Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, Πορεία προς την Ανάσταση - Tου Γεώργιου Ματρακούκα

Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, Πορεία προς την Ανάσταση - Tου Γεώργιου Ματρακούκα

Μια μακρά περίοδος προετοιμασίας που άρχισε τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή, με την αρχή του Τριωδίου, μας οδήγησε με νηστεία και προσευχή, στην μεγάλη θριαμβευτική είσοδο του Κυρίου μας στα ιεροσύλημα. «Ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα και ο Υιός του ανθρώπου παραδοθήσεται» (Ματθ. 20, 18). Τώρα πλέον «σιγησάτω πάσα σαρξ».

Το Σάββατο του Λαζάρου έληξε περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και με τον Εσπερινό της Κυριακής των Βαΐων, άρχεται η μεγάλη εβδομάδα, μια συμπόρευσή μαζί με τον Χριστό προς το Πάθος, έχοντας όμως μια ελπίδα ότι θα ακολουθήσει και η δική μας Ανάσταση. Πραγματικά Μεγάλη, όχι φυσικά σε διάρκεια, αλλά σε σπουδαιότητα για τη ζωή κάθε πιστού, ονομάστηκε Μεγάλη από τους πρώτους κιόλας χριστιανικούς αιώνες και όπως μας εξηγεί ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, μεγάλα και κοσμοσωτήρια γεγονότα συνέβησαν στη διάρκειά της, τα άγια και άχραντα Πάθη, η θεόσωμη Ταφή και η ένδοξη Ανάσταση του Κυρίου μας. Μια εβδομάδα που χαρακτηρίζονται από βαθειά κατάνυξη, έντονη συμμετοχή των πιστών και με υψηλής θεολογικής και ποιητικής αξίας κείμενα που μας βοηθούν να κατανοήσουμε και να ζήσουμε κυριολεκτικά τα Πάθη και την Ανάσταση του Κυρίου «Συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν… ίνα και συζήσωμεν αυτώ…».

Κυριακή των Βαΐων:

Μια είσοδος θριαμβευτική, ο λαός των Ιεροσολύμων υποδέχεται το Χριστό, ένα πλήθος έκπληκτο από το θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου, φωνάζει, επευφημεί, κουνά στα χέρια του κλαδιά ελιών και «Βάϊα φοινίκων» κραυγάζοντας, «Ὡσαννά εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὁ Βασιλεύς τοῦ Ἰσραήλ». Ο Χριστός καθισμένος επί πώλου όνου, και τα μικρά παιδιά κουνούν τα βάγια των φοινίκων, «Ἐκ στόματος νηπίων καὶ θηλαζόντων κατηρτίσω αἶνον».

Κι εμείς αυτή τη μέρα σε ανάμνηση εκείνης της υποδοχής κρατάμε κλαδιά δάφνης υποδεχόμενοι τον Κύριο όχι σαν ένα κοσμικό βασιλιά, όπως τον φαντάζονταν οι Ιουδαίοι, αλλά σαν αιώνιο, πνευματικό βασιλιά. Η είσοδος, όμως, του Κυρίου μας στα Ιεροσόλυμα ήταν και η αρχή της πορείας Του προς το Πάθος. Ήδη οι αρχιερείς και οι Φαρισαίοι είχαν αποφασίσει τη θανάτωσή Του και ο Ιούδας την προδοσία. Γι’ αυτό και η Κυριακή των Βαΐων είναι ταυτόχρονα και η έναρξη της Μεγάλης Εβδομάδας.

Ας αφήσουμε τις βιοτικές μέριμνες, τα πάθη μας και την αγωνία για το μέλλον, με την ψυχή και καρδιά μας ας ακούσουμε τα νήπια που καταρτίζουν αίνο προς το Θεό και ας αφήσουμε την παιδικότητα και την αθωότητα πού ο καθένας μας κρύβει μέσα του, να βγει στην επιφάνεια.

Κυριακή Βαΐων απόγευμα ο όρθρος της Μ. Δευτέρας

Η Εκκλησία στολίζεται πένθιμα, οι ιερείς φορούν σκουρόχρωμα άμφια ενδεικτικά πένθους, μπροστά στην Ωραία Πύλη τοποθετείται η εικόνα του Νυμφίου στην οποία ο Χριστός φέρει ακάνθινο στεφάνι «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός.»

Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγ. Ιωσήφ του παγκάλου, γιου του πατριάρχη Ιακώβ. Ο Ιωσήφ θεωρείται τύπος του Χριστού για τα παθήματα, την αρετή του, την πραότητα και την ανεξικακία του. Και ο Κύριος φθονήθηκε από τους αρχιερείς, τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους και αφού υπέφερε πολλά για τη σωτηρία μας δοξάστηκε με την Ανάστασή Του. Επίσης τη Μ. Δευτέρα τελείται ανάμνηση της ξηρανθείσας συκής. Το Ευαγγέλιο του Όρθρου της Μ. Δευτέρας αφηγείται όχι μόνο το επεισόδιο της συκής αλλά και τις παραβολές των δύο γιων (Ματθ. 21, 28-32) και των κακών γεωργών (Ματθ. 21, 33-46) μέσο των οποίων ο Κύριος προείπε την απόρριψη Του ισραηλιτικό λαό. Οι παραβολές αυτές ελέχθησαν την ημέρα μετά την Κυριακή των Βαΐων και γι’ αυτό η Εκκλησία όρισε να διαβάζονται την Μ. Δευτέρα.

Μ. Δευτέρα απόγευμα ο όρθρος της Μ. Τρίτης

Η ανάμνηση της περί των δέκα παρθένων γνωστής παραβολής του Κυρίου (Ματθ. 25, 1 – 13). Η Εκκλησία μας καλεί να είμαστε έτοιμοι για να υποδεχθούμε, κρατώντας τις λαμπάδες των αρετών μας, τον ουράνιο Νυμφίο, τον Κύριό μας ο Οποίος θα έλθει αιφνίδια, είτε ειδικά κατά τη στιγμή του θανάτου μας, είτε γενικά κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Όμως οι ύμνοι της ημέρας αναφέρονται και στην παραβολή των ταλάντων (Ματθ. 25, 14–30) καθώς και στη μέλλουσα κρίση (Ματθ. 25, 31 – 46). Οι τρεις αυτές παραβολές αποτελούν μέρος μιας μεγάλης διδασκαλίας που έκανε ο Χριστός κατ’ ιδίαν στους μαθητές Του στο Όρος των Ελαίων λίγες μέρες πριν από το Πάθος Του. Σ’ αυτή την ομιλία περιλαμβάνονται σπουδαίες και βαρυσήμαντες προβλέψεις για την καταστροφή της Ιερουσαλήμ και τη συντέλεια του κόσμου. Ο Κύριος τόνισε ακόμα πως πρέπει να ήμαστε πάντα έτοιμοι να Τον υποδεχτούμε γιατί θα έρθει σε άγνωστο χρόνο.

«Τον νυμφώνα σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ….»

Μ. Τρίτη απόγευμα ο όρθρος της Μ. Τετάρτης

Το συναξάρι της Μ. Τετάρτης αναφέρει ως θέμα την άλειψη του Κυρίου με μύρο από μια γυναίκα πόρνη, γεγονός που συνέβη λίγο πριν από το πάθος Του. Η υμνογραφική παράδοση συγκρίνει την μετάνοια της πόρνης με το φοβερό ολίσθημα του Ιούδα και παραλληλίζει τις δύο ψυχικές καταστάσεις. Η πόρνη ελευθερώνεται από την αμαρτία και μετανοεί, ενώ ο Ιούδας αιχμαλωτίζεται από τη φιλαργυρία και αποχωρίζεται απ’ το Θεό. Η υμνολογία της ημέρας μας φέρνει στη μνήμη μας και τη σύγκλιση του Συνεδρίου, το οποίο και αποφάσισε τη σύλληψη και την καταδίκη του Κυρίου.

Μ. Τετάρτη απόγευμα ο όρθρος της Μ. Πέμπτης

Τα γεγονότα της Μ. Πέμπτης είναι κατά σειρά τα εξής: 1. Ο Ιερός Νιπτήρας, δηλ. το πλύσιμο των ποδιών των Αποστόλων από τον ίδιο τον Κύριο. 2. Ο Μυστικός Δείπνος, δηλ. η παράδοση του μυστηρίου της Θ. Ευχαριστίας από το Χριστό. 3. Η «υπερφυής προσευχή», δηλ. η αγωνιώδης προσευχή του Κυρίου στη Γεσθημανή πριν τη σύλληψή Του. 4. Η προδοσία του Ιούδα.

Ηχούν και σήμερα, απελπιστικά χωρίς αντίκρισμα οι φράσεις, «ουκ ήλθον διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι», «ο μείζων εν υμίν γενέσθω ως ο νεώτερος, και ο ηγούμενος ως ο διακονών». Όσοι έχουν μάθει να εξουσιάζουν, παραδίδουν με πολλή δυσκολία την εξουσία, δεν μπορούν να διανοηθούν ότι πρώτιστο χρέος του ηγέτη είναι να αγαπά, να προσφέρει και να διακονεί.

Αυτό είναι το ήθος και η πρόταση της Εκκλησίας στον κόσμο μας. Διακονείς όταν συγχωρείς, διακονείς όταν αναλώνεσαι ακούγοντας τους καημούς του άλλου, διακονείς όταν το εγώ σου, τη νίκη σου, τον θρίαμβό σου, τον μεταμορφώνεις σε θρίαμβο των πολλών, σε παραίτηση από την ατομική σου αυτάρκεια, την ατομική σου ευτυχία, την ατομική σου δόξα!

Μ. Πέμπτη απόγευμα ο όρθρος της Μ. Παρασκευής

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι αναμφίβολα η ιερότερη και σεβασμιότερη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας. Γιατί κατ αυτήν τιμάμε τα φρικτά και σωτήρια πάθη τού Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Η ημέρα αυτή μάς υπενθυμίζει όλα, όσα προς Χάρη μας υπέμεινε ο Κύριος, όπως τα απαριθμεί ο Συναξαριστής: «τούς εμπτυσμούς, τα ραπίσματα, τα κολαφίσματα, τις ύβρεις, τούς γέλωτας, την πορφυράν χλαίναν, τον κάλαμον, τον σπόγγον, το όξος, τούς ήλους, την λόγχην· και προ πάντων τον σταυρόν και τον θάνατον». Γίνεται επίσης μνεία τού ευγνώμονος Ληστού, ο οποίος για την μετάνοιά του «πρώτος παραδείσου πύλας ανοίξας εισήλθεν».

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ακολουθίας είναι η ανάγνωση 12 Ευαγγελίων. Το πρώτο περιλαμβάνει τις υποθήκες του Χριστού προς τους μαθητές και την αρχιερατική προσευχή Του, ενώ υπόλοιπα Ευαγγέλια εξιστορούν τη σύλληψη, τη δίκη, τα πάθη, το σταυρικό θάνατο, την ταφή του Κυρίου καθώς και την ασφάλιση του τάφου με τη βοήθεια της κουστωδίας. Μετά την ανάγνωση του πέμπτου Ευαγγελίου γίνεται η λιτάνευση του Εσταυρωμένου, η τοποθέτηση Του στο μέσο του Ναού καθώς ο χορός ψάλλει αργά και κατανυκτικά: «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι τήν γην κρεμάσας…».

Μ. Παρασκευή απόγευμα ο όρθρος του Μ. Σαββάτου

Την ημέρα αυτή εορτάζουμε «την θεόσωμον ταφήν και την εις άδου κάθοδον» του Κυρίου. Ο Χριστός αναπαύεται μέσα στον τάφο, όπως «αναπαύθηκε» όταν πρωτοδημιούργησε τον κόσμο την έβδομη μέρα. Όμως αναπαύεται ως θεάνθρωπος. Πνευματικά ο ίδιος μεταβαίνει στον Άδη και συνεχίζει το σωτηριώδες έργο του. Η κάθοδος αυτή ήταν το τελειωτικό χτύπημα κατά του θανάτου. «Τοῦτο γὰρ ἐστι τὸ εὐλογημένον Σάββατον, αὕτη ἐστὶν ἡ τῆς καταπαύσεως ἡμέρα, ἐν ᾗ κατέπαυσεν ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ, ὁ μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, τῇ σαρκὶ σαββατίσας».

Μ. Σάββατο βράδυ ο όρθρος της Κυριακής του Πάσχα

Η ακολουθία της Αναστάσεως όπου θα ακουστεί ο μέγας και θριαμβευτικός παιάνας της εκκλησίας, το «Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωὴν χαρισάμενος». Η αρχή μιας νέας ζωής, η εορτή των εορτών και πανήγυρις πανηγύρεων. Είναι η νέκρωση του θανάτου, ο Άδης επικράνθη καθώς Ανέστη Χριστός και πάλιν και πολλάκις Ανέστη.

Πάσχα είναι η γεύση της Βασιλείας του Θεού, η φωνή του Ουρανού που έρχεται μέσα μας, όταν μεταλαμβάνουμε, για λίγο έστω, η ψυχή μας μεταμορφώνεται, ηρεμεί, νιώθει κάτι από την συγγνώμη και την αγάπη που ανατέλλει μέσα από τον Τάφο.

Πάσχα είναι η αλλαγή της ζωής μας, η ανάστασή μας από τα πάθη και τις κακίες που μας έχουν κυριεύσει.

Πάσχα είναι η συντριβή του έσχατου εχθρού της ανθρώπινης φύσης, που είναι ο θάνατος: Θανάτω θάνατον πατήσας...

Πάσχα δεν μπορεί να νοηθεί μακριά από την Εκκλησία.

Κλείνοντας ας θυμηθούμε τα λόγια του πατρός Μωυσέως του Αγιορείτου:

«Πάντα τη Μεγάλη Παρασκευή, να ‘σαι μόνος σαν το Χριστό προσμένοντας το τελευταίο καρφί, το ξύδι, τη λόγχη. Τις ζαριές ν’ ακούς ατάραχα στο μοίρασμα των υπαρχόντων σου, τις βλαστήμιες, τις προκλήσεις, την αδιαφορία. Πριν την Παρασκευή δεν έρχεται η Κυριακή, τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της Μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας. Μην ξαφνιαστείς, μη φοβηθείς στ’ απρόσμενο σουρούπωμα. Οι μπόρες του ουρανού δε στερεύουν. Η ξαστεριά θα ’ρθει το Σαββατόβραδο. Τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας».

«Χριστός εγερθείς εκ νεκρών απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο. Αυτώ η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας. Αμήν»

Καλό Πάσχα, καλή πορεία προ της Ανάσταση !