Καλαμάς: Όμορφος και επιβλητικός, ακόμα και όταν προσπαθούμε να τον καταστρέψουμε…

Καλαμάς: Όμορφος και επιβλητικός, ακόμα και όταν προσπαθούμε να τον καταστρέψουμε…

Γράφει ο Γιάννης Βέλλης

Για τη Θεσπρωτία και τα Γιάννενα, είναι το μεγάλο ποτάμι μας. Η σχέση μας μαζί του είναι αυτοκαταστροφική, τον αγαπάμε παθιασμένα, μα παράλληλα τον καταστρέφουμε…

Ο Καλαμάς ή Θύαμις ή Θύαμης, όπως ήταν από παλιά το όνομά του, είναι το μεγαλύτερο σε μήκος ποτάμι της Ηπείρου και το έβδομο μεγαλύτερο της Ελλάδας.

Οι πηγές του βρίσκονται στο όρος Δούσκο, κοντά στα σύνορα Ιωαννίνων με την Αλβανία. Έχει πολλούς παραπόταμους, αλλά ο δικός μου αγαπημένος παραπόταμος -που βρίσκεται κοντά στο χωριό μου- είναι η Λαγκάβιτσα. Με πεντακάθαρα νερά, πέστροφες, πλατάνια. Σε άλλο αφιέρωμα, θα σας μεταφέρω την επίσκεψή μου στις πηγές του παραπόταμου αυτού. Ο ποταμός, εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος, δεξιά της Ηγουμενίτσας, σχηματίζοντας το γνωστό στους περισσότερους “δέλτα Καλαμά”, που καλύπτει αρκετά μεγάλη έκταση.

Επειδή το χωριό μου, η Κεραμίτσα Φιλιατών Θεσπρωτίας, ήταν από τα χωριά «πέρα από τον Καλαμά», πριν αρκετά χρόνια περνάγαμε τακτικά γέφυρά του, με έλεγχο των ταυτοτήτων μας και εξηγώντας τον λόγο της επίσκεψής μας εκεί…Σαν να περνούσαμε σε άλλη χώρα, σε ουδέτερη ζώνη, σαν να είμαστε εν δυνάμει κίνδυνος για τη χώρα… Με τη μεταπολίτευση, σταδιακά καταργήθηκε ο έλεγχος αυτός και έμειναν τα παρατημένα φυλάκια και στρατόπεδα στην άκρη τη γέφυρας της Βροσίνας, να μας το θυμίζουν. Ήταν η εποχή που η Αλβανία του Χότζα, είχε κλειστά τα σύνορα και οι κατάσκοποι, βρέχανε τα πόδια τους τακτικά στα νερά του…

Ένα άλλο στοιχείο, ιδιαίτερο στις παιδικές αναμνήσεις μου, ήταν οι γέφυρες του στρατού από μέταλλο και ξύλο, που είχαν στηθεί τόσο στον ίδιο τον Καλαμά, όσο και τους παραποτάμους του. Σήμερα έχουν διαλυθεί πια ή έχουν αφεθεί στη θέση τους αλλά χωρίς χρήση, αφού αντικαταστάθηκαν από άλλες, σύγχρονες τσιμεντένιες, όπως έγινε και σε όλη την Ελλάδα. Ο θόρυβος που σου άφηναν στο πέρασμά τους, αυτές οι γέφυρες, ακόμα μένει στο μυαλό μου, βλέποντας και τα βαθιά νερά από κάτω, τις περισσότερες φορές θολά, άφηνε έντονη την ανησυχία. Όμως ποτέ δεν έγινε κάποιο ατύχημα σε αυτές, τουλάχιστον δεν άκουσα για ατύχημα, άρα ήταν ασφαλείς, τόσο για πεζούς όσο και για οχήματα. Όπως και το μεγάλο φράγμα του στο Ράγιο.

Ο Καλαμάς είναι επιβλητικός ποταμός. Άγρια όμορφος. Σε παρασέρνει με την εικόνα του, σε μαγεύει. Δεν είναι από τα ποταμάκια της Ελλάδας, που είναι ατέλειωτα, αλλά δεν γοητεύουν τον επισκέπτη τους, απλά τα προσπερνά. Όσες φορές κι αν περάσω από την Ήπειρο, κάνω και μια βόλτα στον Καλαμά. Έστω και ολιγόλεπτη. Έχουμε δεθεί στην Ήπειρο μαζί του. Αυτό φυσικά δεν τον σώζει από τις παράνομες και καταχρηστικές δραστηριότητες επιχειρήσεων και ιδιωτών εκεί. Λιπάσματα, αστικά και βιομηχανικά λύματα, κτηνοτροφικές δραστηριότητες χωρίς έλεγχο, μολύνουν τα νερά του. Δεν μπορώ να παραβλέψω το κυρίαρχο στοιχείο της καταστροφής των υδάτων του, την “τάφρο της Λαψίστας”.

Μέσα από τη βιομηχανική ζώνη των Ιωαννίνων, μεταφέρονται λύματα χωρίς επεξεργασία μέσα σε αυτόν και κατεβαίνουν μέχρι τη θάλασσα… Κι εκεί αναρωτιέσαι, πού είναι η πολιτεία, η περιφέρεια, οι δήμοι, οι φορείς για τη δημόσια υγεία. Αν και την απάντηση την ξέρεις, πάντα την ήξερες. Οι πολιτικοί κάνουν κινήσεις “πολιτικής επιβίωσης” και ο ποταμός δεν δίνει ψήφους, οι επιχειρηματίες με τις γνωριμίες παγώνουν την ψήφιση μέτρων για την προστασία του ποταμού, τα χωριά που φωνάζανε αδειάζουν σιγά σιγά από κόσμο και η αντίδρασή τους μειώνεται. Και αυτοί που φωνάζουν είναι οι επικίνδυνα γραφικοί που πρέπει να σιωπήσουν ή απλά να χαρακτηριστούν η μειοψηφία στην πρόοδο και την ανάπτυξη των νομών και της Ηπείρου…

Θα παραμείνω, όσα χρόνια κι αν περάσουν, στους επικίνδυνα γραφικούς και μαζί θα φωνάζουμε για να έχουμε πάλι καθαρό τον Καλαμά, τον Καλαμά μας!