Μολυσμένο νερό από την Μονάδα Βιολογικού Καθαρισμού των Ιωαννίνων (ΜΒΚΙ) και από εκεί μέσω της τάφρου της Λαψίστας στον Καλαμά

Είναι γνωστό στους «παροικούντες την Ιερουσαλήμ», το γεγονός ότι η ΜΒΚΙ είναι προβληματική και ότι ρυπαίνει την τάφρο της Λαψίστας και μέσω αυτής τον ποταμό Καλαμά, στον οποίο καταλήγει, μέσω της σήραγγας Λαψίστας, που δεν είναι η φυσική αλλά τεχνητή διέξοδος (η διάνοιξη της ξεκίνησε το 1931 και ολοκληρώθηκε το 1954) και συνέβαλε στην αποξήρανση της λίμνης - έλους της Λαψίστας.

Οι παρακαλάμιοι αγρότες διαπιστώνουν πολλές φορές, πέρα από την μόνιμη επίπτωση στην ποιότητα, την κατακόρυφη υποβάθμιση των νερών του Καλαμά, όταν η ΜΒΚΙ και η τάφρος της Λαψίστας ανοίγουν και «ξεπλένονται», αδειάζοντας τα πάντα, πράγμα που γίνεται -όχι τυχαία- σε συνδυασμό με την εμφάνιση έντονης βροχόπτωσης και σε μέρες αργίας.

Πολλές μετρήσεις το έχουν επιβεβαιώσει στο παρελθόν και πολλές καταγγελίες έχουν γίνει από την «Κίνηση Καθαρός Καλαμάς» και από θεσπρωτικές συλλογικότητες. Και δεν μιλάμε για μικρή ρύπανση, μιλάμε για πολλές δεκάδες έως εκατοντάδες ή και χιλιάδες φορές πάνω από τα επιτρεπτά όρια σε κάποιους κρίσιμους δείκτες, που εγκυμονούν τεράστιους κινδύνους για τη δημόσια υγεία, αλλά και για το οικοσύστημα.

Οι δυο αποφάσεις που βγήκαν από την Δ/νση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, έστω και καθυστερημένα, γιατί οι διαπιστώσεις είχαν γίνει από τον Αύγουστο, χαιρετίζονται σαν θετικές και έρχονται να επιβεβαιώσουν και «επίσημα» το γεγονός. Αντιλαμβάνεται κανείς τι θα γινόταν, αν αυτές έβγαιναν τότε -το καλοκαίρι- και απαγόρευαν στον ΓΟΕΒ Ιωαννίνων την άρδευση. Ενώ τώρα το Νοέμβριο «ούτε γάτα ούτε ζημιά». Εύλογα λοιπόν τα ερωτήματα από την χρονοτριβή και την διστακτικότητα, για τις επιπτώσεις που υπήρξαν και θα υπάρχουν μέχρι την αντιμετώπιση της αστοχίας.

Όσον αφορά την ΜΒΚΙ: Θα μπορούσε να απαγορευτεί η λειτουργία της, όπως κανονικά θα έπρεπε; Μάλλον αδύνατο. Προβάλλει όμως εμφατικά η έλλειψη ουσιαστικού δημόσιου απολογισμού για τα αποτελέσματα στην λειτουργία της ΜΒΚΙ και η σημασία του να μην υπάρχει ανατροφοδότηση αποτελέσματος της εκροής, σε αυτό τούτο το περιβάλλον που προκαλεί την ρύπανση, δηλαδή αντί της αντιμετώπισης στην πηγή της, να γίνεται εξαγωγή της ρύπανσης στον οικονομικά και πολιτικά πιο αδύναμο γείτονα.

Τώρα μένει να δούμε αν οι κυρώσεις και τα «πρόστιμα», που σίγουρα θα αμφισβητηθούν με ενστάσεις κλπ., θα εφαρμοστούν με θετικό αποτέλεσμα ή θα καταστούν «φύλλο συκής». Αν και σε τελευταία ανάλυση οι πολίτες των Ιωαννίνων, μέσω των λογαριασμών τους, θα κληθούν να πληρώσουν.

Το ζήτημα που κατά την άποψή μας επανέρχεται είναι ότι μόνον η ανάκτηση και η επαναχρησιμοποίηση του νερού του βιολογικού καθαρισμού, εντός του Λεκανοπεδίου, μέσω αποθήκευσής του σε ταμιευτήρες, με την υιοθέτηση πρότασης που έχει κατατεθεί στο παρελθόν για ανασύσταση μέρους της λίμνης - έλους της Λαψίστας, θα μπορούσε να καταστήσει και πιο αξιόπιστη τη λειτουργία μιας αναβαθμισμένης σε πολύ ανώτερο επίπεδο ΜΒΚΙ.

(Τα αποξηραντικά έργα της λίμνης Λαψίστας θεωρούνται σήμερα από την επιστημονική κοινότητα ότι συνέβαλαν καθοριστικά στην οικολογική υποβάθμιση της Παμβώτιδας και ότι αποτέλεσαν μια καταστροφική παρέμβαση στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων. Κατά καιρούς, και ιδίως στο πλαίσιο των πολλών διαβουλεύσεων που έχουν γίνει για το περίφημο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για τη Λίμνη, έχει προταθεί η έστω μερική επαναδημιουργία της λίμνης Λαψίστας και η σύνδεσή της με την Παμβώτιδα, μετά από μελέτη, χωρίς όμως οι τοπικές αρχές να έχουν επιδείξει κάποια θέρμη).

Αυτή η λύση της ανάκτησης και της επαναχρησιμοποίησης των νερών των βιολογικών καθαρισμών που εφαρμόζεται διεθνώς -και στη Λαμία όπως αναφέραμε με προηγούμενο σχόλιό μας- θα έδινε αρκετά εκατομμύρια κ. μ. νερού στο δυσμενές υδατικό ισοζύγιο του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων και θα υποχρέωνε σε μια αξιόπιστη λειτουργία της ΜΒΚΙ. Γιατί άλλο να έχεις την τουαλέτα μέσα στο σπίτι σου, που θα φροντίζεις να είναι καθαρή και άλλο να την έχεις σε γειτονικό «οικόπεδο». Εκτός αν για κάποιους στα Γιάννενα, ισχύει το ninmby («not in my back yard», όχι στη γειτονιά μου).

Το «φάντασμα» του αγώνα του Θεσπρωτικού λαού για τον Καλαμά το 1988, που έθετε και αυτό ακριβώς το ζήτημα, θα επανεμφανίζεται λοιπόν τόσο επίκαιρο σε Γιαννιώτες και Θεσπρωτούς, που θέλουν -και πρέπει- να βλέπουν σαν ενιαίο και άξιο προστασίας συνολικά το οικοσύστημα λίμνης Παμβώτιδας - ποταμού Καλαμά.

Σήμερα που δεν υπάρχει πλέον η Επιτροπή Αγώνα Καλαμά, οι «παράγοντες» και οι φορείς της Θεσπρωτίας δεν έχουν να πουν τίποτε για τις αποφάσεις αυτές και για το ζήτημα αυτό;

Δεν θα όφειλαν να τοποθετηθούν και να κάνουν κάτι;

Οι αγρότες και οι πολίτες πρέπει να ξαναπάρουν την υπόθεση στα χέρια τους.

Παύλος Λ. Αλεξίου, Πολιτικός Μηχανικός, Ηγουμενίτσα, μέλος εκείνης της Επιτροπής Αγώνα