Αναγκαιότητα η επαναφορά της αστυνομικής αρμοδιότητας στον αιγιαλό και την παραλία στο Λιμενικό | Γράφει ο Σταμάτης Ράπτης

Με αφορμή τις πρόσφατες κινητοποιήσεις πολιτών, σε όλη τη χώρα, ενάντια στην αυθαίρετη κατάληψη του αιγιαλού – παραλίας με ομπρέλες και ξαπλώστρες από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό, πολύ ορθά επισημάνθηκε από μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης ότι ένας από τους λόγους που οδήγησε σε αυτή την αναστάτωση, που εκφράζεται με την έντονη δυσαρέσκεια και αγανάκτηση των πολιτών, είναι και η σύγχυση που δημιουργείται με την πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων, των υπηρεσιών που είναι υπεύθυνες για την επιβολή του νόμου.

Σχετικά με τις αρμοδιότητες των υπηρεσιών, υπενθυμίζεται ότι με το άρθρο 26 του Ν. 4597/2019 (A' 35/28-02-2019) επεκτάθηκε η τοπική αρμοδιότητα του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής, με την άσκηση γενικής αστυνόμευσης και προανακριτικών καθηκόντων, στον αιγιαλό και στην παραλία. Με τον τρόπο αυτόν, διασφαλίστηκε η ενιαία άσκηση αστυνόμευσης στους ανωτέρω χώρους από το Λιμενικό Σώμα, λαμβανομένου υπόψη ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 29 του N. 2971/2001 (Α' 285) «Αιγιαλός, παραλία και άλλες διατάξεις», το Λιμενικό Σώμα μέχρι τότε είχε την αρμοδιότητα επιβολής μόνο διοικητικών κυρώσεων, για αυθαίρετα έργα, κατασκευές και επεμβάσεις στον αιγιαλό και την παραλία.

Ομως, το έτος 2020, χωρίς επαρκή αιτιολόγηση και με αντιφατικά επιχειρήματα, που θέτουν υπό αμφισβήτηση τις επιχειρησιακές δυνατότητες του Λιμενικού Σώματος, με τη διάταξη του άρθρου 15 του Ν. 4676/2020 (Α' 67/19-3-20), αφαιρέθηκε από το Λιμενικό Σώμα η αρμοδιότητα της αστυνόμευσης στον αιγιαλό και την παραλία. Η αφαίρεση της αρμοδιότητας από το Λιμενικό Σώμα και η ανάθεσή της στην Ελληνική Αστυνομία συνάντησε τη δικαιολογημένη αντίθεση της Ελληνικής Αστυνομίας και συνδικαλιστικών φορέων της, όπως η Πανελλήνια Ομοσπονδία Αστυνομικών Υπαλλήλων (ΠΟΑΣΥ) που, με τεκμηριωμένη τοποθέτησή τους, αντέκρουσαν τα αντιφατικά επιχειρήματα της αιτιολογικής έκθεσης του σχεδίου νόμου, επισημαίνοντας παράλληλα και τις ελλείψεις της Ελληνικής Αστυνομίας.

Πλέον, στο πλαίσιο αντιμετώπισης της οπαδικής βίας στα γήπεδα, όπως πρόσφατα έγινε γνωστό, η Ελληνική Αστυνομία επιφορτίζεται και με τον έλεγχο της εισόδου των οργανωμένων φιλάθλων στα γήπεδα, με το έργο της να γίνεται ακόμη βαρύτερο και δυσκολότερο, αν λάβει κανείς υπόψη και το ευρύ φάσμα αρμοδιοτήτων που της έχουν ανατεθεί. Ο θαλάσσιος χώρος όπου το Λιμενικό Σώμα ασκεί τις αστυνομικές του αρμοδιότητες, όπως προβλέπεται στην παρ. 1 του άρθρου 2 του Ν. 444/1970 (Α' 39), περιλαμβάνει ολόκληρη τη θαλάσσια έκταση της χώρας, που εκτείνεται μέχρι του σημείου επαφής του υγρού στοιχείου με την ξηρά. Ωστόσο, το σημείο επαφής του υγρού στοιχείου με την ξηρά είναι ένα όριο μη σταθερό, το οποίο μεταβάλλεται με βάση τη γεωμορφολογία του εδάφους και τις καιρικές συνθήκες και, επομένως, δεν είναι εφικτή σε κάθε περίπτωση η ευκρινής διάκρισή του. Ομως η ζώνη ξηράς, που βρέχεται από τη θάλασσα από τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2971/2001, ορίζεται ως αιγιαλός.

Επιπλέον, πρέπει να ληφθεί υπόψη και η συνάφεια των δραστηριοτήτων που ασκούνται στον θαλάσσιο χώρο, λόγω της φυσικής γειτνίασης, με εκείνες που ασκούνται στον αιγιαλό και την παραλία και σχετίζονται με το αντικείμενο του Λιμενικού Σώματος, αφού με ειδικότερες διατάξεις έχουν ανατεθεί στο Λιμενικό Σώμα ο έλεγχος ταχύπλοων σκαφών, τζετ σκι, θαλάσσιων μέσων αναψυχής και των επιχειρήσεων εκμίσθωσης, ναυαγοσωστών και των αντιστοίχων σχολών, λουτρικών εγκαταστάσεων, ναυταθλητικών δραστηριοτήτων, ερασιτεχνικής αλιείας, αποεπιβίβασης επιβατών τουριστικών σκαφών, διαπίστωσης αυθαίρετων έργων, κατασκευών και επεμβάσεων κ.ά. Παράλληλα, πολλά αδικήματα, που τελούνται ή έχουν αρχή τέλεσης στη θάλασσα, παράγουν το αξιόποινο αποτέλεσμα στην παραλία.

Συνεπώς, γίνεται αντιληπτό ότι για τους παραπάνω λόγους, με γνώμονα τις υφιστάμενες αρμοδιότητες που ήδη ασκούνταν στους χώρους αυτούς από το Λιμενικό Σώμα, καθώς και από την ανάγκη συγκέντρωσης του συνόλου των αστυνομικών αρμοδιοτήτων σε έναν διοικητικό φορέα με σκοπό την αποφυγή οποιασδήποτε σύγχυσης, το 2019 επεκτάθηκε η αρμοδιότητα του Λιμενικού Σώματος στον αιγιαλό, που αποτελεί φυσική συνέχεια της θάλασσας προς την ξηρά και βρέχεται από αυτήν, καθώς και στην παραλία, όπως οι έννοιες των όρων αυτών καθορίζονται στο Ν. 2971/2001.

Η αστυνομική αρμοδιότητα στον αιγιαλό και την παραλία αφαιρέθηκε από το Λιμενικό Σώμα, όπως προαναφέρθηκε, με τη διάταξη του άρθρου 15 του Ν. 4676/2020 (Α' 67/19-3-20). Το Λιμενικό Σώμα, στο χρονικό διάστημα που διατήρησε την αστυνομική αρμοδιότητα στον αιγιαλό και την παραλία, ανταποκρίθηκε επαρκέστατα στην αστυνόμευση των εν λόγω χώρων. Βεβαιώθηκε μεγάλος αριθμός παραβάσεων, κυρίως για παράνομη απλή χρήση χώρων, με την αυθαίρετη ανάπτυξη ομπρελοκαθισμάτων και τραπεζοκαθισμάτων από καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, και σχηματίσθηκαν σχετικές δικογραφίες. Επίσης, ελέγχθηκαν τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος για την ύπαρξη συμβάσεων με τους οικείους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή την Κτηματική Υπηρεσία, για την εκμετάλλευση χώρων του αιγιαλού και της παραλίας, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο τη βεβαίωση προστίμων στους παραβάτες από τις Λιμενικές Αρχές, αλλά και την επίσπευση της σύναψης των σχετικών συμβάσεων και την καταβολή των αναλογούντων τελών.

Ηταν η πρώτη φορά που μια αστυνομική αρχή είχε το σύνολο των αρμοδιοτήτων στους ανωτέρω χώρους και όχι αποσπασματικά, παρέχοντας ουσιαστικές υπηρεσίες στους πολίτες. Επίσης, ο πολίτης μπορούσε πλέον να απευθύνεται σε μια μόνο αρχή (Λιμενική Αρχή) για τα προβλήματα που ανέκυπταν είτε στη θάλασσα είτε στον αιγιαλό και την παραλία, ενώ μέχρι τότε π.χ. για μια κλοπή πορτοφολιού ή μια εξύβριση ένα-δύο μέτρα από τη θάλασσα, η ίδια Λιμενική Αρχή δήλωνε αναρμόδια να επιληφθεί, με αποτέλεσμα να πρέπει ο πολίτης να «ανακαλύψει» το αρμόδιο Αστυνομικό Τμήμα, για να αναφέρει το πρόβλημά του. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, πιθανότατα, αν δεν είχε αφαιρεθεί η εν λόγω αρμοδιότητα από το Λιμενικό Σώμα, να είχε αποφευχθεί και η πρόσφατη κοινωνική αναστάτωση, που προκλήθηκε μετά την παράνομη κατάληψη του αιγιαλού – παραλίας, με ομπρέλες και ξαπλώστρες από επιχειρήσεις τουριστικής εκμετάλλευσης, και εκδηλώθηκε με μεγάλες κινητοποιήσεις πολιτών για τη διεκδίκηση της ανεμπόδιστης χρήσης του.

Σήμερα, στους χερσαίους χώρους των άφρακτων λιμένων, που δεν αποτελούν χερσαίες ζώνες λιμένων, η αρμοδιότητα του Λιμενικού Σώματος περιορίζεται πλέον μόνο στην αποεπιβίβαση επιβατών και φορτοεκφόρτωση οχημάτων, ενώ ακόμα και για τη βεβαίωση μιας παράβασης παράνομης στάθμευσης, σε όχημα που είναι σταθμευμένο σε χώρο του λιμένα και εμποδίζει την προσέγγιση π.χ. επιβατηγού - οχηματαγωγού πλοίου, θα πρέπει να κληθεί, για να επιληφθεί το αρμόδιο Αστυνομικό Τμήμα. Επίσης, η αφαίρεση της αρμοδιότητας από το Λιμενικό Σώμα δημιουργεί επιπλέον προβλήματα και στην αποτελεσματική διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος. Ενδεικτικά, όταν το Λιμενικό Σώμα εντοπίζει πρόσφυγες, μετανάστες, καθώς και διακινητές τους στον θαλάσσιο χώρο, επιλαμβάνεται αρμοδίως, ασκώντας την αστυνομική του αρμοδιότητα, ενώ, όταν αυτοί εντοπίζονται στον αιγιαλό και την παραλία, δεν έχει πλέον την κατά τόπον αρμοδιότητα και θα πρέπει τουλάχιστον, έστω και τυπικά, να κληθεί η Ελληνική Αστυνομία, που ήδη και αυτή σηκώνει μεγάλο βάρος της διαχείρισης της μεταναστευτικής και προσφυγικής κρίσης, καθώς και τις επιπτώσεις της στις τοπικές κοινωνίες.

Εν κατακλείδι, τα όργανα του Λιμενικού Σώματος, για να ασκήσουν αποτελεσματικά και με το απαιτούμενο κύρος όλες τις ανωτέρω υπηρεσιακές δραστηριότητες, θα πρέπει να έχουν την αστυνομική αρμοδιότητα στους άμεσα γειτνιάζοντες με το θαλάσσιο στοιχείο χώρους της ξηράς, όπως ο αιγιαλός και η παραλία, που άλλωστε είναι γνωστό ότι δεν αποτελούν ευρείας έκτασης τμήμα της ξηράς, παρά μόνο μια στενή λωρίδα της, που μπορεί να αστυνομεύσει το Λιμενικό Σώμα. Επισημαίνεται ότι το Λιμενικό Σώμα, μεταξύ άλλων, διαθέτει ικανό αριθμό ανδρών ειδικών δυνάμεων, πολύ καλά εκπαιδευμένων, που υπηρετούν στα Κλιμάκια Ειδικών Αποστολών (ΚΕΑ), με εκπαίδευση που προσομοιάζει με αυτή των σχηματισμών της ΕΛ.ΑΣ., των οποίων η αποστολή συνίσταται κυρίως σε επιχειρήσεις πρόληψης και καταστολής του ειδικού ή οργανωμένου εγκλήματος, προστασίας ατόμων, πλοίων, κτιρίων και εγκαταστάσεων, δίωξης ναρκωτικών, αρχαιοκαπηλίας, διακίνησης παράνομων ειδών και λαθρεμπορίου, συλλήψεις, συνοδεία και μεταγωγές ατόμων επικίνδυνων για τη δημόσια ασφάλεια κ.ά.

Σχετική επίδειξη των δυνατοτήτων ομάδας των εν λόγω σχηματισμών, που στέφθηκε με επιτυχία, έγινε και στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη κατά τις επισκέψεις του στη ΔΕΘ, το 2021 και το 2022, με κύρια σενάρια των ασκήσεων τη σύλληψη επικίνδυνου κακοποιού σε όχημα εν κινήσει, τη σύλληψη τρομοκράτη εντός οικίας, καθώς και διάσωση ομήρων και εξουδετέρωση τρομοκρατών εντός κτιρίου. Επιπλέον, το Λιμενικό Σώμα διαθέτει τα κατάλληλα επιχειρησιακά μέσα, όπως σύγχρονα ταχύπλοα περιπολικά σκάφη για την καταδίωξη στη θάλασσα αλλά και κατάλληλα χερσαία μέσα (οχήματα και δίκυκλα) για τη συνέχεια της καταδίωξης και στην ξηρά, ενώ η Ελληνική Αστυνομία, λόγω της κατά τόπον αρμοδιότητας, δεν διαθέτει, όπως είναι φυσικό, περιπολικά σκάφη (διαθέτει ορισμένα μικρά για την αστυνόμευση των εσωτερικών υδάτων/λιμνών) για τη συνέχιση της καταδίωξης από τον αιγιαλό και την παραλία προς τη θάλασσα, όταν απαιτείται από τη φύση και την εξέλιξη του περιστατικού.

Αποτελεί επομένως απόλυτη αναγκαιότητα η επαναφορά της αστυνομικής αρμοδιότητας στον αιγιαλό και την παραλία στο Λιμενικό Σώμα και η συγκέντρωση του συνόλου των αρμοδιοτήτων σε έναν και μόνο διοικητικό φορέα, με σκοπό την αποφυγή οποιασδήποτε σύγχυσης ως προς την άσκησή τους, σε συνδυασμό πάντα βέβαια και με την περαιτέρω ενίσχυση του Λιμενικού Σώματος με προσωπικό. Αλλωστε, προς επίρρωση όλων των ανωτέρω, επισημαίνεται ότι ο ιδρυτής του Λιμενικού Σώματος, Ελευθέριος Βενιζέλος, κατά τη σύσταση του Σώματος, το 1919, είχε αναθέσει την αστυνομική αρμοδιότητα στον αιγιαλό - παραλία στο Λιμενικό Σώμα.

*Ναύαρχος Λ.Σ. (ε.α.), επίτιμος αρχηγός Λιμενικού Σώματος