11/10/24 - thespro.gr - Ηγουμενίτσα, Θεσπρωτία

Η σαρκοφάγος της Φωτικής

thespro.gr Κυριακή, Νοεμβρίου 10, 2024

Η σαρκοφάγος της Φωτικής

Από τις πρώτες σημαντικές αρχαιότητες –ίσως η πρώτη- που βρέθηκε στην Ήπειρο (με εξαίρεση όσες… φυγαδεύτηκαν από διάφορους στο εξωτερικό, στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου αιώνα), ήταν μια μαρμάρινη σαρκοφάγος.

Η σαρκοφάγος αυτή βρέθηκε το 1872 στη ρωμαϊκή αποικία της Φωτικής (1ος αι. π.Χ.), της Παραμυθιάς.

Τις ανασκαφές ανέλαβε ο Σ. Μινέικο, αρχιμηχανικός του βιλαετίου των Ιωαννίνων –ο άνθρωπος που λίγα χρόνια μετά μαζί με τον πολιτικό και τραπεζίτη από την Άρτα Κώστα Καραπάνο θα επιβεβαίωναν με ανασκαφές τη θέση του μαντείου της Δωδώνης (και βέβαια, αργότερα έγινε ο πεθερός του Γεωργίου Παπανδρέου).

Ο Τύπος της εποχής περιγράφει με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο την ανακάλυψη της σαρκοφάγου της Φωτικής αλλά και την προετοιμασία της επιχείρησης μεταφοράς της διά ξηράς αλλά και του ποταμού Καλαμά. «Η γλυπτική ήτις κοσμεί το μνημείον τούτο είναι λεπτοτάτης τέχνης, τα δε ανάγλυφα αυτής εισίν επεξεργασμένα μετά μεγίστης εντελείας» αναφέρεται στην εφημερίδα «Γιάνγια-Ιωάννινα» στο φύλλο της 18ης Ιουνίου του 1873. Δύο μήνες μετά, γίνεται γνωστή η απόφαση μεταφοράς της σαρκοφάγου με τελικό προορισμό το Αυτοκρατορικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

Η ίδια εφημερίδα στις 6 Αυγούστου αναφέρεται στο εγχείρημα της μεταφοράς: «Προς μεταφοράν αυτής θέλουσι τεθή πάσσαλοι μέχρι του ποταμού Θυάμεως και θέλουσι γίνει και αι λοιπαί αναγκαίαι προπαρασκευαί, ως μια λέμβος θέλει κατασκευασθή διά την μεταφοράν αυτού διά του ποταμού. Είναι αληθές ότι προς ασφαλή μεταφοράν του μνημείου τούτου της αρχαιότητος απαιτούνται ουκ ολίγαι δαπάναι, κατ’ ουδέν όμως λογίζονται απέναντι του πολυτίμου τούτου κειμηλίου, όπερ αι γαίαι καλύψασαι μας έσωσαν από της καταστροφής των χρόνων, και όπερ μένον εις το μέρος εν ω ευρίσκεται επί τινα έτη δύναται να πάθη υπό των αμαθών, ποιμένων και παιδίων, οίτινες αγνοούσι την αξίαν αυτού».

Η συνέχεια της υπόθεσης δεν είναι γνωστή. Εκτιμάται ότι η μεταφορά της σαρκοφάγου έγινε μέσω του ποταμού Καλαμά και στη συνέχεια έφτασε στα Γιάννενα όπου και παρέμεινε, χωρίς να συνεχίσει το ταξίδι της για την Κωνσταντινούπολη –ίσως λόγω του μεγάλου κόστους. Το πού «φιλοξενήθηκε» η αρχαιότητα αυτή παραμένει άγνωστο.

Το σίγουρο είναι ότι στις αρχές της δεκαετίας του ’30 αποτέλεσε ένα από τα βασικά εκθέματα του Δημοτικού Μουσείου Ιωαννίνων, που τότε στεγαζόταν στο τζαμί Ασλάν πασά και στο οποίο είχαν συγκεντρωθεί όλες οι αρχαιότητες. Εκεί την απαθανάτισε με τον φακό της και η σημαντική φωτογράφος Νέλλη Σουγιουλτζόγλου (γνωστή ως Nelly's).

Η σαρκοφάγος της Φωτικής, με τις διονυσιακές αναπαραστάσεις, έμελλε να μεταφερθεί εκ νέου το 1970 όταν και άνοιξε το Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων στα Λιθαρίτσια.

Το 1975, μια νέα σαρκοφάγος που βρέθηκε στο Λαδοχώρι Ηγουμενίτσας, θα έκλεβε την προσοχή: Πρόκειται για την καλύτερη διατηρημένη σαρκοφάγο η οποία εκτίθεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο στα Γιάννενα και που απεικονίζει σκηνές σκηνές από τα «λύτρα» του Έκτορα, τα δώρα δηλαδή του Πρίαμου προς τον Αχιλλέα.

Όσο για τη σαρκοφάγο της Φωτικής, αυτή βίωσε άλλη μια μία μεταφορά, με πιο σύγχρονες μεθόδους και χωρίς… τη συνδρομή του Καλαμά. Το 2008, μετακόμισε στο νεοσύστατο τότε Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας, όπου και εκτίθεται μέχρι σήμερα.

Βαρβάρα Αγγελή - typos-i.gr

Η σαρκοφάγος της Φωτικής

Reviewed by thespro.gr on Κυριακή, Νοεμβρίου 10, 2024 Rating: 5

Φιλιάτες, το παλιό σινεμά…

thespro.gr Κυριακή, Νοεμβρίου 10, 2024

Φιλιάτες, το παλιό σινεμά…

Από τις Φιλιατιώτικες αναμνήσεις του Πολ Μαντέλου

Προχθές είδα στην τηλεόραση, σε ένα ελληνικό κανάλι, 5-6 παλιές ελληνικές ταινίες της παλιάς εποχής, χωρίς διαφημίσεις. Είδα το “Γαρύφαλλο στ’ αυτί”, “Το σοφεράκι”, “Η Γκόλφω και ο Τάσος”.
Πότε γελούσα, πότε έκλαιγα.
Θυμήθηκα τότε που ήμουν νεαρός, στο Φιλιάτι, κάναμε το παν να βρούμε 2 δραχμές να πάμε στο σινεμά του Δάλλα, να δούμε τα έργα αυτά.
Όμως ας τα πάρω από την αρχή.
Η οικογένεια Δάλλα είχε έρθει στο Φιλιάτι από το χωριό Αράχωβα.
Τρία αγόρια, ο Σταύρος, ο Δονάτος, ο Γρηγόρης και η Σοφία.
Είχαν στην επάνω πλατεία το ιστορικό εστιατόριο που άφησε εποχή για το καλό και φθηνό φαγητό.
Ένα από τα αδέλφια, ο Δονάτος (Αηδόνης), δεν αρκούνταν στις δουλειές του εστιατορίου, είχε άλλες ιδέες που αργότερα τον δικαιώσανε.
Στον κήπο του εστιατορίου έφτιαξε τον καλοκαιρινό σινεμά και έφερνε ταινίες ελληνικές, καουμπόικες και πάσης φύσεως.
Ο κόσμος, που δεν είχε με τι να διασκεδάσει τότε, αγκάλιασε την προσπάθεια αυτή και ομαδικά πηγαίναμε να δούμε τις ταινίες.
Επίσης νοίκιασε το μεγάλο καφενείο του Σπύρο Κώτση στην κάτω πλατεία και πρόβαλλε εκεί ταινίες και το χειμώνα.
Θυμάμαι με συγκίνηση, όταν τέλειωνε η ταινία και φεύγαμε για τα σπίτια μας, όλο μιλάγαμε για την ταινία που είδαμε ενθουσιασμένοι, και την άλλη μέρα όλοι πάλι γι΄ αυτό μιλούσανε.
Η ταινία “Η Γκόλφω και ο Τάσος”, παιζότανε, θυμάμαι, κάθε βράδυ για ενάμιση μήνα συνεχώς. Γριές που δεν έβγαιναν απ’ το σπίτι τους, πηγαίνανε να δουν το έργο αυτό, ακόμα και άρρωστοι απ’ το νοσοκομείο.
Όλα αυτά ήρθαν στη μνήμη μου με συγκίνηση και κατάλαβα ότι ο Αηδόνης Δάλλας πρόσφερε πολλά.
Αργότερα άνοιξε κινηματογράφους στην Ηγουμενίτσα, στη Σαγιάδα, στην Παραμυθιά, στη Νέα Σελεύκεια, στο Καστρί, στο Κανελλάκι, στην Πάργα και στην Κέρκυρα και για χρόνια διετέλεσε Πρόεδρος των Ιδιοκτητών Κινηματογράφων Δυτικής Ελλάδας και μέλος στο Συμβούλιο κινηματογραφιστών-αιθουσαρχών Ελλάδας.
Άνθρωποι προοδευτικοί που παίρνουν τέτοιες πρωτοβουλίες και δίνουν γέλιο και χαρά στον κόσμο, πρέπει να τους το αναγνωρίζουμε. Χάρη στο Δάλλα είδαμε όλα αυτά τα αριστουργήματα.
Οι μεγαλύτεροι διασκεδάζανε με τις ελληνικές ταινίες και η νεολαία μορφωνότανε και επηρεαζότανε από τα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου που γυριζότανε εκείνες τις εποχές από μεγάλους σκηνοθέτες και εμείς είχαμε τη δυνατότητα να τα βλέπουμε στο Φιλιάτι, χάρη στο Δονάτο. Τώρα που γράφω τα λίγα αυτά λόγια, το μυαλό μου ταξιδεύει στην εποχή εκείνη, που με 5 φράγκα στην τσέπη ήμουνα ευτυχισμένος στο Φιλιάτι μας!

Σ.Σ. Οι πρώτες κινηματογραφικές προβολές στο Φιλιάτι έγιναν προπολεμικά από τον αείμνηστο Βαβουριώτη Νικόλα Πάντο- που είχε έρθει από την Αμερική εγκαταστάθηκε στο Φιλιάτι και είχε κινηματογραφική μηχανή. Ο χώρος προβολών ήταν στο καφενείο ¨το ΝΕΟΝ¨ όπου σήμερα το πνευματικό κέντρο της εκκλησίας (Φιλιάτες 1936 ¨Στο καφενείο «το ΝΕΟΝ» θα προβληθεί η κινηματογραφική ταινία από την κηδεία του Ελευθέριου Βενιζέλου¨. από την εφημερίδα ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ)

neafiliaton.com