Ρολόι Ιωαννίνων: Το πιο αναγνωρίσιμο τοπόσημο

Το Ρολόι της πόλης των Ιωαννίνων κατασκευάστηκε το 1905 επί τουρκοκρατίας. Η αρχική του θέση ήταν στο κέντρο της κάτω πλατείας, στη συμβολή της κεντρικής πλατείας με την οδό Αβέρωφ, κατά παραγγελία του γενικού διοικητή Ηπείρου και Αλβανίας Οσμάν πασά Κούρδου.

Ύστερα, όμως, από ένα ατύχημα, κατά τη διάρκεια παρέλασης του πυροβολικού το 1918, το Ρολόι υπέστη σοβαρές ζημιές, γεγονός που οδήγησε στην αποξήλωση και αναστήλωσή του στη σημερινή του θέση, το 1925.

Ο Π. Μελίρρυτος, που επέβλεπε τις εργασίες μερίμνησε για την αποκατάσταση του μνημείου ακριβώς με την μορφή που είχε στην αρχική του θέση, αριθμώντας προσεκτικά τους λίθους, τους οποίους συνέλεξε στον περίβολο του σημερινού Δημαρχείου.

Η καμπάνα που τοποθετήθηκε στο κτήριο, βρισκόταν αρχικά στον πύργο του ρολογιού, επάνω από την κεντρική πύλη του κάστρου. Η καμπάνα αυτή είχε σταλεί στα τέλη του 17ου αιώνα από το δόγη της Βενετίας Αλ. Σεμετιέπολο, ως δώρο στην πόλη της Πρέβεζας.

Περίπου έναν αιώνα αργότερα, ο Αλή Πασάς, αφού κατέλαβε την Πρέβεζα από τους Γάλλους, μετέφερε την καμπάνα στα Ιωάννινα.

Αποτελείται από έναν κομψό διάτρητο πυργίσκο που είναι μείγμα νεοκλασικού και ανατολίτικου ρυθμού. Στο πάνω μέρος του υπάρχει ένα πέτρινο ωραίο κιγκλίδωμα, ενώ οι μικρές κολώνες του, που στηρίζουν το θόλο, είναι από χυτό σίδηρο και φέρουν πολυγωνικά κιονόκρανα.

Η καμπάνα του είναι βενετσιάνικη. Στις τέσσερις πλευρές του υπάρχουν εντοιχισμένες πλάκες με οθωμανικά σύμβολα, καθώς και κρήνες. Εν γένει, πρόκειται για μία άρτια κατασκευή που είναι κράμα τριών πολιτισμών, και γι’ αυτό το λόγο θεωρείται υπόδειγμα νεοκλασικού κτίσματος.

Από το 1926 υπήρχε ο παλιός μηχανισμός, με βαρίδια ολλανδικής καταγωγής. Μέχρι τη δεκαετία του ’60 το ρολόι το κούρδιζαν με μανιβέλα. Το 1963 η τότε δημοτική αρχή τοποθέτησε μοτέρ. Μετά από 85 χρόνια λειτουργίας όμως το μοτέρ χάλασε και ήταν αδύνατο να βρεθούν ανταλλακτικά και να επισκευαστεί ο μηχανισμός, καθώς το εργοστάσιο έχει κλείσει από τη δεκαετία του ’80.

Από το 2000 την επισκευή και συντήρηση του Ρολογιού είχε αναλάβει ένας από τους ελάχιστους ωρολογοποιούς της πόλης, ο Σπύρος Φανίτσιος, που εισηγήθηκε την αντικατάσταση του μηχανισμού στη δημοτική αρχή.

Ο νέος μηχανισμός που τοποθετήθηκε το 2012 είναι πιστό αντίγραφο των κλασικών μηχανικών ρολογιών, και αγοράστηκε από την Ελβετία αντί του ποσού των 5.000 ευρώ.

Η βενετσιάνικη καμπάνα και τα οθωμανικά σύμβολα στις τέσσερις εντοιχισμένες πλάκες του μαρτυρούν πως πρόκειται για ιστορικό και πολιτιστικό διατηρητέο μνημείο. Εκεί Έλληνες πατριώτες κρεμάστηκαν στις 15 Φεβρουαρίου του 1913 και εκεί υψώθηκε η γαλανόλευκη από μέλη της ΕΠΟΝ στις 21 Φεβρουαρίου του 1944.

Το ρολόι των Ιωαννίνων έχει χαρακτηρισθεί ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο, ενώ σχετικά πρόσφατα συντηρήθηκε και αναστηλώθηκε εκ νέου από την 6η Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων. Σήμερα το Ρολόι αποτελεί σημείο συνάντησης για τους Γιαννιώτες, αλλά και για τους επισκέπτες της πόλης. Το ξεχωριστό στο είδος του αυτό κτίσμα έχει γίνει στις μέρες μας σήμα κατατεθέν της παραλίμνιας πόλης, κι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα τοπόσημα της Ηπείρου.

Πριν από λίγα χρόνια κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο μία σπάνια φωτογραφία του 1905, που απεικονίζει το Ρολόι κατά την κατασκευή του, πριν υποστεί ζημιές και μεταφερθεί στη σημερινή του θέση. Κεντρικά τοποθετημένο, για να είναι ορατό από όλους, το Ρολόι διακρίνεται αισθητά από τα κτίρια που το περιβάλλουν, και δίνει μία κομψότητα στο σκληρό και ορεινό σκηνικό της Ηπείρου. Ακούραστα λοιπόν, εξακολουθεί να μετράει τις ώρες, βλέποντας τον χρόνο να κυλάει, την ζωή να εξελίσσεται, την πόλη και τους ανθρώπους της ν’ αλλάζουν.