Ο οχυρωμένος οικισμός της Λυγιάς

Ο οχυρωμένος οικισμός της Λυγιάς

Ο οχυρωμένος οικισμός της Λυγιάς εκτείνεται στο ανατολικό ήμισυ της ομώνυμης χερσονήσου, στην περιοχή των παλαιών εκβολών του ποταμού Καλαμά. Ο οικισμός ταυτίζεται, πιθανότατα, με την αρχαία πόλη Τορώνη, τμήμα της «Κερκυραϊκής Περαίας», της εκτεταμένης αποικίας που -σύμφωνα με το Θουκιδίδη- ίδρυσαν οι Κερκυραίοι κατά την κλασική περίοδο στις θεσπρωτικές ακτές. Αποτελείται από τρία διαδοχικά οχυρωμένα τμήματα, που ονομάζονται συμβατικά Κάστρα Α, Β και Γ και φέρουν ισχυρές ισοδομικές -ως επί το πλείστον- οχυρώσεις του 5ου και πρώιμου 4ου αι. π.Χ. Τμήματά τους πιθανότατα επισκευάστηκαν ή ανακατασκευάστηκαν κατά την ύστερη κλασική και ελληνιστική εποχή, ενώ υπάρχουν και κάποιες επεμβάσεις των ρωμαϊκών, πιθανόν, χρόνων. Εκτός από τις οχυρώσεις, ελάχιστες πληροφορίες έχουμε για την πολεοδομική οργάνωση του οικισμού, καθώς δεν έχει γίνει έρευνα στα λιγοστά κτιριακά κατάλοιπα που είναι σήμερα ορατά στο χώρο.

Τμήμα του τείχους στο Κάστρο Α

Το Κάστρο Α είναι το ανατολικότερο και μικρότερο σε έκταση από τα τρία κάστρα του οικισμού. Περιβάλλεται από ισχυρό τείχος κατασκευασμένο με δύο διαφορετικά συστήματα τειχοποιίας. Στην περισσότερο επιμελημένη ανατολική και νότια πλευρά ακολουθήθηκε το ισοδομικό σύστημα, ενώ η δυτική και βόρεια πλευρά έχει αμελέστερη κατασκευή με μικρούς αδρά κατεργασμένους ορθογώνιους λίθους. Η δυτική βατή πλευρά της οχύρωσης ενισχύεται με προτείχισμα, ενώ στον χώρο μεταξύ προτειχίσματος και οχύρωσης σώζεται ορθογώνιο κτίριο, ίσως προμαχώνας, και διακρίνονται τα κατάλοιπα αρκετών άλλων κτισμάτων. Στην ίδια περιοχή εντοπίστηκαν αναλημματικοί τοίχοι, παράλληλοι προς την ανατολική οχύρωση, κατασκευασμένοι από μεγάλους γωνιόλιθους. Η αμυντική ικανότητα των τειχών ενισχύεται από ημικυκλικούς ή ορθογώνιους πύργους. Η πρόσβαση στον τειχισμένο οικισμό εξασφαλιζόταν με τέσσερις πύλες. Η κύρια πύλη της οχύρωσης βρίσκεται στα ανατολικά μεταξύ ενός ορθογώνιου και ενός ημικυκλικού πύργου και ήταν, πιθανότα, τοξωτή.

Ημικυκλικός πύργος στο Κάστρο Α

Ο οικισμός εκτείνεται σε επίπεδη, στο μεγαλύτερο τμήμα της, έκταση στην κορυφή του λόφου. Μια κεντρική οδική αρτηρία, πλάτους 5 μ., ξεκινούσε από την ανατολική πύλη, διέσχιζε όλον τον οικισμό και κατέληγε στο υψηλότερο σημείο του στα δυτικά, όπου είχε οικοδομηθεί μεγάλων διαστάσεων κτιριακό συγκρότημα,πιθανόν δημόσιου χαρακτήρα. Σε όλη την έκταση του οικισμού διακρίνονται θεμέλια οικημάτων.

Δυτικά του Κάστρου Α βρίσκεται το Κάστρο Β. Η ανατολική και η νοτιοανατολική πλευρά της οχύρωσης έχουν κατασκευαστεί κατά το ισοδομικό σύστημα, όπως και η ανατολική και νότια πλευρά του Κάστρου Α. Οι υπόλοιπες πλευρές χαρακτηρίζονται από αμελέστερη κατασκευή με αδρούς λίθους, ενώ στη βόρεια πλευρά ξεχωρίζει ένα τμήμα, πιθανόν μεταγενέστερη επισκευή, κατασκευασμένο κατά το πολυγωνικό σύστημα. Η αμυντική ικανότητα του τείχους ενισχύεται από θλάσεις και από ορθογώνιους και ημικυκλικούς πύργους. Στα νότια ενδέχεται να ανοιγόταν μια πύλη, που οδηγούσε στην ακτή. Στην ανατολική πλευρά του κάστρου Β παρατηρείται ανακατασκευή, με τη χρήση μικρού μεγέθους ορθογώνιων λίθων και κονιάματος ως συνδετικού υλικού, που χρονολογείται, πιθανόν, στους ρωμαϊκούς χρόνους

Κάστρο Γ. Αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, πιθανόν από αρχαία λιμενική εγκατάσταση

Στα δυτικά του Κάστρου Β διασώζονται, εξαιρετικά αποσπασματικά, κατάλοιπα από την οχύρωση του Κάστρου Γ. Το τείχος είναι πρόχειρης κατασκευής από αδρούς λίθους, με εξαίρεση τη δυτική πλευρά όπου ακολουθείται ένα επιμελέστερο οικοδομικό σύστημα, ανάλογο με εκείνο της δυτικής πλευράς του Κάστρου Α. Στο εσωτερικό του Κάστρου Γ απουσιάζουν τα κτιριακά κατάλοιπα. Βόρεια της οχύρωσης του Κάστρου Γ, σε έναν από τους όρμους της χερσονήσου, σώζεται τμήμα ισοδομικού τοίχου κατά μήκος της ακτής, που αποτελεί, πιθανότατα, κατάλοιπο λιμενικών εγκαταστάσεων.

Πρόσβαση: Η Λυγιά βρίσκεται, περίπου, 8 χλμ. βορειοδυτικά της Ηγουμενίτσας. Ο επισκέπτης ακολουθεί τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς την παραλία Δρέπανο - Μακρυγιάλι. Φτάνοντας στον υποσταθμό της ΔΕΗ ακολουθεί το δρόμο προς τα αριστερά του, ο οποίος οδηγεί στο βορειοδυτικό άκρο της παραλίας, στους πρόποδες του υψώματος του Κάστρου Α της Λυγιάς.

igoumenitsamuseum.gr