Ανεπεξέργαστα τα λύματα στην τάφρο Λαψίστας

Με απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας, η ΔΕΥΑ Ιωαννίνων βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές κυρώσεις, καθώς διαπιστώθηκε ότι τα λύματα από την εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού Ιωαννίνων καταλήγουν ανεπεξέργαστα στην τάφρο της Λαψίστας.

Σύμφωνα με την απόφαση που δημοσιεύθηκε την 1η Νοεμβρίου 2024, η ΔΕΥΑΙ ήταν πλήρως ενήμερη για το ζήτημα, ενώ επιβλήθηκε ημερήσιο πρόστιμο  ύψους 10.000 ευρώ και απαγόρευση της εκροής λυμάτων προς την τάφρο.

Η υπόθεση ξεκίνησε στα μέσα του καλοκαιριού, όταν ο ΤΟΕΒ Κρύας-Λαψίστας υπέβαλε αναφορά στη Διεύθυνση Υδάτων, καταγγέλλοντας την υποβάθμιση της ποιότητας νερού στην τάφρο. Μετά την πρώτη αυτοψία, στις 18 Ιουλίου, οι επιθεωρητές διαπίστωσαν τη ροή ανεπεξέργαστων λυμάτων από τα φρεάτια του βιολογικού καθαρισμού. Ακολούθησαν δεύτερη και τρίτη αυτοψία στα μέσα Αυγούστου και στις 26 Αυγούστου, όπου διαπιστώθηκε ότι το πρόβλημα παραμένει, χωρίς καμία βελτίωση από πλευράς ΔΕΥΑΙ. Δείγματα από την τάφρο επιβεβαίωσαν την παρουσία βαρέων ρύπων και παθογόνων μικροοργανισμών που υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια.

Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση, βασισμένη στα δεδομένα των αυτοψιών και τις αναλύσεις δειγμάτων, αποφάσισε την απαγόρευση της δραστηριότητας της ΔΕΥΑ Ιωαννίνων, που αφορά την εκροή λυμάτων προς την τάφρο. Το πρόστιμο των 10.000 ευρώ ανά ημέρα θα επιβάλλεται μέχρι να επιβεβαιωθεί η διακοπή της παράβασης. Επιπλέον, η απόφαση κοινοποιήθηκε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Ιωαννίνων για περαιτέρω διερεύνηση​.

Η τάφρος Λαψίστας είναι ένα αποστραγγιστικό κανάλι που ξεκινά από τη λίμνη Παμβώτιδα, κοντά στο Πέραμα Ιωαννίνων, και καταλήγει στον ποταμό Καλαμά. Αποτελεί βασικό αποδέκτη των υδάτων της λίμνης, καθώς και των αποβλήτων από τη βιομηχανική ζώνη και τον βιολογικό καθαρισμό των Ιωαννίνων. Η σύνδεση αυτή έχει ως αποτέλεσμα τη μεταφορά ρυπογόνων ουσιών από την τάφρο στον ποταμό Καλαμά, επηρεάζοντας την ποιότητα των υδάτων του. Ο ποταμός Καλαμάς διασχίζει τη Θεσπρωτία και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος, δημιουργώντας το Δέλτα του Καλαμά, έναν σημαντικό υγρότοπο της περιοχής. Συνεπώς, η ρύπανση που μεταφέρεται μέσω της τάφρου Λαψίστας επηρεάζει άμεσα το οικοσύστημα της Θεσπρωτίας και τις εκβολές του ποταμού.

Να υπενθυμίσουμε ότι στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι κάτοικοι της Θεσπρωτίας αντέδρασαν έντονα στην κατασκευή του βιολογικού καθαρισμού Ιωαννίνων, εκφράζοντας την ανησυχία τους για την απόρριψη των λυμάτων στον ποταμό Καλαμά. Το σύνθημα “ΟΧΙ ΤΑ ΛΥΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΚΑΛΑΜΑ” έγινε κεντρικό στις κινητοποιήσεις τους. Από τον Μάιο του 1987 έως τον Νοέμβριο του 1990, πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις και άλλες δράσεις, με στόχο την αναστολή των εργασιών κατασκευής και την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων για τη διάθεση των λυμάτων. Τελικά, ο βιολογικός καθαρισμός ολοκληρώθηκε και τέθηκε σε λειτουργία τον Οκτώβριο του 1992, παρέχοντας – στα χαρτιά τουλάχιστον – δευτεροβάθμια επεξεργασία λυμάτων.

Και στο παρελθόν έχουν καταγραφεί αναφορές για ρύπανση της τάφρου Λαψίστας από ανεπεξέργαστα λύματα. Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου το 2010, η τάφρος αποτελεί κύρια πηγή ρύπανσης του ποταμού Καλαμά, μεταφέροντας υγρά απόβλητα από το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων​.

Επιπλέον, η τάφρος οδηγεί τα λύματα της πόλης και της βιομηχανικής ζώνης των Ιωαννίνων στον ποταμό, με δημοσιεύματα το 2008 να κάνουν λόγο για μετρήσεις που δείχνουν τόσο υψηλή ρύπανση που τα ειδικά μηχανήματα αδυνατούσαν να τη μετρήσουν​!

Η τάφρος Λαψίστας έχει επανειλημμένα αναφερθεί ως σημείο ρύπανσης λόγω απόρριψης ανεπεξέργαστων λυμάτων. Το 2019, καταγγελίες κατοίκων και παραγωγών ανέφεραν ότι ανεπεξέργαστα λύματα κατέληγαν στην αρδευτική τάφρο της Λαψίστας αντί να διοχετεύονται στον βιολογικό καθαρισμό. Ο Δήμαρχος Ζίτσας, Μιχάλης Πλιάκος, χαρακτήρισε το περιστατικό ως “ακραίο” και επεσήμανε την ανάγκη προστασίας της λίμνης Παμβώτιδας και του ποταμού Καλαμά από τέτοιες πρακτικές. Ο Αντιπρόεδρος της ΔΕΥΑΙ, Μάκης Χρυσοστόμου, αναγνώρισε ότι τα προβλήματα προέρχονταν από υπερφόρτωση του αγωγού που εξυπηρετεί τη Βιομηχανική Περιοχή και την Ελεούσα, τονίζοντας την ανάγκη ολοκλήρωσης του έργου επέκτασης και εκσυγχρονισμού του βιολογικού καθαρισμού.

Επιπλέον, το 2014, το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΕΠΕ) της Περιφέρειας Ηπείρου εντόπισε εστία ρύπανσης στην έξοδο της τάφρου Λαψίστας, στην περιοχή της Κληματιάς, κατά τη διάρκεια ελέγχου.

Αυτές οι αναφορές υποδεικνύουν ότι το πρόβλημα της ρύπανσης στην τάφρο Λαψίστας από ανεπεξέργαστα λύματα είναι διαχρονικό και συνεχίζει να επηρεάζει το περιβάλλον της περιοχής.