Το πρώτο σπασμένο τζάμι | Γράφει η Ροζίτα Τσώνη

Το πρώτο σπασμένο τζάμι | Γράφει η Ροζίτα Τσώνη

Υπάρχει μία θεωρία που αφορά τη συμπεριφορά μας σε σχέση με τον δημόσιο χώρο και τα κοινά αγαθά: η θεωρία των σπασμένων παραθύρων. Ένα κτήριο μπορεί να παραμένει επί χρόνια σε μία σταθερή κατάσταση μέχρι τη στιγμή που θα σπάσει το πρώτο τζάμι. Αν γίνει η αρχή την επόμενη μέρα θα έχουν σπάσει όλα τα τζάμια του κτηρίου και στη συνέχεια θα ακολουθήσει κάθε είδος βανδαλισμού. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή αισθητική υποβάθμιση είναι αποτέλεσμα αλλά και αίτιο αστικής και κοινωνικής εν τέλει αποδιοργάνωσης. Έχω λάβει μέρος πολλές φορές σε συζήτησης περί έλλειψης σεβασμού των δημόσιων χώρων. Πολύς λόγος περί ευθυνών: ατομικών, θεσμικών, πολιτικών. Και βέβαια πάντα η συζήτηση καταλήγει σε γενικεύσεις του τύπου: «δεν έχουμε παιδεία», «έχει χαθεί κάθε έλεγχος», «η νεολαία πάει από το κακό στο χειρότερο» και άλλα τέτοια τετριμμένα. Η πραγματικότητα όμως είναι μία. Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν άνθρωποι που δεν σέβονται, άνθρωποι παραβατικοι ή στην καλύτερη περίπτωση απερίσκεπτοι. Το ζήτημα είναι, ποιους μηχανισμούς διαθέτει η κοινότητα για να διαφυλάξει τα κοινά αγαθά.

Μια άλλη αναλογία που αναδεικνύει την σύγκρουση μεταξύ ατομικού συμφέροντος και κοινού καλού είναι η λεγόμενη «τραγωδία των κοινών» σύμφωνα με την οποία αν δεν υπάρχει ένα αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο για τη διαχείριση ενός κοινού αγαθού (όπως οι κοινόχρηστοι χώροι, οι παιδικές χαρές κοκ) το σύστημα είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει. Ωστόσο, η οικονομολόγος Όστρομ απέδειξε ότι με την κατάλληλη οργάνωση, η αυτοδιαχείριση ενός κοινού πόρου από τα μέλη μιας ομάδας - κοινότητας με κανόνες που θεσπίζονται, τροποποιούνται κι επιτηρούνται με τη συμμετοχή των μελών, μπορεί να αποτελέσει την βέλτιστη επιλογή στην αειφόρο διαχείριση του πόρου.

Αν ο δήμος μπορεί να οργανωθεί και να λειτουργήσει ως μια κοινότητα ανθρώπων με κοινούς στόχους και αλληλεγγύη, με κανόνες που ισχύουν για όλους κι όχι επιλεκτικά, με προτεραιοποιηση των αναγκών κι όχι ευκαιριακές μικροπολιτικές, τότε μπορούμε να ελπίζουμε σε μία αλλαγή προς το καλύτερο. Αν για κάθε τζάμι που σπάει σπεύδουμε να το αλλάξουμε αντί να το κοιτάμε μοιρολατρικά («φταίει το ζαβό το ριζικό μας, φταίει ο Θεός που μας μισεί…») τότε θα πάψουμε να αγανακτούμε με το ρημαγμένο Τσιπουρίκι, τον ανολοκλήρωτο ποδηλατοδρόμο, τους λακουβιασμένους δρόμους, το μισοτελειωμένο ΕΙΝ και τους βρώμικους κάδους.

Αν λοιπόν η αισθητική υποβάθμιση οδηγεί σταδιακά σε αποδιοργάνωση, αντιστρόφως, αν φροντίσουμε την πόλη μας θα παραχθεί προστιθέμενη αξία όσον αφορά τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης μας. Μία δημοτική αρχή άλλης φιλοσοφίας θα έχει τους πολίτες σύμμαχους στο πλευρό της που θα σέβονται και θα προσέχουν ότι καινούριο γίνεται. Γιατί μόνο όταν νιώθεις ότι ανήκεις σε μία κοινότητα που επικρατεί ο σεβασμός (ο οποίος -σημειωτέων- πρέπει να ξεκινάει από πάνω) κι ότι δεν σε κοροϊδεύουν για το προσωπικό τους όφελος μπορείς να λειτουργήσεις συλλογικά και να συνεισφέρεις για το κοινό καλό.

Ροζίτα Τσώνη

Φυσικός, MEd Eιδικής Αγωγής

Διδάκτωρ Επιστήμης των Δεδομένων

Υποψήφια δημοτική σύμβουλος Ηγουμενίτσας

με το συνδυασμό του Παν. Νταή,

«Συμμαχία Ανάπτυξης και Αλληλεγγύης»