Είναι του Θεού η Αριστεία και τα Πρότυπα Σχολεία; | Του Πέτρου Τσάπε, εκπαιδευτικού

Είναι του Θεού η Αριστεία και τα Πρότυπα Σχολεία; | Του Πέτρου Τσάπε, εκπαιδευτικού

Με τις ακολουθούμενες μέχρι σήμερα εκπαιδευτικές πολιτικές το ενδιαφέρον της πολιτείας εμφανίζεται με την παροχή ίσων ευκαιριών για όλους τους μαθητές, κάτι όμως που υπονομεύεται στην πράξη λόγω επίδρασης οικονομικών, μορφωτικών, οικογενειακών παραγόντων. Ποικίλοι θεσμοί του ιδιωτικού τομέα λειτουργούν παράλληλα, για να καλύψουν ελλείψεις ή δυσλειτουργίες των δημοσίων σχολείων, όπως ιδιωτικά σχολεία, φροντιστήρια, υπηρεσίες στον καλλιτεχνικό τομέα, τομέα άθλησης, ξένες γλώσσες κ.λ., χωρίς τη δυνατότητα πρόσβασης σ’ αυτούς μαθητών από φτωχότερα κοινωνικά στρώματα. Η λειτουργία αυτού του σχήματος συμβάλλει στη διαμόρφωση άνισων όρων για πρόσβαση στο αγαθό της παιδείας.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα, με τη συνδρομή της θεωρίας της αριστείας και τις αποφάσεις για ίδρυση όλο και περισσοτέρων Προτύπων Σχολείων, οι εκπαιδευτικές ανισότητες ενισχύονται ακόμα περισσότερο.

Η μεγαλύτερη επιτυχία της, ιδιαίτερα δημοφιλούς στο δεξιό πολιτικό χώρο, ιδεολογίας της διάκρισης και αριστείας είναι ότι έχει καταφέρει να πείσει περισσότερους από όσους στεγάζονται σε αυτόν τον χώρο, δηλαδή ακόμη και ιδεολογικούς αντιπάλους αλλά και θύματα αυτών των αντιλήψεων και πρακτικών.

Η θεωρία της αριστείας παρουσιάζει την εκπαιδευτική επιτυχία ως εγγενή ικανότητα του ατόμου, απότοκη κλίσεων, χαρισμάτων και κόπου, ενώ τη σχολική αποτυχία ως φυσική και συνδεδεμένη με ατομικές ελλείψεις σε προσπάθεια, ταλέντο και μόχθο. Ερμηνεύει τις εκπαιδευτικές τροχιές αγνοώντας σκόπιμα κοινωνικά δεδομένα όπως της φτώχειας, του μορφωτικού κεφαλαίου, της οικογενειακής κατάστασης. Παρέχει ερμηνευτικά εργαλεία όχι μόνο για τη σχολική πορεία αλλά και για κάθε είδους επιτυχία. Λειτουργεί κατ’ επέκταση και ως σχήμα αιτιολόγησης της κοινωνικής διάρθρωσης και ιεραρχίας.

Η αποδοχή αυτής της θεώρησης στον θεσμό του σχολείου αποθαρρύνει την ανάπτυξη πολιτικών για τον έγκαιρο εντοπισμό και αντιμετώπιση των μαθησιακών προβλημάτων, καθώς και για την άμβλυνση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων. Εξυπηρετεί και ηθικοποιεί μια εκπαιδευτική πολιτική που υποκριτικά παρουσιάζεται να παρέχει ίσες μορφωτικές ευκαιρίες, όμως περίτεχνα μέσω της μη έγκαιρης λήψης αντισταθμιστικών μέτρων συμβάλλει στην αναπαραγωγή των κοινωνικών ανισοτήτων μέσω του σχολικού θεσμού.

Με τις αποφάσεις για ίδρυση και επέκταση Προτύπων Σχολείων και κατά συνέπεια διαφοροποιημένων σχολείων μέσα στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, οξύνονται ακόμη περισσότερο οι εκπαιδευτικές ανισότητες. Η εκπαιδευτική έρευνα επιβεβαιώνει τη φοίτηση στα Πρότυπα μαθητών από εύπορα κοινωνικά στρώματα. Οι νομικές ρυθμίσεις για τα Πρότυπα Σχολεία επίσης αναφέρονται σε δημόσια σχολεία με επιλεγμένους μαθητές, μικρότερο αριθμό μαθητών ανά τμήμα, υψηλών προσόντων εκπαιδευτικό προσωπικό, επιπλέον χρηματοδότηση των προτύπων κ.λ.. Η νομική επίκληση για «πιλοτική λειτουργία Προτύπων και διάχυσης μέσω αυτών των βέλτιστων εκπαιδευτικών πρακτικών στα υπόλοιπα σχολεία» ουδέποτε επιβεβαιώθηκε μέχρι σήμερα από την εκπαιδευτική μας ιστορία, αλλά ούτε και η ακολουθούμενη εκπαιδευτική πολιτική βοηθάει να πεισθούμε ότι θα συμβεί μελλοντικά.

«Αυταπάτες για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες» κάποιοι δεν έχουν. Δίκαιο όμως είναι μέσω της εκπαιδευτικής πολιτικής που ασκούν να μην ευνοούν μόνο τους ευνοημένους αλλά να φροντίζουν και για τους αδύναμους και αδικημένους. Να μεριμνήσουν για κάθε είδους «πεινώντες και διψώντες» που πριν «κληρονομήσουσι την βασιλεία των ουρανών», όπως «χορτασθήσονται» και επί γης.