήφθη δις από την καραμπινερία Παραμυθιάς και κακοποιήθηκε, συλλήψεις που έγιναν με διάφορες προφάσεις.

Ο Σιέφης, που είχε αναλάβει ως πολιτοφύλακας κατ’ εντολή των Ιταλών, συνελήφθη μετά από εκείνη την ημέρα από τον στρατό μας, οδηγήθηκε σε έκτακτο στρατοδικείο, όπου καταδικάστηκε σε θάνατο.

Μπροστά από την προέλαση του 6ου συντάγματος Κορίνθου και του τάγματος Προεστάκη, οι Ιταλοί αποσύρθηκαν πέρα του Καλαμά, φοβούμενοι ότι θα πάθουν ότι και η μεραρχία αλπινιστών στην Πίνδο. Τότε, ολόκληρος ο πληθυσμός της Παραμυθιάς, ο χριστιανικός βέβαια, μετέφερε στους ώμους (μην υπάρχοντας άλλα μεταφορικά μέσα) όλη την διαθέσιμη ξυλεία από τα ξυλουργεία της Παραμυθιάς, μέχρι Μενίνα, προς γεφύρωση του Καλαμά.
Στα εδάφη που ανακτήθηκαν από τον στρατό μας, οι χωροφύλακες και αγροφύλακες υπό τον ανθυπασπιστή Γυπάκη και αγρονόμο Καρβούνη, συγκέντρωσαν εν τάχει τους άνδρες Αλβανοτσάμηδες και τους οδήγησαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Κόρινθο και Χίο.

Για να τους συλλάβουν οι αγροφύλακες, οι οποίοι κυρίως γνώριζαν τους συνεργάτες των Ιταλών κατά πρόσωπο, έφθασαν μέχρι τα σύνορα. Πολλοί Αλβανοί σταμάτησαν εκεί, όταν εκδιώχθηκαν οι Ιταλοί, νομίζοντας πως είναι ασφαλείς. Ήταν από εκείνους που παρακολουθούσαν τον ιταλικό στρατό νικητή, αλλά τον εγκατέλειψαν όταν ετράπη σε φυγή. Στις σημειώσεις μου έχω τα ονόματα δύο εξ αυτών, συλληφθέντων στην κορυφογραμμή Βέρβα, τους Σελήμ Λιατίφ από Κορύτιανη και τον Σαντήκ Κερίμ από Σενεμηρίζα.

Όπως με τις ανοιξιάτικες ψιχάλες, εξαπατώνται οι κόχλοι και ανυψώνουν το κεφάλι, έτσι και με την ιταλική προέλαση των πρώτων ημερών, οι Αλβανοτσάμηδες νομίζοντας ότι έσβησε η Ελλάδα, αποκάλυψαν τον πραγματικό τους εαυτό.

Προ ετών ανέγνωσα, χωρίς να συγκρατήσω στοιχεία, ότι και οι Γερμανοί ασχολούμενοι με τον ελληνο-ιταλικό πόλεμο περιγράφουν με μελανά χρώματα τους Αλβανούς, πρώτους στις λεηλασίες και τελευταίοι στην μάχη. Μία των αιτιών της ιταλικής ήττας θεωρούν την κακή εκτίμηση από τους Ιταλούς, των στρατιωτικών δυνατοτήτων των Αλβανών εν γένει.

* Απο το βιβλίο του Βασίλειου Παυλίδη: Οι Αλβανοτσάμηδες της Παραμυθιάς και η Κατοχή

 
Read More »
Τα "πανηγύρια" των Αλβανοτσάμηδων στην Παραμυθιά στις 28 Οκτωβρίου 1940 Τα "πανηγύρια" των Αλβανοτσάμηδων στην Παραμυθιά στις 28 Οκτωβρίου 1940 Reviewed by thespro.gr on Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023 Rating: 5

Ηγουμενίτσα: Η απόβαση των κερκυραϊκού «Λόχου του Θανάτου» στις ακτές της Θεσπρωτίας

Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023


Η αντίσταση των Κερκυραίων κατά το ηρωικό έπος του 1940 ήταν υψίστης σημασίας
Οι λαμπρές σελίδες της ιστορίας της Κέρκυρας κατά των Ιταλών γράφτηκαν από μία σκληρή μάχη που δόθηκε από μια «χούφτα» Κερκυραίους μαχητές, μόλις δύο εβδομάδες μετά την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου.
Ξετυλίγοντας το κουβάρι της ιστορίας στο ηρωικό έπος 1940, στις μάχες που δόθηκαν ανά την Ελλάδα κατά της επέλασης των Ιταλών, για τους Κερκυραίους η αντίσταση και οι αγώνες που έδωσαν δεν ήταν μόνο ένας κοινός εθνικός στόχος, αλλά, όπως τη χαρακτηρίζει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Κερκυραίος Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου Δρ Δημήτριος Μεταλληνός, «ήταν μία μοναδική ευκαιρία, ο κερκυραϊκός λαός να εκφράσει την καταπιεσμένη μακραίωνη εθνική αγανάκτηση στο δυτικό κατέναντι, έχοντας ήδη στις σελίδες της ιστορίας του, τέσσερεις και πλέον αιώνες, την πικρή εμπειρία της ενετικής κυριαρχίας, αλλά και τη νωπή ακόμη εθνική ταπείνωση από τον βομβαρδισμό και την ολιγοήμερη κατάληψη της Κέρκυρας το 1923 από τις φασιστικές δυνάμεις του ίδιου δικτάτορα Μουσολίνι».

Η κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου
Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, οι Κερκυραίοι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί μεταφέρθηκαν στην πρώτη γραμμή. Μεταξύ των εκατοντάδων Κερκυραίων, γνωστών ή αγνώστων μαχητών, ήταν και ο παππούς του καθηγητή Δημήτρη Μεταλληνού, ο έφεδρος αξιωματικός Δημήτριος Μεταλληνός.Οι αριθμητικά ελάχιστες εναπομείνασες στο νησί κερκυραϊκές στρατιωτικές δυνάμεις συγκροτούσαν το 10ο Πεζικό Σύνταγμα, που είχε ως αποστολή του την αμυντική θωράκιση της Κέρκυρας. Οι λαμπρές σελίδες της ιστορίας της Κέρκυρας κατά των Ιταλών γράφτηκαν από μία σκληρή μάχη που δόθηκε από μια «χούφτα» Κερκυραίους μαχητές, μόλις δύο εβδομάδες μετά την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, από τον «Λόχο Λατζίδη», ή ευρέως γνωστό ως «Λόχο Θανάτου»…

Ανασύνταξη δυνάμεων
«Στις 12 Νοεμβρίου 1940, οι ελληνικές δυνάμεις Ηπείρου ανασυντάχθηκαν με σκοπό την ανακατάληψη της Θεσπρωτίας. Η Στρατιωτική Διοίκηση Κερκύρας ανέλαβε να συγκροτήσει τις πρώτες ημέρες του πολέμου ένα αποβατικό απόσπασμα αιφνιδιασμού, αποτελούμενο από επίλεκτους και γενναίους Κερκυραίους οπλίτες και υπαξιωματικούς, με διοικητή τον λοχαγό Δημήτριο Λαντζίδη.Η Στρατιωτική Διοίκηση Κερκύρας το χαρακτήρισε ‘Αποβατικό Απόσπασμα’, όσοι αξιωματικοί γνώριζαν την αποστολή του το ονόμασαν ‘Λόχο Θανάτου’, στην Κέρκυρα έγινε ευρύτερα γνωστό ως ‘Λόχος Λαντζίδη’, ενώ ο ιστορικός ερευνητής Δρ Νικόλαος Φακιολάς, ο οποίος είναι ο δεύτερος μετά τον ιστορικό ερευνητή Κώστα Δαφνή που ασχολήθηκε συστηματικά με το ζήτημα, τον χαρακτηρίζει ‘Λόχο Ιερολοχιτών’», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μεταλληνός.



Ο στόχος
Σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία, η απόρρητη στρατιωτική επιχείρηση είχε στόχο την κατάληψη του υψώματος «Βαγκαλάτι». Ύψιστη προτεραιότητα αποτελούσε ο αιφνιδιασμός του εχθρού. Οι Ιταλοί έπρεπε να θεωρήσουν ότι είναι περικυκλωμένοι από ισχυρές ελληνικές δυνάμεις κι όχι από έναν απλό Λόχο Πεζικού. Η αναγγελία συγκρότησης ενός κερκυραϊκού στρατιωτικού αποσπάσματος, που θα μετέβαινε για ενίσχυση του ελληνοϊταλικού μετώπου, έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους Κερκυραίους αξιωματικούς και οπλίτες του 10ου Πεζικού Συντάγματος.Οι αιτήσεις ξεπέρασαν κατά πολύ τον απαιτούμενο αριθμό. Κι ενώ προβλεπόταν η συγκρότηση μιας στρατιωτικής δύναμης εκατόν ανδρών, τελικά εξαιτίας του ενθουσιασμού διπλασιάσθηκε, ξεπερνώντας τους διακόσιους άνδρες. Διοικητής του αποσπάσματος ορίσθηκε ο λοχαγός Δημήτριος Λαντζίδης, με το όνομα του οποίου συνδέθηκε τελικά ο Λόχος στη μνήμη των σύγχρονων Κερκυραίων.
Η προσπάθεια
Υποδιοικητής του Λόχου ορίσθηκε ο υπολοχαγός πεζικού Ιωάννης Βλάχος, ο οποίος είχε σταλεί για αναγνώριση της περιοχής βορείως της Σαγιάδας, λίγες μόλις ημέρες πριν από την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, αφού η στρατιωτική ηγεσία της Ελλάδος γνώριζε τις ιμπεριαλιστικές διαθέσεις του φασιστικού καθεστώτος της Ιταλίας και για τον λόγο αυτόν προετοιμαζόταν για ένοπλη σύγκρουση καθ' όλη τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας.Ο Λόχος, από τους Γιαννάδες, κατευθύνθηκε το βράδυ της 22ας Νοεμβρίου προς το παλαιό λιμάνι, όπου παρέμειναν μερικές ώρες. Ο χειμώνας του ΄40 είχε ξεκινήσει νωρίς και όπως διασώζεται από τις ιστορικές μαρτυρίες ήταν κι από τους βαρύτερους του 20ού αιώνα. Τη νύκτα εκείνη έβρεχε καταρρακτωδώς…«Τα μέσα Νοέμβρη μας ειδοποίησε το λιμεναρχείο, τα επίτακτα καΐκια να είμαστε πλευρισμένα στην προβλήτα του λιμεναρχείου, στις 12 το μεσονύχτιο. Δεν μας είπαν τι μας θέλουν. Μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα ήρθαν 200 στρατιώτες οπλισμένοι και με τους γνωστούς γυλιούς στην πλάτη τους. Είμαστε 10 καΐκια και έβαλαν 20 περίπου στρατιώτες στο κάθε καΐκι, μαζί ήτο και βαθμοφόροι. Στο δικό μας το καΐκι ήτο επικεφαλής ο λοχαγός Δημήτρης Λαντζίδης…Μας είπαν θα ξεκινήσουμε τη μια μετά τα μεσάνυχτα, φώτα δεν θα ανάψωμε, παρά μόνον ένα λαδοφάναρο στο κάθε καΐκι και θα πηγαίνουμε το κάθε σκάφος κατόπι στο άλλο…ένα-ένα καΐκι, αφού τους αποβίβαζε επέστρεφε στην Κέρκυρα. Μου έκανε λύπη όπως έβγαιναν σε αυτήν την παραλία…, αφού επήγαιναν σχεδόν στο παγωμένο νερό ώς την μέσην. Εκεί εμάθαμε ότι η παραλία λέγεται ‘Κάτω Αετός’, ήταν ελληνική περιοχή, αλλά οι Ιταλοί είχαν φθάσει τότε έως την Πάργα…», αναφέρεται στις ανέκδοτες σημειώσεις του Κερκυραίου Νικόλαου Καλούδη.
Η σπουδή του όλου εγχειρήματος
«Η σπουδή του εγχειρήματος αποδεικνύει ότι πράγματι επρόκειτο για έναν Λόχο μελλοθανάτων ή ορθότερα για έναν Λόχο ηρώων. Το στρατιωτικό απόσπασμα βρέθηκε μέσα στην κακοκαιρία απομονωμένο, αποπροσανατολισμένο, χωρίς επικοινωνία και οπτική επαφή με την Στρατιωτική Διοίκηση Κερκύρας. Οι Ιταλοί έστειλαν αναγνωριστικό αεροπλάνο, που εξακρίβωσε τη θέση και τη δύναμη του Λόχου.Γνώριζαν πλέον όλη την αλήθεια και ο θυμός τους έγινε απερίγραπτος, αφού διαπίστωναν ότι μια χούφτα Κερκυραίων στρατιωτών προκάλεσε μεγάλη ταραχή στο στράτευμά τους, οδηγώντας τους σε λανθασμένες εκτιμήσεις και στρατιωτικές επιλογές», εξιστορεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μεταλληνός. «(…) Εφθάσαμε περί τας τελευταίας απογευματινάς ώρας, τελείως εξουθενωμένοι και βρεγμένοι μέχρι κοκκάλων, εις τι σημείον όπου ευρέθημεν εν όψει του εχθρού καταυλισμένου με πολλάς δυνάμεις...», ανέφερε στις σημειώσεις του ο ανθυπολοχαγός Νικόλαος Φραγκοπανάγος.
Αναπόφευκτη η σύγκρουση
Η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Τα χάραμα της 24ης Νοεμβρίου 1940 ξεκίνησε η άνιση μάχη. Οι πολυάριθμοι Ιταλοί ήταν οχυρωμένοι στα υψώματα των βουνοπλαγιών, ενώ το απόσπασμα των Κερκυραίων μαχητών ήταν ακάλυπτο στις παρυφές της ακτής και στην αμμώδη παραλία.Οι άνδρες του Λόχου ήταν πλέον περικυκλωμένοι. Οι εναπομείναντες, 160 περίπου άνδρες, καλούνταν να αντιμετωπίσουν τουλάχιστον 3.000 Ιταλούς στρατιώτες. Η μάχη διήρκησε από τις 7.00 το πρωί μέχρι τις 5.00 το απόγευμα, την ώρα δηλαδή που εξαντλήθηκαν και τα τελευταία πυρομαχικά των Κερκυραίων μαχητών. Ο λοχαγός Λαντζίδης, αν και τραυματίας, δεν σταματούσε να εμψυχώνει τους άνδρες του. Στις 5.00 το απόγευμα αναγκάστηκε να υψώσει λευκή σημαία.
Ο απολογισμός και τα αντίποινα των Ιταλών
Ο τελικός απολογισμός για τις ελληνικές δυνάμεις ήταν 60 νεκροί και 80 αιχμάλωτοι, εκ των οποίων 45 τραυματίες, ενώ 20 άτομα κατάφεραν να διαφύγουν τη σύλληψη. Οι Κερκυραίοι αιχμάλωτοι δεν παρέδωσαν τα όπλα τους στους Ιταλούς, αλλά προτίμησαν να τα αχρηστεύσουν, πετώντας τα στη θάλασσα του αγαπημένου τους Ιονίου. Οι Ιταλοί προέβησαν άμεσα σε αντίποινα, βομβαρδίζοντας την πόλη της Κέρκυρας.Τις δύο επόμενες ημέρες, στις 25 Νοεμβρίου, της Αγίας Αικατερίνης και στις 26 του Αγίου Στυλιανού, ημέρες που εόρταζαν κεντρικοί ναοί της πόλεως, πραγματοποίησαν τον αγριότερο, μέχρι τότε, βομβαρδισμό της πόλης με αεροπλάνα, ενώ δύο ημέρες αργότερα την 28η Νοεμβρίου επανήλθαν με τον βομβαρδισμό και της κερκυραϊκής ενδοχώρας τόσο από αέρος, όσο και από θαλάσσης, αφού τέσσερα ιταλικά αντιτορπιλικά ήλεγχαν το στενό του Αίου Στεφάνου.«Την 25η και 26η Νοεμβρίου έγιναν οι σφοδρότεροι ιταλικοί βομβαρδισμοί της Κέρκυρας, αριθμούμενοι μέχρι οκτώ ημερησίως… Έληξαν την 21η Απριλίου 1941. Την 28η Απριλίου 1941 ο ιταλικός στρατός απεβιβάσθη και επάτησεν την Κέρκυραν, εισήλθον εις το Φρούριον…», σημειώνει μεταξύ άλλων στο βιβλίο του «Αρχείον και καθημερινά περιστατικά γεγονότα επί Ιταλικής και Γερμανικής κατοχής» (Κέρκυρα 1949), ο Μητροπολίτης Κέρκυρας και Παξών Μεθόδιος...


Read More »
Ηγουμενίτσα: Η απόβαση των κερκυραϊκού «Λόχου του Θανάτου» στις ακτές της Θεσπρωτίας Ηγουμενίτσα: Η απόβαση των κερκυραϊκού «Λόχου του Θανάτου» στις ακτές της Θεσπρωτίας Reviewed by thespro.gr on Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023 Rating: 5
Εγγραφή σε: Αναρτήσεις ( Atom )

Σελίδες

Από το Blogger.