«Στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Ατομα με Αναπηρία, το Υπουργείο Πολιτισμού υλοποίησε και υλοποιεί δεκάδες δράσεις και έργα, που καθιστούν προσβάσιμα στους συνανθρώπους μας με Αναπηρία αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία, πολιτιστικές υποδομές σε κάθε γωνιά της χώρας», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία.

«Η απόδοση όλο και περισσότερων πολιτιστικών αγαθών και υποδομών σε καθολική χρήση, από συμπολίτες μας με μειωμένες δυνατότητες και αυξημένες ανάγκες, συνιστά την αποκατάσταση μιας μακρόχρονης αδικίας σε βάρος τους», τόνισε μεταξύ άλλων.

Ακολουθεί ολόκληρη η δήλωση της υπουργού Πολιτισμού:
«Η διευκόλυνση της συμμετοχής των συμπολιτών μας με αναπηρία, σε κάθε πτυχή της δημόσιας ζωής, αποτελεί συνταγματική και καταστατική υποχρέωση της Πολιτείας. Πρωτίστως, όμως, αποτελεί επιταγή κοινωνικής δικαιοσύνης. Η άρση των φυσικών εμποδίων πρόσβασης των Ατόμων με Αναπηρία, σε αγαθά και υπηρεσίες, συμβάλλει όχι μόνο στην ισοτιμία, αλλά και στην καταπολέμηση στερεοτύπων, στον δημοκρατικό διάλογο, χωρίς προκαταλήψεις. Ενδυναμώνει, εν τέλει, τον ίδιο τον πυρήνα της Δημοκρατίας, σε μια εποχή μάλιστα που βρίσκεται αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις επιχειρώντας να ανασυνταχθεί για να πολεμήσει αποτελεσματικά τον πιο επίφοβο εχθρό της, τις ανισότητες.

Στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Ατομα με Αναπηρία, το Υπουργείο Πολιτισμού υλοποίησε και υλοποιεί δεκάδες δράσεις και έργα, που καθιστούν προσβάσιμα στους συνανθρώπους μας με Αναπηρία αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία, πολιτιστικές υποδομές σε κάθε γωνιά της χώρας. Ένα εγχείρημα εξαιρετικά σύνθετο, γιατί πρέπει να καλύψουμε χρόνιες ελλείψεις σε συντετμημένες προθεσμίες, να παραμερίσουμε γραφειοκρατικά εμπόδια, αλλά και να αναπτύξουμε πολύ γρήγορα τη σχετική τεχνογνωσία. Είμαστε αντιμέτωποι με το στοίχημα να αποκαταστήσουμε την προσβασιμότητα σε μνημεία παγκόσμιας ακτινοβολίας, χωρίς να αλλοιωθεί, στο ελάχιστο, ο χαρακτήρας τους. Να μην είναι, δηλαδή, μόνο εύχρηστες οι νέες υποδομές που εγκαταστάθηκαν, αλλά και να συνδέονται αρμονικά με το μνημείο, σεβόμενοι απολύτως τις επιταγές του Αρχαιολογικού Νόμου.

Η απόδοση όλο και περισσότερων πολιτιστικών αγαθών και υποδομών σε καθολική χρήση, από συμπολίτες μας με μειωμένες δυνατότητες και αυξημένες ανάγκες, συνιστά την αποκατάσταση μιας μακρόχρονης αδικίας σε βάρος τους. Οι φυσικές τους αδυναμίες παύουν να αποτελούν ανυπέρβλητο φραγμό για την ισότιμη πρόσβασή τους στο πολιτιστικό προϊόν, την αισθητική απόλαυση και τον στοχασμό. Πρόκειται για έμπρακτη άρση μιας κοινωνικής ανισότητας, που ενδυναμώνει την κοινωνική συνοχή, καθώς συμβάλλει στην απρόσκοπτη συμμετοχή τους και σε άλλες πτυχές της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Ο Πολιτισμός συνιστά το καλύτερο καταπραϋντικό για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν πολλοί συνάνθρωποί μας, ακόμη και σε φαινομενικά απλές πτυχές και πράξεις της καθημερινότητάς τους».

Αποτρόπαιες πράξεις, αποτρόπαιες εικόνες! Νεκρές αρκούδες εντοπίστηκαν στην Εθνική Οδό Ιωαννίνων- Κοζάνης, στο 106ο χιλιόμετρο ανάμεσα στην Πλαγιά Κόνιτσας και το Επταχώρι Καστοριάς.

Μάλιστα ανάμεσα στα θανατωμένα ζώα διακρίνεται και ένα μικρό αρκουδάκι.

Οι αρκούδες, σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες, φέρουν τραύματα από πυροβολισμούς που δέχθηκαν.

Τα άτυχα ζώα εντόπισε ο κ. Κώστας Παπαδημητρίου που κατάγεται από την Πλαγιά Κόνιτσας και ταξίδευε προς το Επταχώρι της Καστοριάς.

Άμεσα ενημερώθηκε η Αστυνομία η οποία έχει ξεκινήσει έρευνα για το συμβάν ενώ στο σημείο που εντοπίστηκαν τα νεκρά άγρια ζώα αναμένεται να φτάσει συνεργείο του Δασαρχείου.

Το Epiruspost επικοινώνησε με τον Πρόεδρο της Κοινότητας Πλαγιάς Γιάννη Παπαδημητρίου ο οποίος είχε γνώση του συμβάντος μετά από σχετική ενημέρωση από το Αστυνομικό Τμήμα.

«Πρόκειται για αποτρόπαια ενέργεια την οποία καταδικάζουμε όλοι» ανέφερε. Σημείωσε ότι ο πληθυσμός της άγριας πανίδας έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια κάτι που απαιτεί προσοχή από όλους.

Κυρίως όμως απαιτεί οργανωμένη δράση σε περιόδους όπου η εξεύρεση τροφής είναι δύσκολη είτε για τις αρκούδες είτε και για τους λύκους. Αυτό οφείλουν να το δουν τόσο τα Δασαρχεία όσο και οι οικολογικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο τομέα.

«Ζούμε στα χωριά και είμαστε εξοικειωμένοι με την παρουσία των άγριων ζώων. Τα σεβόμαστε και αυτό οφείλουν να κάνουν όλοι. Τέτοια γεγονότα είναι θλιβερά και καταδικαστέα» σημείωσε ο κ. Παπαδημητρίου.

Σημαντική αύξηση καταγράφουν οι οδικές αυξήσεις στην χώρα μας κατά τους πρώτους δέκα μήνες του έτους.

Από τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το ΙΝΣΕΤΕ προκύπτει ότι η αύξηση αφορά όλους τους μήνες, από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Οκτώβριο.

Αύξηση των οδικών αφίξεων έχει καταγραφεί και στους μεθοριακούς σταθμούς της Ηπείρου.

Το σύνολο των οδικών αφίξεων από την Αλβανία ανέρχεται σε 1.478.995 με τον μεγαλύτερο αριθμό να καταγράφεται τον Αύγουστο όπου πέρασαν τα σύνορα 268.273 άνθρωποι.

Από την Κακαβιά διήλθαν 527.054 πολίτες, από την Μέρτζανη 23.981 και από το Μαυρομάτι 290.893.

Ο μεγαλύτερος αριθμός οδικών αφίξεων από την Αλβανία δεν καταγράφεται στους μεθοριακούς σταθμούς της Ηπείρου αλλά σε αυτόν της Κρυσταλλοπηγής όπου ανήλθαν στις 636.917 κάτι που προφανώς συνδέεται και με την συνολικότερη αναβάθμιση των οδικών δικτύων στην περιοχή.

Στην Ήπειρο η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στο Μαυρομάτι καθώς ανέρχεται στο 30% σε σύγκριση με τα στοιχεία της προηγούμενης χρονιάς.

Προυπόθεση για την υλοποίηση του πλέγματος έργων που μπορεί να οδηγήσουν στην αναγέννηση του Σουλίου αποτελεί η νομοθετική ρύθμιση για το ιδιοκτησιακό καθεστώς στην ιστορική περιοχή.

Ο σχεδιασμός των έργων είναι σε διαβούλευση –μέσω της ΟΧΕ- και τα σημαντικά θέματα βρίσκονται στα χέρια του Υπουργείου Πολιτισμού.

Για την επανάχρηση και την αποκατάσταση των κτιρίων στο Σούλι απαιτούνται νομοθετικές ενέργειες τις οποίες η Υπουργός Πολιτισμού είχε τοποθετήσει χρονικά μέχρι το τέλος του έτους.

Λίγες μέρες λοιπόν έχουν μείνει για να γίνει η υπόσχεση πράξη…

Χωρίς αυτό το βήμα να έχει ολοκληρωθεί δεν μπορούν να προχωρήσουν τα επόμενα!

Λένε ότι οι άνθρωποι σχετίζονται όταν καθίσουν να φάνε μαζί σε ένα τραπέζι. Σε τι τραπέζι όμως; Oταν με τον Σωτήρη Δημητρίου κανονίζαμε τα διαδικαστικά της συνέντευξης, ένα αθώο αστείο του με έκανε να ανησυχήσω μήπως εκείνος, βραβευμένος συγγραφέας, με αρκετά βιβλία του διασκευασμένα για τον κινηματογράφο, επιλέξει κάποιο «καθωσπρέπει» εστιατόριο, όπου κάθε άλλο παρά χαλαροί θα νιώθαμε.

Eσφαλα οικτρά. Το «Ολύμπιον» είναι από εκείνα τα αστικά μαγειρεία που δεν αποθαρρύνουν το γλυκό, καθημερινό βουητό των θαμώνων, των σερβιτόρων και της γειτονιάς – του Μετς εν προκειμένω. Για τον ίδιο τον Σωτήρη Δημητρίου, εξάλλου, οι καθημερινές συναναστροφές είναι βούτυρο στο συγγραφικό ψωμί του: από μια φαινομενικά αδιάφορη συνάντηση δύο προσώπων μπορεί να δημιουργήσει όχι μόνο ένα διήγημα, αλλά ένα ολόκληρο σύμπαν με τις λάμψεις και τα σκοτάδια του, στο οποίο διεισδύει με απόλυτο έλεγχο της πυκνότητας της γλώσσας. Oσο δε για τη γαστρονομική του αγωγή, ξεκινάει –από πού αλλού– από την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ηγουμενίτσα.

«Θυμάμαι την κυριακάτικη ψαρόσουπα της μάνας μου», λέει ο Σωτήρης Δημητρίου και εξηγεί ότι, όταν μεγάλωνε, η πόλη είχε άφθονο ψάρι, πάμφθηνο. «Eξω από το σπίτι μας υπήρχε μια ψαρότρατα και κάθε μέρα ακούγαμε τους ψαράδες να φωνάζουν “έι-ωπ, έι-ωπ”, καθώς τραβούσαν από την αμμουδιά τα δίχτυα. Θυμάμαι επίσης τις κολοκυθόπιτες που η μάνα μου έφτιαχνε το θέρος, κοντά στη γιορτή μου. Αλμυρές και γλυκές. Τις γλυκές τις έφτιαχνε λεπτές, με κανέλα, και δεν έβαζε καρύδι, δεν τις στούμπωνε. Hταν πανάλαφρο έδεσμα. Και οι αλμυρές ήταν υπέροχες. Eνας συνδυασμός δε και των δύο ήταν έκρηξη νοστιμιάς, πανηγύρι του ουρανίσκου και της κατάποσης».

Στις πόλεις, ο άνθρωπος δεν έχει επαφή με τον ουρανό, τον χαρακτηρίζει μια μορφή προπέτειας και θρασύτητος και δεν τα έχει ανάγκη αυτά – μέγα σφάλμα, διότι είμαστε πιο αδύνατοι και από μυρμήγκια.

Ζει η μάνα του. Είναι εκατό χρόνων και πλέον, όπως λέει με κάποια λύπη ο συγγραφέας, «μπαίνει και βγαίνει στη μνήμη και στη λήθη». Είναι επίσης το κεντρικό πρόσωπο πίσω από το προτελευταίο βιβλίο του, «Ουρανός απ’ άλλους τόπους» (εκδ. Πατάκη), που τιμήθηκε τον Ιούνιο με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος του 2022. Στο βιβλίο, μια αιωνόβια Ηπειρώτισσα εξιστορεί τη δύσκολη αλλά πλήρη εμπειριών και αισθημάτων ζωή της, την οποία σημάδεψε η δολοφονία της μητέρας της από τους αριστερούς αντάρτες – «το μυθιστόρημα το διατρέχει η πίστη της αφηγήτριας στη δημοκρατία και η εναντίωσή της στον ολοκληρωτισμό», υπογραμμίζει ο Σωτήρης Δημητρίου. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη: μοναδικό (με όλες τις έννοιες) αφηγηματικό εργαλείο της πρωταγωνίστριας, που δεν τέλειωσε καλά καλά το δημοτικό, είναι η ντοπιολαλιά της, η υψηλή ποίηση της δημώδους διαλέκτου του τόπου της, την οποία μοιάζει ώρες ώρες να καθοδηγεί «ουράνιος υποβολέας».

«Η γλώσσα της Αλέξως δεν είναι δική της, πατάει σε γενεές επί γενεών», σημειώνει με κάτι πολύ βαθύτερο από φιλολογικό θαυμασμό ο Σωτήρης Δημητρίου. «Δεν πλάστηκε σε σχολεία, σπουδαστήρια και αναγνωστήρια, πλάστηκε στη φύση. Oπως το νερό της ακροποταμιάς γλύφει τα βότσαλα, έτσι η φύση και οι συνθήκες της ζωής διαμόρφωσαν τη δημώδη γλώσσα και την έκαναν τέλεια. Hταν ένα αντίδωρο των ανθρώπων στο θάμβος που τους ασκούσαν οι κρυσταλλώδεις φυσικοί ήχοι».

Γιατί όμως χάθηκε; «Οι άνθρωποι έφυγαν από τα χωριά», αποκρίνεται, «αλλά η γλώσσα δεν τους ακολούθησε, γιατί δεν μπορούσε να επιβιώσει αλλού. Στο χωριό ο άνθρωπος είχε λαβή του την πίστη στον Θεό, ήταν ζυμωμένος μαζί της. Είχε επίσης υγρασία η ψυχή του, από τους δεκάδες βρικολάκους, ισκιώματα και δαίμονες που κατοικούσαν κάθε δέντρο, κάθε πλαγιά, κάθε ρέμα του χωριού. Είχε αγροτικές εθιμικές γιορτές, είχε τους φυσικούς ήχους, και το ότι έφτιαχνε τα πάντα με τα χέρια του ήταν τελικά μεγάλη ευεργεσία. Oλο αυτό το κουκούλι, εκτός των άλλων επιδρούσε άμεσα και στη γλώσσα του, μια γλώσσα που ήταν σχεδόν χειρότευκτη, εικονοφόρος. Στις πόλεις, ο άνθρωπος δεν πιάνει με τα χέρια του ούτε ένα σύκο από μια συκιά. Δεν έχει επαφή με τον ουρανό, τον χαρακτηρίζει μια μορφή προπέτειας και θρασύτητος και δεν τα έχει ανάγκη αυτά – μέγα σφάλμα, διότι είμαστε πιο αδύνατοι και από μυρμήγκια. Και χωρίς τις μεταφυσικές και παραφυσικές διηγήσεις έχει στεγνώσει η ψυχή του. Εγινε ένα λογοκρατούμενο ον, επιδερμικό και φτωχό. Μοιραίως, η γλώσσα φτώχυνε. Για αυτό ακούμε κάτι αντιπαθητικούς όρους, όπως “δομές”, “δράσεις”, “αφήγημα”, “δικαιωματισμός”, “συμπερίληψη”, “θετικό πρόσημο”, αλλά και κάτι επίσης κακόηχα, όπως “καλή απόλαυση”, “καλή συνέχεια” και “καλή Παναγιά”. Η νοστιμιά πλέον απουσιάζει από τη γλώσσα».

Από όσα θέματα έχει ανοίξει, επιλέγω να επεκτείνω εκείνο της σύγχρονης γλώσσας. Ζητώ τη γνώμη του για τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης που μιμούνται τον ανθρώπινο λόγο. «Δηλαδή θα αντικαταστήσουν τη γλωσσική ικανότητα του ανθρώπου;» αναρωτιέται με επιφύλαξη ο συγγραφέας. Iσως ναι, αντιγυρίζω, ίσως πάλι όχι, τουλάχιστον αν υπάρχει κάτι άπιαστο στην ανθρώπινη γλώσσα που μια μηχανή δεν μπορεί να το μιμηθεί. «Βλέπω ότι είναι δαιμόνιος ο άνθρωπος στο να επινοεί παιχνιδάκια της τεχνολογίας», σχολιάζει σκεπτικός ο Σωτήρης Δημητρίου. «O,τι και να επινοήσει όμως, εφόσον πίσω του υπάρχει εξήγηση κατασκευής, θα παραμείνει παιχνιδάκι. Αυτό που δεν θα μπορέσει ουδέποτε να εξηγήσει είναι το ξερόχορτο και το πέρας του σύμπαντος. Τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής θα παραμείνουν εσαεί αναπάντητα. Τα μπιχλιμπίδια της τεχνολογίας, εφόσον ερμηνεύονται, δεν είναι επικίνδυνα. Oταν ξεφύγουμε από την κατανόησή τους, όταν δεν θα μπορούμε πια να αναλύσουμε μια ανθρώπινη κατασκευή, τότε τα πράγματα θα είναι κρίσιμα. Νομίζω όμως ότι δεν θα συμβεί ποτέ. Κάθε ανθρώπινο έργο έχει πίσω του μια εξήγηση».«Ο άνθρωπος είναι ακόρεστος», λέει ο Σωτήρης Δημητρίου. «Eχει το ένα, θέλει το άλλο. Eχει το άλλο, θέλει το πρώτο. Δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος. Είναι μυστήριο και ίσως αυτό να κινεί την ανθρώπινη ιστορία. Αλλά δεν κάθεται ποτέ να πάρει ανάσα, να πει “καλά είμαι εδώ”». Φωτ. ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ
Φυλακίζω τους φόβους μου στα καλούπια των γραμμάτων

Εκτός από τα σύγχρονα δεινά των ανθρώπων (που αυτή τη στιγμή γύρω μας τρώνε, συζητούν ή περνούν από το τραπέζι για ένα «γεια σου, Σωτήρη»), υπάρχουν και τα διαχρονικά, που ο συγγραφέας αγγίζει, μεταξύ πολλών άλλων, στο τελευταίο του βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων «Μια Μαρίνα Τζάφου» (εκδ. Πατάκη). «Iσως ο ορισμός του ανθρώπου ως το ον που δεν ευχαριστιέται ποτέ δεν ανατραπεί και ποτέ», γράφει σε ένα διήγημα. Είναι τόσο χάλια τα πράγματα; «Ο άνθρωπος είναι ακόρεστος», λέει ο Σωτήρης Δημητρίου. «Eχει το ένα, θέλει το άλλο. Eχει το άλλο, θέλει το πρώτο. Δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος. Είναι μυστήριο και ίσως αυτό να κινεί την ανθρώπινη ιστορία. Αλλά δεν κάθεται ποτέ να πάρει ανάσα, να πει “καλά είμαι εδώ”».

Οσο για τις δυνατότητες της λογοτεχνίας να ξεδιαλύνει τα συγκεχυμένα και αντικρουόμενα συναισθήματα των ανθρώπων, το «Μια Μαρίνα Τζάφου» έχει μια ακόμη διαπίστωση. «Ας θεωρήσει βασίμως ο αναγνώστης πως ο συγγραφέας –εν γένει– σαν κουνουπάκι ζουζουνίζει πάνω σε αβυσσαλέα νερά», διαβάζουμε σε ένα σημείο του βιβλίου. Τότε γιατί, μετά τόσα χρόνια στο κουρμπέτι, εξακολουθεί ο Σωτήρης Δημητρίου να γράφει; «Γιατί είναι διασκεδαστικό εν πολλοίς», απαντά. «Είναι βέβαια επώδυνο και επίμοχθο. Αλλά κατά βάση είναι λυτρωτικό. Φυλακίζω στα καλούπια των γραμμάτων, στα καλούπια του Π, του Ρ, του Ο, του Α, τους φόβους και τις εμπειρίες μου. Με το γράψιμο βάζω απέναντί μου τα δυσχερή συμβάντα του βίου μου. Και είναι πολλά. Διότι, όπως κάθε λογοτέχνης, είμαι και ευφυής, είμαι και βλαξ. Ισχύουν όλα τα αντιθετικά στους λογοτέχνες. Αλλιώς δεν μπορούν να γράψουν».

Δεν υπάρχουν δηλαδή συμβάντα ευτυχή; Μια ωραία παιδική ανάμνηση, λόγου χάρη, από εκείνες που αναδύονται επίμονα; «Είναι φθινόπωρο», θυμάται ο Σωτήρης Δημητρίου. «Αφού πέρασα όλο το θέρος στο χωριό μου, την Πόβλα, γυρίζω στην Ηγουμενίτσα. Η πόλη, με εκείνα τα μπλε τα φθινοπωρινά της θάλασσας και του ουρανού, μου φαίνεται πανέμορφη. Οταν φτάνω στο σπίτι μου, βλέπω τον πατέρα μου να έχει ανοίξει ένα πηγάδι και να φτάνει στο τέλος του. Θυμάμαι να τον κοιτάζω πολλή ώρα και ξαφνικά να γυρίζει το κεφάλι του από το σκάψιμο και να με κοιτάζει και εκείνος. Αυτό το κοίταγμα από τον πατέρα μου είναι από τις πιο ωραίες αναμνήσεις μου».
Εξωραϊσμοί

– Σήμερα, ορισμένοι εκδότες στο εξωτερικό αντικαθιστούν σε παλιότερα λογοτεχνικά έργα λέξεις δυσάρεστες, ενώ κάποια καινούργια κείμενα, προτού εκδοθούν, διαβάζονται από «sensitivity readers», οι οποίοι επισημαίνουν ό,τι μπορεί να παρεξηγηθεί. Ποια είναι η γνώμη σας;

– Το «πολιτικά ορθό» είναι άλλος ένας από τους σύγχρονους όρους που αντιπαθώ. Βλακείες, δήθεν για να μην πληγωθεί ο άνθρωπος. Αυτή η επιφανειακή φιλανθρωπία συμβαίνει στο πλαίσιο ενός ευτελούς και χαζού δικαιωματισμού. Κόβονται λέξεις χωρίς λόγο, για να εξωραϊστεί μια κατάσταση. Μα όπου υπάρχει το κακό, τίποτα δεν εξωραΐζεται.

– Μήπως απλώς εκσυγχρονίζονται ή επικαιροποιούνται οι καλοί μας τρόποι; Αλλάζουν και αυτοί, όπως οι κοινωνίες.

– Σωστή παρατήρηση. Μπορεί όμως να μην υπακούς το πολιτικά ορθό και την ίδια στιγμή να έχεις τακτ, να έχεις ευγένεια. Υπάρχει τρόπος. Από την άλλη, μπορεί να είσαι ο ορισμός του πολιτικά ορθού και να είσαι βάρβαρος και αγενέστατος. Για όλα υπάρχει τρόπος.
Η συνάντηση

«Α, βλέπω πως προτιμάς και εσύ τις φυτικές γεύσεις», σχολίασε ο Σωτήρης Δημητρίου ενώ τρώγαμε. Ηταν σειρά του να αστοχήσει, τουλάχιστον εν μέρει, όχι όμως ότι δεν απόλαυσα τα γεμιστά μου, όσο και εκείνος τις μπάμιες του. Συνοδεύσαμε τα πιάτα μας με δύο ακόμη «πράσινες» επιλογές: άγρια χόρτα και σαλάτα λάχανο – καρότο. Ηπιαμε δροσερό νερό. «Στον βίο μας δεν αλλάζουμε άλογο σε κάθε σταθμό, όπως στα πολύ παλιά ταχυδρομεία, αλλά διαθέτουμε μόνο ένα και αυτό είναι το σώμα μας», παρατήρησε κάποια στιγμή ο συγγραφέας. Και για όλο το γεύμα πληρώσαμε στο «Ολύμπιον» 20 ευρώ.

Το μοναδικό στο είδος του ρολόι της Παραμυθιάς, η Μαρουτσαία Σχολή Ιωαννίνων, η γέφυρα Μαρούτση στην Παραμυθιά, το πλήθος κοινωνικών ευεργεσιών σε Ελλάδα, Ιταλία και Ρωσία, καθώς και η αναγνώριση πέρα από τα στενά όρια της χώρας, ειναι λίγα μόνο σημεια που συνθέτουν την ιστορία των ευπατρίδων Παραμυθιωτών της οικογένειας Μαρούτση.

Μέλη της οικογένειας εχουν τιμηθεί με το τίτλο του μαρκησίου απο την αυτοκράτειρα της Αυστρίας Μαρία Θηρεσία, με τον τιτλο του Ιππότη του Τάγματος της Αγίας Άννας από την αυτοκράτειρα της Ρωσίας Μεγάλη Αικατερίνη καθώς και με το το Παράσημο του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων.

Τα στοιχεία που ακολουθούν από την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας Χρύσα Μαλτέζου αλλά και από την Ζωσιμαία σχολή, φανερώνουν την δράση των μεγάλων αυτών Παραμυθιωτών.

Η οικογένεια Μαρούτση είναι εκείνη η οποία άνοιξε στις αρχές του 19ου αιώνα, το χορό της ‘‘Εθνικής Ευεργεσίας’’, όχι μόνο στον χώρο της Ηπείρου αλλά και τον ευρύτερο ελλαδικό, με κορυφαία της προσφορά την ίδρυση της περιώνυμης Μαρουτσαίας Σχολής Ιωαννίνων. Η οικογένεια αυτή υπήρξε από τις αρχαιότερες και πλέον επίσημες της Ηπείρου, εξέλιπε δε οριστικά το έτος 1846 με το θάνατο και του τελευταίου γόνου της, του μαρκησίου Κωνσταντίνου Πάνου Μαρούτση.

Ο γενάρχης της οικογένειας και πατέρας των δύο ευεργετών, ο μεγαλέμπορος Πάνος Μαρούτσης, γεννήθηκε στην Παραμυθιά και το 1670 επεκτηνει τις εμπορικές δραστηριότητες του στα Γιάννενα, όπου γεννήθηκαν τα δύο αδέρφια, Λάμπρος και Σίμων. Το πατρικό τους σπίτι βρισκόταν στο πρανές των Λιθαριτσίων, εκεί που υπάρχουν οι στρατιωτικοί φούρνοι (Σχολή Χορού του Δήμου Ιωαννιτών) και καταστράφηκε από τον Αλή Πασά για να κτιστεί στη θέση του το ανάκτορο του γιου του Μουχτάρ Πασά. Αυτά έγιναν γύρω στο 1800, όμως τότε κανείς από την οικογένεια των Μαρούτση δεν βρισκόταν στα Γιάννενα, γιατί από δεκάδες χρόνια πριν όλοι είχαν ξενιτευτεί στη Βενετία.

Στα 1693 ο Λάμπρος στάλθηκε στη Βενετία όπου στην αρχή εργάστηκε ως μαθητευόμενος στο γιαννιώτικο οίκο «Γλυκύς και Στράτης». Γρήγορα δημιούργησε πολλές φιλίες και γνωριμίες στην κοινωνία της Γαληνότατης Δημοκρατίας και έτσι επτά χρόνια αργότερα – χωρίς καμία συνεννόηση ή στήριξη, από τον πλούσιο πατέρα του – ιδρύει δικό του εμπορικό κατάστημα με τίτλο το όνομά του. Μετά από επτά χρόνια, το 1707, και αφού πλέον η επιχείρησή του έχει εδραιωθεί, κάλεσε κοντά του από τα Γιάννενα τον αδερφό του Σίμωνα «ως συνεταίρον και βοηθόν» και η εταιρεία λειτουργούσε πλέον με τα ονόματα και των δύο. Χάρις στο εμπορικό τους δαιμόνιο η επιχείρηση ταχύτατα γιγαντώθηκε.

Διατηρούν ως δεύτερη έδρα εκείνη των Ιωαννίνων, ενώ επεκτείνουν τη δράση τους στη Γαλλία, Ολλανδία και Αγγλία. Παράλληλα φέρνουν στη Βενετία και τα άλλα δύο αδέρφια τους, Αναστάσιο και Χριστόδουλο. Τα εμπορεύματα που αγόραζαν και πουλούσαν ήταν βαφική ύλη (πρινοκούκι), κερί, μαλλί, καπέλα, μαντίλια από το Χαλέπι, χαλιά από τη Μεσσήνη, βαμπάκι από τη Θεσσαλονίκη, την Κύπρο και τη Σμύρνη, καφές από την Αλεξάνδρεια, ενώ είχαν και το μονοπώλειο του καπνού. Στα χρόνια που ακολούθησαν η οικογένεια Μαρούτση ασχολήθηκε με αγοροπωλησίες ακινήτων στη Βενετία και στη γύρω περιοχή και επιδόθηκε σε τραπεζικής φύσης υποθέσεις, με αποτέλεσμα να γνωρίσει τεράστια οικονομική άνοδο. Μέλη της μαρτυρούνται με ακίνητα στη Βενετία, στη βενετική ενδοχώρα, καθώς επίσης στην Άρτα, το Κομπότι και τα Γιάννενα. Οι Μαρούτσηδες στη Βενετία είχαν ενεργό ανάμιξη στη διοίκηση της ελληνικής κοινότητας, της οποίας το προεδρικό αξίωμα ανέλαβαν πολλές φορές. Είχαν επίσης ισχυρή πολιτική επιρροή.

Στις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα οι δύο άλλοι αδερφοί του Λάμπρου και του Σίμωνα, Αναστάσιος και Χριστόδουλος διετέλεσαν ο πρώτος Πρόξενος της Γαλλίας στην Άρτα και ο δεύτερος Υποπρόξενος της ίδιας χώρας στα Γιάννενα. Έντονη δραστηριότητα ανέπτυξε, λίγα χρόνια αργότερα, στην Πετρούπολη ο Λάμπρος, γιος του Χριστόδουλου, ενώ ο αδερφός του Πάνος διορίστηκε το 1768 επιτετραμμένος της Ρωσίας στην Βενετία και τιμήθηκε με τον τίτλο του μαρκησίου από την αυτοκράτειρα της Αυστρίας Μαρία Θηρεσία και με αυτόν του Ιππότη του Τάγματος της Αγίας Άννας από την αυτοκράτειρα της Ρωσίας Μεγάλη Αικατερίνη. Ο ίδιος ο Πάνος Μαρούτσης πρόσφερε σπουδαίες υπηρεσίες στους αδερφούς Ορλώφ στη διάρκεια της εξέγερσης, της γνωστής με το όνομα ‘‘Ορλωφικά’’. Ακόμη η προαναφερθείσα αυτοκράτειρα της Ρωσίας του είχε αναθέσει να της προμηθεύσει από την Ιταλία πίνακες και αγάλματα ονομαστών ζωγράφων και γλυπτών, θέτοντας στη διάθεσή του ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Στην φωτογραφία βλέπετε και τον Ρώσικο Θυρεό της οικογένειας.

Το έτος 1739 πεθαίνει στη Βενετία ο Λάμπρος άγαμος, όπως άλλωστε έμεινε και ο Σίμων. Πριν από πέντε χρόνια είχε συντάξει τη διαθήκη του όπου γράφει: «Επιθυμώντας να εξυψώσω την σπουδή των επιστημών στο Ιεροσπουδαστήριο των Ιωαννίνων που ιδρύθηκε από τον μακαρίτη Μάνο Γκιούμα, αφήνω 5.000 δουκάτα, για να κατατεθούν σε τράπεζα από τον αδερφό μου, προς όφελος της ελληνικής νεότητος. Από τους τόκους του κεφαλαίου θα πληρώνεται ένας διακεκριμένος και εξαιρετικής μόρφωσης δάσκαλος, με υποχρέωση να διδάσκει στα Γιάννενα τις επιστήμες, δηλαδή τη λογική, φυσική, μεταφυσική, θεολογία και μαθηματικά, τόσο στα ελληνικά όσο και στα λατινικά, γιατί θεωρώ αναγκαία την λατινική γλώσσα για την επιτυχία των ομοεθνών μου σπουδαστών, οι οποίοι ζημιώθηκαν πολύ από την μοιραία απώλεια του Ελληνικού Κράτους, με την οποίαν χάθηκαν οι βάσεις των επιστημονικών συγγραμμάτων». Ο Λάμπρος Μαρούτσης αφήνει στη συνέχεια σημαντικά ποσά για τους άπορους ομογενείς της Ελληνικής Κοινότητας της Βενετίας, «οι οποίοι περιφέρονται στην εκκλησία και παρεμποδίζουν τους ευσεβείς να προσέχουν την αγία θυσία της λειτουργίας», παρέχει δωρεά στο Ιεροσπουδαστήριο των Σαλώνων της Ναυπάκτου, το οποίο είχαν ιδρύσει οι Μαρούτσηδες, για μισθοδοσία του δασκάλου και επίσης δωρίζει χιλιάδες δουκάτα στα τρία Νοσοκομεία της Βενετίας.

Τρία χρόνια μετά από το θάνατο του Λάμπρου ο Σίμων Μαρούτσης τροποποιεί τη βούληση του αδερφού του και αντί να χρηματοδοτεί τη Σχολή Γκιούμα, αποφασίζει να ιδρύσει καινούργια σχολή στα Γιάννενα, η οποία και θα φέρει το όνομά τους. Έτσι το 1742 γεννιέται η περίφημη Μαρουτσαία Σχολή των Ιωαννίνων. Αγοράζει νέο διδακτήριο και απορροφά την ήδη λειτουργούσα Επιφάνειο Σχολή. Καλεί τον ευρισκόμενο στη Βενετία κορυφαίο Διδάσκαλο του Γένους, τον φωτισμένο δάσκαλο και κληρικό Ευγένιο Βούλγαρη και του προτείνει να αναλάβει την διεύθυνση της Μαρουτσαίας. Αυτός, που είχε σπουδάσει με δαπάνη της οικογένειας Μαρούτση ανώτερα μαθηματικά στην Πάντοβα, δέχεται με ενθουσιασμό και φεύγει για τα Γιάννενα. Η Σχολή γρήγορα απέκτησε πανελλήνια φήμη. Λειτούργησε ως το 1798 όταν ο Βοναπάρτης κατέλυσε την Ενετική Δημοκρατία και δήμευσε τις τραπεζικές καταθέσεις. Ο Σίμων Μαρούτσης πέθανε στη Βιέννη.

Οι έρευνές στη Βενετία της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθύντριας του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας Χρύσας Μαλτέζου την οδήγησαν πρόσφατα σε άγνωστη ως τώρα αρχειακή πηγή που περιέχει πληθώρα μαρτυριών για την πολύπτυχη δραστηριότητα που ανέπτυξε, από τα τέλη του 17ου ως τα μέσα του 19ου αιώνα, η ηπειρωτική αυτή οικογένεια έξω από τα όρια του ελληνικού χώρου. Τα έγγραφα τα εντόπισε στο Κρατικό Αρχείο της Βενετίας σε «κλειστή» ως πριν από λίγο καιρό αρχειακή συλλογή. Η συλλογή που είχε από πολλούς ήδη μήνες επισημάνει δεν ήταν διαθέσιμη στο ερευνητικό κοινό για λόγους που έχουν να κάνουν με την οργάνωση και λειτουργία του βενετικού αρχείου. Όταν επιτέλους κατόρθωσε να πιάσει στα χέρια της τις θήκες με το αρχειακό υλικό, διαπίστωσε με εύλογη ευχαρίστηση ότι διασώζουν πολυάριθμα έγγραφα, χρονολογημένα στον 18ο και 19ο αιώνα, που αφορούν τους Μαρούτσηδες: αλληλογραφία μεταξύ των Μαρούτσηδων και των εμπορικών πρακτόρων τους που δρούσαν σε διάφορα εμπορικά λιμάνια, στην Κέρκυρα, στο Λιβόρνο, στην Τεργέστη, στο Βουκουρέστι και αλλού, ευρετήρια της κινητής και ακίνητης περιουσίας της οικογένειας, διαθήκες και κωδίκελλοι διαθηκών, έγγραφα σχετικά με κληρονομικές διεκδικήσεις, ιταλική μετάφραση «ιερού κώδικα» με αναφορές σε ζητήματα προικοδοσίας, βεβαίωση του Αλεξίου Ορλώφ ότι ο Πάνος Μαρούτσης πρόσφερε υπηρεσίες στον αγώνα εναντίον των Τούρκων κ.ά. Αξίες μνείας είναι οι επιστολές που έστειλε ο Πάνος στους αδελφούς του στα χρόνια 1765-1766 από το Παρίσι, τις Βρυξέλλες, τη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη. Ανάμεσα στα άλλα, μαθαίνουμε από τα γράμματα του Πάνου ότι η αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη τού είχε αναθέσει να της προμηθεύσει από την Ιταλία πίνακες και αγάλματα ονομαστών ζωγράφων και γλυπτών, ξοδεύοντας 12.000 ρούβλια.

Στην κεντρική φωτογραφία η βίλα Μαρούτση: Λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Βενετία, στο χωριό Levada (Piombino Dese), υψώνεται ωραιότατη βίλα με το όνομα Μarcello-Μαρούτση. Οταν ο πρόξενος της Ελλάδας στη Βενετία, κύριος Γιώργος Στυλιανόπουλος, που την επισκέφθηκε με την ευκαιρία μιας βιβλιοπαρουσίασης, έκανε λόγο για την ύπαρξή της, η Χρύσα Μαλτέζου έσπευσε όχι μόνο να μεταβει, αλλά κυρίως να διερευνήσει την ιστορία της βίλας που φέρει το όνομα μιας ελληνικής οικογένειας. Τα αποτελέσματα της έρευνας υπήρξαν εξαιρετικά γόνιμα και συναρπαστικά. Οι Marcello, σημερινοί ιδιοκτήτες της βίλας, είναι απόγονοι ευγενών Βενετών, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται ένας δόγης και πολλοί ανώτεροι αξιωματούχοι στην υπηρεσία της Γαληνοτάτης. Το οικόσημό τους δεσπόζει τόσο στη σιδερένια πύλη που οδηγεί στον μεγάλο κήπο όσο και στην πρόσοψη της έπαυλης. Στην τωρινή του μορφή το οικοδόμημα χρονολογείται στα μέσα του 18ου αιώνα, όταν ιδιοκτήτες του ήταν οι αδελφοί Λάμπρος, Πάνος και Κωνσταντίνος Μαρούτση. Πράγματι, το 1725, οι Μαρούτσηδες αγόρασαν τη βίλα, που δεν ήταν τότε παρά μια απλή αγροικία κτισμένη τον 16ο αιώνα, και με την οικονομική ευμάρεια που διέθεταν φρόντισαν να την επεκτείνουν, να τη διακοσμήσουν και τελικά να τη μετατρέψουν σε αρχιτεκτονικό κόσμημα. Αρκεί να σημειωθεί ότι σώζονται στην αίθουσα χορού τοιχογραφίες με επεισόδια από τη ζωή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έργο του ονομαστού ζωγράφου του Settecento, Giamba-ttista Crosato. Στην ιδιοκτησία της οικογένειας Μαρούτση έμεινε η βίλα ώς το 1847. Τη χρονιά εκείνη, ο Ρώσος πρίγκιπας Sergei Suma-rokoff, που είχε νυμφευτεί την αδελφή του Κωνσταντίνου Μαρούτση, Αλεξάνδρα, και είχε λάβει ως προίκα την έπαυλη, την έπαιξε στα χαρτιά και την έχασε! Στη συνέχεια, η βίλα πέρασε στην ιδιοκτησία της οικογένειας Marcello που την έχει ώς σήμερα.

Αποκλείστηκε στο Μόναχο ο Περιφερειάρχης και με δεδομένη την αδυναμία παρουσίας του στην προγραμματισμένη για την Κυριακή επίσκεψη και σύσκεψη, ματαιώθηκε η υφυπουργική άφιξη.

Όχι ότι θα υπήρχαν φοβερές και τρομερές εξελίξεις.. Αυτές άλλωστε όταν υπάρξουν κι αν υπάρξουν συνοδεύονται από παρουσία Υπουργού τουλάχιστον.

Τις εντυπώσεις των δηλώσεων του για τα λεφτόδεντρα και την αδυναμία χρηματοδότησης των οδικών αξόνων στην Ήπειρο θα διασκέδαζε.. Κι αυτό επειδή σε λίγους μήνες έρχονται ευρωεκλογές και θα πρέπει οι πολίτες να ξαναπάνε στην κάλπη..

Σε τακτική Γενική Συνέλευση, που θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 12 Δεκεμβρίου στις 8.00΄στο κλειστό γυμναστήριο στην Ηγουμενίτσα, προχωρά ο Σύλλογος Εργαζομένων ΟΤΑ Θεσπρωτίας, με τα παρακάτω θέματα ημερήσιας διάταξης:

Περισσότερους δικαιούχους προβλέπει ο δεύτερος κύκλος του προγράμματος «Τουρισμός για Όλους» και πλέον όλα είναι έτοιμα ώστε τον Ιανουάριο να ανοίξει η πλατφόρμα και να ξεκινήσει η υποβολή των αιτήσεων.

Όπως υπογραμμίζει το Υπουργείο Τουρισμού, το πρόγραμμα θα αφορά περισσότερους δυνητικούς δικαιούχους, καθώς διευρύνονται τα εισοδηματικά κριτήρια, ενώ στους ευεργετούμενους δικαιούχους που θα λαμβάνουν ενισχυμένο ποσό προστίθενται νέες, ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι πολύτεκνοι.

Παράλληλα το ποσό που θα λάβουν όλοι οι κληρωθέντες δικαιούχοι θα είναι αυξημένο σε σχέση με τον Α’ κύκλο.

Οι αιτήσεις ξεκινούν τον Ιανουάριο

Η πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων θα ενεργοποιηθεί τον Ιανουάριο του νέου έτους και έτσι το πρόγραμμα θα απλώνεται στις δύο χειμερινές περιόδους που έπονται, ώστε η ζήτηση από Έλληνες πολίτες να επεκταθεί στις ορεινές περιοχές τις χώρας.