Ο ΔΗΜΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ΩΣ ΕΝΙΑΙΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ | Του Παν. Νταή

Ο ΔΗΜΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ΩΣ ΕΝΙΑΙΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ | Του Παν. Νταή

Στο φύλλο της εφημερίδας «Τα Νέα» το περασμένο σαββατοκύριακο, δημοσιεύθηκε στη στήλη «Κάποια γειτονιά κάποτε» κείμενο του συμπατριώτη, γνωστού στο πανελλήνιο και πολυβραβευμένου συγγραφέα κ. Σωτήρη Δημητρίου. Το θέμα ήταν η πορεία της Ηγουμενίτσας, η οποία από μικρή πολίχνη εξελίχτηκε σε πόλη, ενσωματώνοντας δημιουργικά όλους όσους για διάφορους λόγους κατέληξαν να ζουν σε αυτήν.

Μέσα από το υψηλής λογοτεχνικής ποιότητας κείμενο του Σωτήρη Δημητρίου, ξύπνησαν μνήμες σε όλους τους παλιούς Ηγουμενιτσιώτες, θυμίζοντάς τους μια άλλη εποχή, με περισσότερη αθωότητα και ανθρωπιά. Αλλά εκτιμούμε ότι το καταπληκτικό αυτό συγγραφικό κείμενο, έχει σπουδαίες κοινωνιολογικές και ιστορικές προεκτάσεις, καθώς περιγράφει ανάγλυφα και γλαφυρά τον τρόπο με τον οποίο άνθρωποι με διαφορετική καταγωγή, προέλευση, ήθη και έθιμα, τελικά κατάφεραν να συγκροτήσουν μια τοπική κοινωνία με την δική της πολιτισμική ταυτότητα και τα δικά της τοπόσημα.

Ακριβώς σε αυτό το σημείο πρέπει να σταθούμε σήμερα, όπου η πλειονότητα των κατοίκων της πόλης, είναι πλέον παιδιά, εγγόνια ή ακόμα και δισέγγονα αυτών των πρώτων κατοίκων που ήρθαν στην νεοϊδρυθείσα Ηγουμενίτσα από τα γύρω αρβανιτοχώρια, από τα βουνά των Φιλιατών, της Μουργκάνας και της Παραμυθιάς, από τα βλαχοχώρια της Πίνδου και του Γράμμου, από τα μαστοροχώρια της Κόνιτσας, από τους σαρακατσάνικους οικισμούς της ενδοχώρας, από τη Μικρά Ασία ή τη Βόρειο Ήπειρο ως πρόσφυγες, από την Κέρκυρα, αλλά και από άλλα σημεία της Ηπείρου και της λοιπής χώρας, συναντώντας τους λίγους γηγενείς κατοίκους της περιοχής της Γκράβας και του λιμανιού, καθώς και τους λιγοστούς κρατικούς υπαλλήλους που είχαν στελεχώσει τις νεοσύστατες τότε δημόσιες υπηρεσίες. Χωρίς να ξεχνά και να απαρνείται κανένας την ιδιαίτερη καταγωγή του, μετά από δεκαετίες συνύπαρξης έχει πλέον κατοχυρωθεί η έννοια του Ηγουμενιτσιώτη, όχι απλώς ως κατοίκου της πόλης, αλλά ως ενεργού μέλους μια τοπικής κοινωνίας με συνεκτικά χαρακτηριστικά και με κοινή ιστορία.

Αν και αυτή η πραγματικότητα καταγράφεται ήδη στο πεδίο της κοινωνίας, θα πρέπει να επισημανθεί όμως ότι υπάρχει ένα σοβαρό έλλειμμα ενασχόλησης με το αντικείμενο αυτό, από την πολιτεία και τους επίσημους εκφραστές της, στο πλαίσιο των οποίων οι τοπικοί αυτοδιοικητικοί, πολιτιστικοί και άλλοι κοινωνικοί φορείς, πρέπει να διαδραματίσουν έναν αυξημένο ρόλο. Γιατί καλές είναι οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται κάθε καλοκαίρι, αλλά δεν αρκούν μόνο αυτές για να καλλιεργηθεί ακόμη περισσότερο το αναγκαίο για την κοινωνική συνοχή της περιοχής, αίσθημα κοινής ταυτότητας.

Η τοπική αυτοδιοίκηση σε συνεργασία με φορείς της κοινωνίας των πολιτών πρέπει να αναλάβει ενεργές πρωτοβουλίες, για την καταγραφή και ανάδειξη της σύγχρονης ιστορίας της πόλης και της ευρύτερης περιοχής, μέσα από ένα συνδυασμό δράσεων ιστορικής έρευνας, παρουσίασης και προβολής. Στο πλαίσιο αυτό, ακόμη και απλές πρωτοβουλίες έχουν την σημασία τους. Για παράδειγμα, η Ηγουμενίτσα είναι ίσως η μόνη πόλη στην Ελλάδα που δεν τιμά επαρκώς τοπικές επετείους ή προσωπικότητες με την ονοματοδοσία σε δρόμους, κτήρια ή άλλες ήπιου χαρακτήρα δράσεις (οι οδοί 23ης Φεβρουαρίου, Βασιλάκου και Μιχαλά ή το κλειστό γυμναστήριο «Αλεξάνδρα Τσιάβου» είναι απλώς η φωτεινή εξαίρεση του κανόνα).

Το δρόμο μας τον έδειξαν οι εκδηλώσεις που έγιναν το φετινό καλοκαίρι με την ευκαιρία των 100 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή, όπου πραγματικά η τοπική κοινωνία είχε την ευκαιρία να γνωρίσει εμπεριστατωμένα ορισμένες ειδικές πτυχές της πρόσφατης ιστορίας της. Τέτοιου είδους εκδηλώσεις πρέπει να επαναληφθούν με διευρυμένη θεματολογία, εμπνευσμένη από γεγονότα και καταστάσεις της σύγχρονης ιστορίας της περιοχής.

Και κάτι τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό: η Ηγουμενίτσα πλέον ως Δήμος που έχει ενσωματώσει γεωγραφικά και διοικητικά μια ευρύτερη περιοχή της Θεσπρωτίας, διανύει ήδη μια χρονική περίοδο 24 ετών από την πρώτη διεύρυνση με το πρόγραμμα «Καποδίστριας» όταν περιήλθαν στο Δήμο τα γύρω χωριά και 12 χρόνια από τη δεύτερη διεύρυνση του προγράμματος «Καλλικράτης» με την συμπερίληψη των τέως Δήμων Παραποτάμου, Πλαταριάς – Συβότων, Μαργαριτίου και της Κοινότητας Πέρδικας. Είναι η κατάλληλη περίοδος να διασφαλίσουμε το δεύτερο κύκλο κοινωνικής συνοχής και ενιαίας πολιτιστικής ταυτότητας.

Πολλοί θα πουν ότι ίσως είναι νωρίς ακόμη. Όμως πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι στη σύγχρονη εποχή οι κοινωνικές εξελίξεις ενεργοποιούνται γρηγορότερα σε σχέση με το παρελθόν.

Για το λόγο αυτό, εκτιμούμε ότι έχουν ωριμάσει οι κοινωνικές συνθήκες για τη δημιουργία της ενιαίας πολιτιστικής ταυτότητας του διευρυμένου Δήμου Ηγουμενίτσας. Ευκαιρίες, γεγονότα και τοπόσημα, όπως αυτά που περιγράφει στο κείμενό του ο Σωτήρης Δημητρίου, τα οποία συνετέλεσαν στην κοινωνική ομογενοποίηση της πόλης, υπάρχουν και στην ευρύτερη περιοχή και μπορούν να αξιοποιηθούν ώστε να λειτουργήσουν ως συνδετικός κρίκος και συνεκτική ουσία για όλους τους κατοίκους του Δήμου.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Δήμος Ηγουμενίτσας μπορεί να συμβάλλει καταλυτικά προωθώντας πολιτικές όχι απλώς συνεργασίας, αλλά στην πραγματικότητα συλλειτουργίας μεταξύ όλων των περιοχών του. Είναι και αυτό ένα μεγάλο στοίχημα που θα πρέπει να κερδηθεί, ώστε το 2030 να δώσουμε την ευκαιρία στον εκλεκτό συμπατριώτη Σωτήρη Δημητρίου να γράψει με τον μοναδικό του τρόπο για την ευρύτερη γειτονιά της Ηγουμενίτσας, που περικλείει στην αγκαλιά της όλες τις περιοχές του Δήμου, ως ενιαίο κοινωνικό και πολιτιστικό χώρο.

Παναγιώτης Β. Νταής

Δημοτικός Σύμβουλος Ηγουμενίτσας