Ο Χριστόφορος Περραιβός και το Σούλι

Ο Χριστόφορος Περραιβός καταγόταν από τις Πούρλες Πιερίας. Το πραγματικό του όνομα ήταν Χριστόφορος Χατζηβασιλείου ή Χρυσάφης Χατζηβασίλης, έμεινε όμως στην ιστορία όμως ως Περραιβός, όπως και ο φίλος και σύντροφός του, έμεινε στην ιστορία ως Βελεστινλής. Στα Ιωάννινα, το όνομά του φέρει ένας δρόμος κάθετος στην Παύλου Μελά, κοντά στο κτίριο του παλιού ΙΚΑ.

Ο Περραιβός σπούδασε στο Βουκουρέστι και στη Βιέννη, όπου και συνάντησε τον Ρήγα. Συνελήφθη μαζί του στις 17 Δεκεμβρίου 1797 και ήταν ο μοναδικός από τους συντρόφους που γλίτωσε τη δολοφονία.

Πώς όμως ο Περραιβός συνδέθηκε με την ιστορία των Ιωαννίνων, της Πάργας και του Σουλίου; Το 1803 εξέδωσε τον πρώτο τόμο της «Ιστορίας του Σουλίου και της Πάργας».

Ζώντας στην Κέρκυρα, ο Περραιβός συνεργαζόταν με τους Γάλλους, άλλοτε μυστικά και άλλοτε φανερά. Σε αυτή του τη δραστηριότητα ενδεχομένως αποδίδονται και αντιφατικές καταγραφές για τον χαρακτήρα και τις βλέψεις του.

Το πόνημά του ωστόσο το υπέγραψε κωδικά ως «ΒΥΚ ΨΟ ΨΞΗ ΛΑ ΑΩΚΑ», καθότι φοβόταν τυχόν διώξεις εναντίον του. Το κρυπτογράφημα σημαίνει «Χριστοφόρου του Περραιβού και Χιλιάρχου»

Πιο πιθανός διώκτης θεωρούνταν ο Ιερόθεος, μητροπολίτης Ιωαννίνων, ο οποίος είχε κατηγορηθεί συχνά και όχι άδικα για πολιτική σύμπλευση με την οθωμανική κυριαρχία και τις βουλές του Αλή Πασά. Είχε παρέμβει στον πόλεμο με τους Σουλιώτες εναντίον τους, «συμβουλεύοντας» τους Παργινούς να μην τους βοηθούν. Είχε αποκηρύξει επίσης τον Περραιβό από άμβωνος: «… αυτός με κάποιον Ρήγαν Θεσσαλόν (…) εσκόπευαν να κάνουν επαναστάσεις κατά του κραταιοτάτου Σουλτάνου· αλλ’ ο μεγαλοδύναμος Θεός τους επαίδευσε κατά τας πράξεις των με θάνατον οπού τους έπρεπε…».

Ο Περραιβός, στο πόνημά του κατέγραφε αναλυτικά τους πολέμους του Αλή Πασά σε όλη την Ήπειρο, τις επιπτώσεις των συμμαχιών του, το ρόλο που έπαιξαν, πατριωτικό ή προδοτικό διάφοροι παράγοντες της εποχής και της περιοχής.

Επίσης, ανέφερε τοπογραφικές και ιστορικές απόψεις του για την περιοχή του Σουλίου, την ονομασία της, τη μορφολογία της κ.α.

Πήρε ενεργό μέρος στην επανάσταση του ’21 και πάλι στο Σούλι, αλλά και στο Μεσολόγγι και αλλού. Τα απομνημονεύματά του από την επανάσταση εκδόθηκαν το 1836, όχι πάντως χωρίς αμφισβήτηση για την ακρίβεια κάποιων αναφορών, ενώ αργότερα εξέδωσε μια βιογραφία του Ρήγα.

Στις 18 Μαρτίου 1844, ο Όθωνας του απένειμε το βαθμό του υποστρατήγου. Πέθανε σε ηλικία 90 ετών, στις 4 Μαΐου 1863.