Η πατρίδα, η γλώσσα, οι πολίτες, .η ελληνική κοινωνία… και η “μετάλλαξή του” | Γράφει ο Άλκης Φάτσιος

Τον περασμένο Αύγουστο, ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ, εκλεκτός φίλος, συγγραφέας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, στην έδρα της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ, είχε την ευγενή καλοσύνη, να μου χαρίσει μια σειρά από τα πολύ σημαντικά βιβλία του, που έχει εκδώσει μέχρι τώρα. Σε ένα από αυτά, που έχει τίτλο, ΕΘΝΟ – ΟΙΚΟ – ΤΟΠΙΚΑ, του οποίου η Α΄ έκδοση, έγινε τον Φεβρουάριο του 2022, από τις εκδόσεις ΙΣΝΑΦΙ, ανακάλυψα ένα τρισέλιδο αυτοτελές κείμενο, με τον τίτλο ΠΑΤΡΙΔΑ και ΓΛΩΣΣΑ, με αφορμή και αναφορά, στο βιβλίο του ΒΑΣΙΛΗ ΓΚΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗ, γνωστού και καταξιωμένου συγγραφέα, που έχει ως τίτλο ‘’ ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗ ‘’ και ειδικότερα ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ, αναφέρεται στον τομέα, στις έννοιες, ΠΑΤΡΙΔΑ και ΓΛΩΣΣΑ έτσι όπως τις παραθέτει ο Β. Γ. στο βιβλίο του..

Επειδή ( 2) δύο χρόνια πριν την έκδοση του βιβλίου του ΒΑΣΙΛΗ ΝΙΤΣΙΑΚΟΥ – και ειδικότερα τον Φεβρουάριο του 2020 – είχα δημοσιεύσει μία εκτενή κριτική και βιβλιοπαρουσίαση της ‘’ ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗΣ ‘’ του επίσης εκλεκτού μου φίλου ΒΑΣΙΛΗ ΓΚΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗ, κρίνω σκόπιμο, να παραθέσω ξανά τις απόψεις μου, και να μοιραστώ αυτές φυσικά με τον κ. ΝΙΤΣΙΑΚΟ, και φυσικά με όλους όσους ενδιαφέρονται, να ‘’ ψάχνουν ‘’, να ‘’ παρατηρούν ‘’ τις αποχρώσεις, τις αλλοιώσεις, και εν τέλει τις ‘’ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ‘’ της Ελληνικής κοινωνίας, μέσα από ένα ΞΕΚΑΘΑΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ –

ΠΟΛΙΤΙΚΟ πλαίσιο, χωρίς αστερίσκους και ακατανόητους για τους πολλούς, έως ανόητους βερμπαλισμούς … Άλλωστε καμμία ασθένεια, είτε ΙΑΤΡΙΚΗΣ μορφής είτε ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, δεν μπορεί να ιαθεί ή να μειωθούν οι συνέπειές της, εάν πρώτα δεν διακριβωθεί με ενάργεια για τους πολλούς, η ΑΙΤΙΑ της ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ .. Ακολουθεί η παρουσίαση της βιβλιοκριτικής μου εκείνης. Σε κάθε δε περίπτωση, συνιστώ ανεπιφύλακτα, σε όσους βέβαια επιθυμούν, να προμηθευτούν τα 2 παραπάνω βιβλία, των παραπάνω συγγραφέων. Πιστέψτε με, αξίζει απολύτως και της προσοχής σας, και φυσικά της αναγνώσεως … Η επικαιρότητά τους, διαχρονική … και για το τότε, και για το τώρα, και για το αύριο…

******* ——***** ——– ***** —– ****** ——- *******

ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗ : Το νέο βιβλίο του Β. Γκουρογιάννη

Του ΑΛΚΗ ΦΑΤΣΙΟΥ

1. Αναψηλάφηση… Αναψηλάφηση λοιπόν, ο τίτλος του νέου βιβλίου του Βασίλη Γκουρογιάννη. Η λέξη αυτή, είναι βέβαια νομικός όρος. Φαίνεται ότι τους συνταξιούχους νομικούς, συνοδεύει πάντοτε μια ιδιότυπη νομική διαστροφή, που τους κάνει να εντάσσουν κοινωνικά φαινόμενα ή να χαρακτηρίζουν αυτά με όρους δανεικούς, από την νομική ορολογία. Αυτό , όχι και τόσο άδικα ή αδόκιμα, αν σκεφτούμε, ότι η νομική επιστήμη είναι εξόχως κοινωνική και πολυεπίπεδη. ( Εδώ, ας μας επιτραπεί να ευλογήσουμε τα γένια μας..). Επιγραμματικά λοιπόν, αναψηλάφηση, σαν νομικός όρος, είναι, η εκ νέου εκδίκαση μιας υποθέσεως, μιας διαφοράς, με νέα στοιχεία, και έτσι ίσως καταλήξει σε νέο αποτέλεσμα, σε νέα ετυμηγορία. Όσοι διαβάσετε αυτό το βιβλίο, κρατήστε αυτή την έννοια της αναψηλάφησης, μεταφέροντας όμως αυτή σε καθαρά κοινωνικό επίπεδο. Προσωπικά, όταν ήλθε στα χέρια μου αυτό το βιβλίο, κατά πως συνηθίζουμε οι περισσότεροι, έριξα μια πρώτη ματιά στο κείμενο που υπάρχει στο οπισθόφυλλό του. Τότε, αποφάσισα να το διαβάσω αμέσως, κι αυτό το έκανα για δύο λόγους: Ο πρώτος, είναι, διαβάζοντάς το, να γίνει μπορετό, ο σημερινός μου εαυτός να αναμετρηθεί με τον παλαιότερο, εκείνης της ιστορικής περιόδου, και φυσικά με τους ανθρώπους εκείνης της περιόδου. Ο δεύτερος λόγος ήταν να γνωρίσω,- μέσα από αυτή την αναψηλάφηση, που αφορά παρέλευση 50 περίπου χρόνων – τον νέο μου εαυτό (εάν υπάρχει νέος..) και να αναμετρηθώ μαζί του αφ’ενός, και αφ’ετέρου να αναμετρηθώ με τον σημερινό κόσμο, την σημερινή κοινωνία…

2. Έχει ειπωθεί- με την μορφή αξιώματος, και όχι άδικα- ότι η αποτίμηση ιστορικών γεγονότων, έστω και υπό την μορφή μυθοπλασίας, όπως εν προκειμένω, μια αποτίμηση βασισμένη σε μια εντελώς αδέσμευτη θεώρηση, είναι περισσότερο αξιόπιστη και ακριβής, όταν αυτή γίνει μετά την παρέλευση ικανού χρόνου, από αυτόν της τελέσεως. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Β.Γ. αφηγητής απαράμιλλος και μαγευτικός ο ίδιος, αληθινός πρωτομάστορας στην χρήση της ελληνικής γλώσσας, ιστορεί τον μύθο του, που διαπλέκεται ανάμεσα σε πλήθος υπαρκτών, και όχι μόνο ιστορικών γεγονότων, σε χρόνο πολύ μεταγενέστερο και σε απόσταση από αυτά. Το στοιχείο λοιπόν αυτό, δηλ. ο χρόνος συγγραφής του βιβλίου, καθιστά εκ προϊμίου βάσιμη και αξιόπιστη την μυθοπλασία, μέσα από το ταξίδι των ηρώων του…

Ένα άλλο, ιδιαίτερα σοβαρό στοιχείο, που συνηγορεί στην ιστορικά και μυθοπλαστικά αξιόπιστη αφήγηση του Β.Γ. – πάντα μέσα από τους ήρωές του – είναι αυτό της ηλικιακά ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗΣ και ΠΑΡΑΛΛΗΛΗΣ παρουσίας και ζωής του συγγραφέα με αυτήν των ηρώων του. Τολμώ δε να πω, ( κι’αυτό το ξέρουν καλά, όλοι όσοι ζήσανε, εκείνη την ιστορική περίοδο ) ότι ήταν και αυτός ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ, μέρος αυτής της ιστορίας, χωρίς να απαιτείτο να είναι, είτε ΑΥΤΟΠΤΗΣ είτε ΑΥΤΗΚΟΟΣ μάρτυς.

3. Οι παραπάνω παρατηρήσεις μου, θεώρησα αναγκαίο να ειπωθούν, για να προχωρήσω παρακάτω. Και πρώτα – πρώτα: ο στόχος του Β.Γ. με το παρόν βιβλίο του,(όσο και αν αυτό είναι μια ιστορική μυθοπλασία), ήταν να δώσει και αυτός με τη σειρά του – όπως τόσοι άλλοι φαντάζομαι,- μια ακόμη ιστορική αφήγηση;; Κατηγορηματικά η απάντηση είναι, ΟΧΙ… Ο ήρωάς του, ανατρέχει στα ιστορικά γεγονότα – έστω και υπό την μορφή της μυθοπλασίας – ενώ πλέον βρίσκεται στην ΝΕΟ-ΕΛΛΑΔΑ των ΝΕΟ-ΕΛΛΗΝΩΝ, μετά από απουσία, φυγή 50 ολόκληρων χρόνων, μισό αιώνα, στην Βαρκελώνη της Ισπανίας. Η ιστορική αυτή καταγραφή, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά το έρεισμα, το υπόβαθρο, πάνω στο οποίο, επιχειρεί ο Β.Γ., να υφάνει με τρόπο αριστοτεχνικό, ένα ατομικό των ηρώων του, και εν τέλει ένα κοινωνικό ψυχογράφημα… Το ερώτημα λοιπόν που μπαίνει σε κάθε αναγνώστη του βιβλίου, είναι αν ο συγγραφέας το κατάφερε ή όχι αυτό. Για τον ομιλούντα, και βέβαια ως αναγνώστη, η απάντηση έρχεται αβίαστα, και είναι ένα ηχηρότατο ΝΑΙ… Το δε αμέσως δεύτερο ερώτημα που έρχεται στον αναγνώστη είναι: ποιο είναι άραγε το αποτέλεσμα, ποια είναι η κοινωνική διάγνωση, αυτού του ψυχογραφήματος, σύμφωνα με τον Β.Γ., εφαρμόζοντας την διαδικασία της αναψηλάφησης, του αναστοχασμού, της αυτοκριτικής και της κοινωνικής κριτικής, με τέτοιο τρόπο που μόνο οι ελεύθεροι άνθρωποι μπορούν να κάνουν. Και ο Β.Γ. είναι πράγματι ένας ελεύθερος άνθρωπος, χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς εξαρτήσεις, από οποιασδήποτε μορφής εξουσία…

4. Έτσι λοιπόν, αν μπορούσαμε να μιλήσουμε με όρους επεμβατικής ιατρικής, θα έλεγα ότι ο Β.Γ., με μία εξόχως λεπτή χειρουργική επέμβαση, ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΙ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ και εν τέλει ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΙ, με ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ, όχι μόνο το περίβλημα, αλλά κυρίως την καρδιά, το κύτταρο της σημερινής (φερομένης ως Ελληνικής…) κοινωνίας σε σχέση με αυτή του παρελθόντος. Χωρίς δισταγμό, χωρίς φόβο και αναστολές,, αδέσμευτα μακριά και πέρα από οποιασδήποτε μορφής εξάρτηση, ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ την κοινωνία (και ορθότατα) σαν μια κοινωνία ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ. Γυρίζει, (ο ήρωας του Β.Γ.) στους δρόμους της Αθήνας και αποσβολωμένος, ψάχνει τη χώρα του, την πατρίδα του, τη γλώσσα της, τις αξίες της, αλλά μάταια. ‘’ Αλλάξαν όλα εδώ κάτω με ΟΡΜΗ ‘’ που λέει και ο ποιητής, και προς το χειρότερο συμπληρώνει ο ήρωας του Β.Γ. Καταγράφει την αδυναμία του να συννενοηθεί και διαπιστώνει ότι βρίσκεται μπροστά σε ένα νέο είδος κοινωνίας, που προσομοιάζει προς το ΤΙΠΟΤΑ με σαφώς αχαρακτήριστα χαρακτηριστικά, ένα είδος, θα έλεγα, ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΩΝ πολιτών… Κι συνεπώς μεταλλαγμένης χώρας…

5. Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει τους κάποτε επαναστάτες (με ή χωρίς εισαγωγικά), να έχουν μεταβληθεί σήμερα σε μεγαλόσχημους πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες, με πρακτικές και απόψεις στον αντίποδα των όσων κάποτε πρέσβευαν.

Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει τους κάποτε αγωνιζόμενους (τουλάχιστον έτσι διατυμπάνιζαν) για μετασχηματισμό της κοινωνίας προς το καλύτερο , να βρίσκονται στις φυλακές, καταδικασμένοι με κατηγορίες του κοινού ποινικού Δικαίου, λίγοι βέβαια, αλλά χρήσιμοι ως πλυντήριο και άλλοθι, ενός εν τοις πράγμασι διεφθαρμένου πολιτικού και κοινωνικού συστήματος.

Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει το κενό των αγώνων ή έστω προσπαθειών για ιδανικά και αξίες σ’όλους τους χώρους να το καταλαμβάνουν δήθεν χαρισματικοί ή εκπρόσωποι πολιτικών τζακιών, στους οποίους οι οσφυοκάμπτες ημέτεροι, πασχίζουν να αποδώσουν Μεσσιανικές ιδιότητες, σε κάθε δε περίπτωση, ερήμην των πολιτών και σε βάρος αυτών…

Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει πλήθος ‘’ πατέρων’’ του έθνους αλλά φυσικά και πλήθος των φερομένων ως πολιτών, ανερυθρίαστα και χωρίς ίχνος ντροπής, χωρίς καμμιά αναστολή, άρα και χωρίς ίχνος αξιοπρέπειας, να περιφέρουν την ‘’ πάμφθηνη σωματική τους πραμάτεια’’ από χώρο σε χώρο, κοινωνικό, πολιτικό, κομματικό και μάλιστα να τον περιφέρουν κατά τρόπο εκκωφαντικό, σαν τους ήχους που παράγει ένας άδειος τενεκές, που τον σημαδεύουν με μικρά λιθαράκια, τα παιδιά στο παιχνίδι τους…

Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει και νιώθει πως έννοιες και λέξεις, όπως ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη, πατρίδα και άλλες ηθικές αξίες, έχουνε χάσει το βασικό, το κυτταρικό τους περιεχόμενο. Παντού υπάρχει μια μετάλλαξη, σε λέξεις, σε έννοιες, στο ίδιο το πολίτευμα, σε θεσμούς, στη γλώσσα… Ο κοινωνικός και πολιτικός χαμαιλεοντισμός καλά κρατεί, και αποτελεί την κύρια πηγή ενδυνάμωσης αυτής της μετάλλαξης, που καθιστά πλέον την κοινωνία αγνώριστη προς το χειρότερο’ μια κοινωνία που θεωρεί ως απολύτως φυσιολογική την εξέλιξη αυτή, την αποδέχεται, της αποδίδει εύσημα, και το χειρότερο, εργάζεται για την αναπαραγωγή της… μια κοινωνία που πορεύεται στο ΤΙΠΟΤΑ , πάσχουσα από έναν Γιγάντιο, διανοητικό ΝΑΝΙΣΜΟ…

Ο ήρωας του Β.Γ., βλέπει την συντριπτική πλειοψηφία των Μ.Μ.Ε, να ανήκουν σε υπόδικους επιχειρηματίες που κατά καιρούς τους αποδίδονται κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος, όπου εκεί παρελαύνουν τα κάθε λογής κοινωνικά και πολιτικά περιττώματα, οι κάθε λογής αμαθέστατοι μπουρδολόγοι, και που έχουν αναλάβει εργολαβικά, να μας ‘’ενημερώνουν’’ αντικειμενικά.. Η απόλυτη εξαχρείωση…

6. Ο Β.Γ. αναφέρει ο ίδιος για το βιβλίο του σε μια συνέντευξή του, ότι ‘’ αυτό είναι γραμμένο από πόνο και σιχασιά ’’. Η φράση αυτή κατά τη γνώμη μου τα λέει όλα, αλλά ταυτόχρονα εκφράζει ο συγγραφέας, όχι μόνο την απέραντη προσωπική του απογοήτευση, αλλά και την απογοήτευση μιας ολόκληρης γενιάς…

Ο Β.Γ. με το βιβλίο του αυτό, έρχεται να ασκήσει μία οξύτατη κριτική, στο ισχύον σήμερα , κοινωνικό και πολιτικό σύστημα. Επίσης ασκεί κριτική, με γνήσιες κοινωνικές και πολιτικές παραδοχές που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση, σε όλους αυτούς, που μετέβαλλαν, μετάλλαξαν και τελικά εξαργύρωσαν απόψεις και αγώνες με μετοχές (όπως λέει ο ίδιος Β.Γ. ), μετοχές λοιπόν ‘’ της Κερδοσκοπικής Επιχείρησης Ελληνική Δημοκρατία ‘’. Μια τέτοια λοιπόν κριτική και ανάλυση, θέλει όχι μόνο διεισδυτική ικανότητα, αλλά και κότσια. Ο Β.Γ. τάχει και τα δυό… Θα κλείσω με λίγα λόγια του Β.Γ. για την λέξη ΠΑΤΡΙΔΑ… από το βιβλίο του αυτό:

« Είναι περίεργο, αλλά λέει τη λέξη ΠΑΤΡΙΔΑ όλο και συχνότερα, και την λέει ακόμα με μητρική προφορά, η Ισπανική γλώσσα δεν της έφαγε κανένα γράμμα. Ενώ όμως πρέπει να νιώθει περήφανος για τη χρήση αυτής της λέξης, εν τούτοις, αισθάνεται ένα είδος αηδίας, όταν η λέξη βρίσκεται στο στόμα του, σαν να έχει αρπάξει μασημένη τσίχλα, από το στόμα των Χρυσαυγιτών, και συνεχίζει να την μασάει αυτός! Έχει μνήμες. Τις έχει γευτεί αυτές τις ιδεολογικές τσίχλες: Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια..Ελλάς – Ελλήνων – Χριστιανών. Πρέπει να δημιουργηθεί, άλλη λέξη αγάπης για την πατρίδα. Αυτή η όμορφη ομηρική λέξη ΠΑΤΡΗΣ, έχει καεί. »

Ηγουμενίτσα

Άλκης Φάτσιος