Απάντηση του Υπουργείου Πολιτισμού για τα προβλήματα του ιστορικού Σουλίου

Απάντηση του Υπουργείου Πολιτισμού για τα προβλήματα του ιστορικού Σουλίου

Σε ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή (αριθμ. πρωτ. 3631/24.2.2025) ο Βουλευτής κ. Στυλιανός Φωτόπουλος, αναδείχθηκαν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ιστορική περιοχή του Σουλίου στην Ήπειρο και οι προτάσεις που έχουν κατατεθεί από τους εκπροσώπους συλλογικού φορέα κατοίκων. Σύμφωνα με το κείμενο της ερώτησης, οι κάτοικοι και τα μέλη της Αδελφότητας «Το ηρωικό Σούλι» επισημαίνουν την αναγκαιότητα μίας σειράς παρεμβάσεων που θα διασφαλίσουν την προστασία, την ανάδειξη και την ενίσχυση του τόπου τους.

Τα βασικά σημεία της Ερώτησης:

Η βελτίωση του οδικού δικτύου για την ασφαλή και λειτουργική σύνδεση των Σουλιωτοχωρίων με τα κοντινά αστικά κέντρα και η δημιουργία νέου οδικού άξονα από τη Γλυκή έως τα Σουλιωτοχώρια, με έμφαση στην περιοχή Σκάλας Τζαβέλαινας – Μύλου Ντάλα – Αρδελίνας κ.ά.

Η προστασία και ανάδειξη των ιστορικών μνημείων (Κούγκι, Βουλευτήριο, οικίες ιστορικών προσώπων, κάστρο Κιάφας, κ.λπ.), η δημιουργία ιστορικού πάρκου, καθώς και η κατασκευή μνημείου στον άγνωστο πολεμιστή-υπερασπιστή του Σουλίου.

Η σύσταση Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου στο Σούλι και η ανάδειξη, συντήρηση ή ανακατασκευή ιστορικών κτιρίων και δικτύου μονοπατιών.

Η επίλυση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της περιοχής, με σκοπό να δοθούν κίνητρα σε μόνιμους και νέους κατοίκους, καθώς και η απαγόρευση αδειοδοτήσεων για ανεμογεννήτριες & φωτοβολταϊκά έως ότου οριστικοποιηθούν οι χρήσεις γης.

Η ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας μέσω τόνωσης του πρωτογενούς τομέα (κτηνοτροφία, μελισσοκομία, παραγωγή βοτάνων κ.λπ.) και της τουριστικής προβολής, με έμφαση στον ιστορικό, περιβαλλοντικό και ορειβατικό τουρισμό.

Σημαντικό μέρος της ερώτησης αφορά το πώς μπορούν να αποτραπούν περαιτέρω εγκατάλειψη και δημογραφική συρρίκνωση, καθώς οι μόνιμοι κάτοικοι στα Σουλιωτοχώρια μειώνονται δραματικά. 

Ο Βουλευτής ερωτά τους αρμόδιους Υπουργούς σε ποιο βαθμό θα λάβουν υπόψη τις προτάσεις που έχουν καταθέσει οι εκπρόσωποι του Σουλίου και εάν θα αναληφθούν πρωτοβουλίες για την υλοποίησή τους.

Η Απάντηση του Υπουργείου Πολιτισμού: 

Το Υπουργείο, στην επίσημη γραπτή του απάντηση, γνωστοποίησε ότι έχουν ήδη γίνει σημαντικές ενέργειες για τη διαφύλαξη και ανάδειξη του Σουλίου, μεταξύ των οποίων: η σύνταξη ολοκληρωμένης μελέτης, η υπογραφή Προγραμματικών Συμβάσεων για αναστήλωση ιστορικών κτισμάτων, η εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και η ένταξη του έργου αποκατάστασης του κάστρου της Κιάφας στο Ταμείο Ανάκαμψης.

Συμπερασματικά, η απάντηση του Υπουργείου Πολιτισμού υπογραμμίζει τις ήδη δρομολογημένες ή ολοκληρωμένες ενέργειες για την προβολή και ανάδειξη του Σουλίου, ενώ περιγράφει και τα επόμενα βήματα που εκτιμά πως θα διευκολύνουν την επίλυση ζητημάτων, όπως το ιδιοκτησιακό καθεστώς και οι αναστηλώσεις μνημείων της περιοχής. Πλέον, μένει να φανεί εάν και πώς θα προχωρήσουν οι περαιτέρω δράσεις συντονισμένα από τα υπόλοιπα συναρμόδια Υπουργεία και φορείς, έτσι ώστε το ιστορικό Σούλι να λάβει τη φροντίδα, την ανάδειξη και την αναπτυξιακή προοπτική που διεκδικούν οι κάτοικοι και απαιτεί η σημαντική κληρονομιά του τόπου.

Ακολουθεί παρακάτω ολόκληρο το κείμενο της απάντησης του Υπουργείου Πολιτισμού, όπως κατατέθηκε επισήμως:

Θέμα: Απάντηση στη με αριθμό πρωτοκόλλου 3631/24.2.2025 Ερώτηση με θέμα:  

«Εκπρόσωποι συλλογικού φορέα που απαρτίζεται από κατοίκους του Σουλίου της Ηπείρου   αναδεικνύουν προβλήματα της περιοχής και καταθέτουν προτάσεις προς επίλυσή τους»

Σε απάντηση της με αριθμ. πρωτοκόλλου 3631/24.2.2025 Ερώτησης του Βουλευτή  κ. Στυλιανού Φωτόπουλου και σύμφωνα με τα στοιχεία που έθεσαν υπόψη μας οι   αρμόδιες Υπηρεσίες σας γνωρίζουμε τα εξής:

Το Υπουργείο Πολιτισμού επιδεικνύει εμπράκτως το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη   και την ανάδειξη του Σουλίου, καθώς αποτελεί σημαντικό παράδειγμα τόπου ιστορικής μνήμης.

Ειδικότερα, κατά τα προηγούμενα έτη, οι αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟ προχώρησαν  στη σύνταξη ολοκληρωμένης μελέτης συνολικής ανάδειξης του Τετραχωρίου Σουλίου και  του κάστρου Κιάφας, η οποία σήμερα βρίσκεται στο τελικό στάδιο επικαιροποίησης.  

Σύμφωνα με την ανωτέρω μελέτη, ορίστηκε Ζώνη Προστασίας Α΄, η οποία περιλαμβάνει  το Κάστρο Κιάφας, το Κούγκι, τον Άγιο Δονάτο και τη Γέφυρα Ντάλα, ενώ στη  Ζώνη Προστασίας Β΄ συμπεριλαμβάνονται ο οικιστικός ιστός του Σουλίου, της Κιάφας,  του Αβαρίκου, συμπεριλαμβανομένου και του οικισμού Μπενούκα.

Τον Φεβρουάριο του έτους 2018, μεταξύ του ΥΠΠΟ, της Περιφέρειας Ηπείρου και  του Δήμου Σουλίου, υπεγράφη Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης για  το έργο “Αναστήλωση – επισκευή οικίας Μπούση και πηγαδιών στον Ιερό χώρο του Σουλίου”.  

Στο πλαίσιο της εν λόγω Σύμβασης υλοποιήθηκαν εργασίες αναστήλωσης και επισκευής  της Οικίας Μπούση.

Επιπλέον, το 2020, ολοκληρώθηκε η αναστήλωση - επισκευή της οικίας Τζαβέλλα και  λειτουργεί ως ιδιωτικός εκθεσιακός χώρος που φιλοξενεί κειμήλια των δύο ονομαστών  οικογενειών του Σουλίου, της οικογένειας Τζαβέλλα και της οικογένειας Μπότσαρη.

Το ίδιο έτος (2020), το Υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε στην υπογραφή Προγραμματικής  Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης με την Περιφέρεια Ηπείρου και το Εθνικό Μετσόβιο  Πολυτεχνείο, για την εκπόνηση ερευνητικού έργου με τίτλο «Διερεύνηση του ευρύτερου  ιστορικού χώρου του Σουλίου. Ανάδειξη, προστασία και ανάπτυξη του πολιτισμικού και  πολιτιστικού του τοπίου». Το αντικείμενο του ερευνητικού προγράμματος ήταν η συστηματική  έρευνα και αξιολόγηση του σύνθετου ‘πολιτισμικού τοπίου’, με στόχο την υποβολή προτάσεων  για την προβολή και ανάδειξη της αρχιτεκτονικής – πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής,  στο πλαίσιο της ανάδειξης και βιώσιμης ανάπτυξης του ευρύτερου πολιτισμικού τοπίου, του  φυσικού και ιστορικού χώρου του Σουλίου. Το εγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα για τον  ιστορικό χώρο Σουλίου θα αποτελέσει τη βάση για την εκπόνηση μελετών αναστήλωσης και  επανάχρησης ιστορικών οικιών και επιλεγμένων σουλιώτικων οικιών.

Αναφορικά με το Κάστρο Κιάφας, επισημαίνεται ότι το έργο με τίτλο «Αποκατάσταση του  κάστρου Κιάφας στην περιοχή του Σουλίου Περιφέρειας Ηπείρου» εντάχθηκε στο Ταμείο  Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο δημοπρατήθηκε και υλοποιείται από την αρμόδια  Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του ΥΠΠΟ.

Επιπροσθέτως, δυνάμει της υπ’ αρ. πρωτ. 77612/22.02.2022 (ΑΔΑ:98ΨΗ4653Π4-ΘΨΕ)  Απόφασης της αρμόδιας Διεύθυνσης Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών  Μνημείων του ΥΠΠΟ, εγκρίθηκαν τα αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος με θέμα  «Διερεύνηση του ευρύτερου ιστορικού χώρου Σουλίου : Ανάδειξη προστασία του  πολιτισμικού και πολιτιστικού του τοπίου». Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα που  συγκροτήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος, για τη διευθέτηση και οριστική επίλυση του  ιδιοκτησιακού καθεστώτος σε ορεινές περιοχές, όπως το Σούλι, απαιτείται η κύρωση των  δασικών χαρτών, η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου και η οριστική ρύθμιση των χρήσεων  γης μέσω της εφαρμογής τοπικού πολεοδομικού σχεδίου.

Τέλος, επισημαίνεται ότι, με νομοθετική πρωτοβουλία της Υπουργού Πολιτισμού, θεσπίστηκε,  δυνάμει του άρθρου 90 του Ν. 5179/2025, η σύσταση δικαιώματος επιφανείας επί δημοσίων  ακινήτων στην περιοχή Τετραχωρίου Σουλίου.

Το Υπουργείο Πολιτισμού έχει προβεί μέχρι σήμερα στις απαραίτητες ενέργειες, ώστε  να προχωρήσει απρόσκοπτα η αποκατάσταση και επανάχρηση των κτηρίων του Σουλίου  και να αναδειχθεί η πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής.

Η Υπουργός Πολιτισμού  

ΛΙΝΑ ΜΕΝΔΩΝΗ