27 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου | Του Άλκη Φάτσιου

1 - Είμαι από αυτούς – χρόνια τώρα και το έχω γράψει και το έχω αναλύσει – που πιστεύουν πως η ΤΕΧΝΗ, άρα και το ΘΕΑΤΡΟ, δεν είναι, δεν μπορεί να είναι, ούτε έτσι να λογίζεται, δηλαδή ως ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟÏΟΝ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται… Ιδιαίτερα, αναφορικά με θεατρικά δρώμενα, πρέπει να ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΙ, πάντα, όσα σκοπό έχουν την απλή διασκέδαση, ή για να περάσουν απλά ευχάριστα οι θεατές και οι συντελεστές, 1 με 2 ώρες … Μάλιστα πολλοί από τους ανθρώπους του χώρου, είτε ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ είτε ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ, φθάνουν σε σημείο να ‘’ κατακρεουργούν ‘’ ακόμα και κλασσικούς συγγραφείς, αρκεί να ‘’ πετύχουν ‘’ την ‘’ διασκέδαση ‘’ ή … εμφανίζουν ένα άθλιο θεατρικό αποτέλεσμα, προκειμένου οι ίδιου να φανούν, ότι δήθεν ‘’ δημιουργούν ‘’…

2 - Είμαι από αυτούς που πιστεύουν – χρόνια τώρα το έχω γράψει και το έχω αναλύσει – ότι ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ (συγγραφείς, σκηνοθέτες, υποκριτές κ.λ.π.) είναι μόνο εκείνοι που δημιουργούν έχοντας μπροστά τους σαν καθρέπτη την ίδια την ΚΟΙΝΩΝΙΑ και τις ΑΝΑΓΚΕΣ της… ΤΟΤΕ και μόνο ΤΟΤΕ, επιτελεί η ΤΕΧΝΗ, άρα και το ΘΕΑΤΡΟ τον ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΟΥΣ, ρόλο …

3 - Διαβάζοντας το μήνυμα του Θεόδωρου Τερζόπουλου (θεατρικός δάσκαλος, σκηνοθέτης, συγγραφέας, ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Άττις, εμπνευστής της θεατρικής Ολυμπιάδας, και πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής της θεατρικής Ολυμπιάδας), στον οποίον το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΔΙΘ), ανέθεσε την συγγραφή του φετινού μηνύματος για τη φετινή παγκόσμια ημέρα θεάτρου, αισθάνομαι εξαιρετικά για την ταύτιση, όσο αυτό είναι δυνατόν, με τα κοινωνικά μηνύματα που αυτό αποπνέει.

Το μήνυμα αυτό, (το οποίο παραθέτω παρακάτω, αυτούσιο), με απλά λόγια αναφέρει για τη στόχευση, την οποία πρέπει να έχει το θέατρο, από την εποχή ακόμα των αρχαίων Ελλήνων Δραματουργών. Να θέτει δηλαδή ερωτήματα και προβληματισμούς, για την ανθρώπινη φύση, την εξουσία, τη δικαιοσύνη, την ελευθερία, τις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων, την μετανάστευση, το σεβασμό στην κάθε είδους διαφορετικότητα, τον ρατσισμό κ.λ.π. Διαφορετικά, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΗ, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΘΕΑΤΡΟ …. Μεγάλος ο πειρασμός και ενδίδω στα λόγια του ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ :‘’ Η ΤΕΧΝΗ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑ ΣΑΝ ΤΟΝ ΚΑΘΡΕΦΤΗ, ΑΛΛΑ ΝΑ ΜΕΓΕΝΘΥΝΕΙ …‘’ Στο σημείο αυτό, δεν είναι δυνατόν να μην αναφέρω, την ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΗ ΤΡΙΛΟΓΙΑ του Θ. ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΥ ‘’ΟΡΕΣΤΕΙΑ ‘’, που το προηγούμενο καλοκαίρι είχα την τύχη να απολαύσω στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης.

Το μήνυμα λοιπόν το οποίο συνέγραψε ο Θεόδωρος Τερζόπουλος (μεγάλη τιμή για τους ανθρώπους του ελληνικού θεάτρου ), είναι το παρακάτω:

Μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2025

Θεόδωρος Τερζόπουλος, Ελλάδα.

Σκηνοθέτης, Δάσκαλος, Συγγραφέας, Ιδρυτής και Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Θεάτρου Άττις, Εμπνευστής της Θεατρικής Ολυμπιάδας και Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής της Θεατρικής Ολυμπιάδας.

«Μπορεί το θέατρο να αφουγκραστεί το SOS που εκπέμπει η εποχή μας, σε έναν κόσμο με πτωχοποιημένους πολίτες, έγκλειστους στα κελιά της εικονικής πραγματικότητας, περιχαρακωμένους στην ασφυκτική ιδιώτευσή τους; Σε έναν κόσμο με ρομποτοποιημένες υπάρξεις μέσα σε ένα ολοκληρωτικό σύστημα ελέγχου και καταστολής σε όλο το φάσμα της ζωής;

Ανησυχεί το θέατρο για την οικολογική καταστροφή, την αύξηση της θερμοκρασίας της γης, τις τεράστιες απώλειες της βιοποικιλότητας, τη μόλυνση των ωκεανών, το λιώσιμο των πάγων, την αύξηση των δασικών πυρκαγιών και τα ακραία καιρικά φαινόμενα; Μπορεί το θέατρο να γίνει ένα ενεργό κομμάτι του οικοσυστήματος; Το θέατρο παρακολουθεί τα φαινόμενα των ανθρώπινων επιπτώσεων στον πλανήτη εδώ και πολλά χρόνια, αλλά δυσκολεύεται να συνδιαλλαγεί με αυτό το πρόβλημα.

Αγωνιά το θέατρο για την ανθρώπινη κατάσταση όπως αυτή διαμορφώνεται τον 21ο αιώνα, όπου ο πολίτης άγεται και φέρεται από πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, από δίκτυα ενημέρωσης και εταιρείες διαμόρφωσης κοινής γνώμης; Όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσο και αν διευκολύνουν, αποτελούν το μεγάλο άλλοθι της επικοινωνίας, γιατί προσφέρουν την απαραίτητη απόσταση ασφαλείας από τον Άλλον; Ένα διάχυτο αίσθημα φόβου απέναντι στον Άλλον, τον διαφορετικό, τον Ξένο, κυριαρχεί στις σκέψεις και τις πράξεις μας.

Μπορεί το θέατρο να λειτουργήσει ως ένα εργαστήρι συνύπαρξης των διαφορετικοτήτων, χωρίς να λάβει υπόψιν του το τραύμα που αιμορραγεί;

Το τραύμα αιμορραγεί και μας καλεί να ανακατασκευάσουμε τον Μύθο. Κι όπως λέει ο Χάινερ Μύλλερ, «ο μύθος είναι ένα σώρευμα, μια μηχανή, στην οποία μπορούν να προσαρτώνται συνεχώς καινούργιες κι άλλες μηχανές. Μεταφέρει την ενέργεια ώσπου η αυξανόμενη ταχύτητα να ανατινάξει τον κύκλο του πολιτισμού» και, θα πρόσθετα, τον κύκλο της βαρβαρότητας.

Μπορεί ο προβολέας του θεάτρου να φωτίσει το κοινωνικό τραύμα και να πάψει να φωτίζει παραπλανητικά τον εαυτό του;

Ερωτήματα που δεν επιδέχονται οριστικές απαντήσεις, επειδή το θέατρο υπάρχει και μακροημερεύει χάρη στα αναπάντητα ερωτήματα.

Ερωτήματα που πυροδότησε ο Διόνυσος, περνώντας απ’ τον γενέθλιο τόπο του, τη θυμέλη του αρχαίου θεάτρου, και συνεχίζοντας σιωπηλός το προσφυγικό ταξίδι του σε τοπία πολέμου, σήμερα, την παγκόσμια ημέρα του θεάτρου.

Ας κοιτάξουμε στα μάτια τον Διόνυσο, τον εκστατικό θεό του θεάτρου και του Μύθου, που ενώνει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον· τέκνο δύο γεννήσεων, του Δία και της Σεμέλης, εκφραστής ρευστών ταυτοτήτων, γυναίκα και άνδρας, οργισμένος και πράος, θεός και ζώο, στο μεταίχμιο μεταξύ τρέλας και λογικής, τάξεως και χάους, ακροβάτης στο όριο της ζωής και του θανάτου. Ο Διόνυσος θέτει το θεμελιώδες οντολογικό ερώτημα «περί τίνος πρόκειται», ερώτημα που ενεργοποιεί τον δημιουργό προς την κατεύθυνση μιας ολοένα βαθύτερης έρευνας της ρίζας του μύθου και των πολλαπλών διαστάσεων του ανθρώπινου αινίγματος.

Χρειαζόμαστε νέους τρόπους αφήγησης που θα αποσκοπούν στην καλλιέργεια της μνήμης και στη διαμόρφωση μιας νέας ηθικής και πολιτικής ευθύνης, με στόχο την έξοδο από την πολύμορφη δικτατορία του σημερινού μεσαίωνα».