Ειδήσεις από το ... παρελθόν που αφορούν τους Τσάμηδες της Ηπείρου

Ειδήσεις από το ... παρελθόν που αφορούν τους Τσάμηδες της Ηπείρου

Οι δημοσιευόμενες “ειδήσεις” αφορούν τους Τσάμηδες της Ηπείρου. Ετσι κατά την Αθηναϊκή εφημερίδα “Στοά” της 4.6.1880 ο Τσάμης Αβεδίν Πασάς αναλαμβάνει υπουργός Εξωτερικών της απέραντης Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Κατά τον Π. Αραβαντινό “Χρονογραφία της Ηπείρου¨, 1856 “Των Τσάμηδων εν γένει ο φανατισμός προς τον Ισλαμισμόν υπάρχει βαθύτατος και ο χαρακτήρ αυτών γλίσχρος και ψευδής”. Εκτός από τις μεγάλες φάρες αυτών, που αναφέρονται στην “είδηση” της 3.9.1880 (Ντήνου, Πρόνιων, Τσαπαραίων), στην περιοχή Φιλιατών κυριαρχούν οι Ντεμάτες και Σεϊκάτες.

Πάντα κατά τον Π. Αραβαντινό “Ντεμάται· όνομα φατρίας ής περ το αντίθετον και πολέμιον είναι οι Σεϊκάται, οι Ντέμος και Σέικος δύο αδελφοί διαπρέποντες μεταξύ των Οθωμανών της επαρχίας Φιλιατών, επειδή ενέπεσον εις έριδα και εις έχθραν βαθείαν, διηρέθησαν οι φίλοι αυτών αλληλοδιαδόχως οι μεν υπέρ τούτου, οι δε υπέρ του ετέρου”.

Ετσι η παραπάνω “είδηση” της 3.9.1880 αναφέρεται λεπτομερώς στις επιφανέστερες οικογένειες των Τσάμηδων. (Βλέπε και το “Ζήτημα των Τσάμηδων”, ΑΝΤΙ, 5.5.2006 του Αντώνη Ν. Βενέτη). Ο αναφερόμενος, εις την “είδηση” της 3.9.1880, Αβεδίν Πασάς Ντήνου (1838-1906) διετέλεσε και Νομάρχης Αρχιπέλαγους με έδρα τη Ρόδο.

Τέλος η “είδηση” της 20.8.1880, έχει σχέση με την προσάρτηση ελληνικών εδαφών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, στο μικρό ελληνικό βασίλειο, που προέβλεπε το Συνέδριο του Βερολίνου (1878).

Οι Τούρκοι αντιδρούσαν και προσπαθούσαν η προσάρτηση να περιλαμβάνει όσο το δυνατόν λιγότερα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τελικά με την συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως (20.6.1881), προσαρτήθηκε στην Ελλάδα, η Θεσσαλία και μέρος της Ηπείρου (περιοχή Αρτας). Αλλά ας παραθέσουμε επί λέξει, τις “ειδήσεις” της αθηναϊκής εφημερίδας “Στοά” του 19ου αιώνα, η οποία ευρίσκεται στην Παπαχαραλάμπειο βιβλιοθήκη της Ναυπάκτου.

Στοά, 20.8.1880-Εν Πρεβέζη, τη 12 Αυγούστου 1880. Οι Τούρκοι ήρχισαν να δυσπιστώσι προς τους Αλβανούς και να αμφιβάλλωσι περί αυτών ότι θέλουσι πολεμήσει κατά της Ελλάδος. Τόσω δε το αίσθημα τούτο κατέλαβεν αυτούς ώστε υποπτεύονται και πάντα Ελληνα ευρισκόμενον εις σχέσεις μετά των αλβανών ότι συνεννοείται μετ’ αυτών, το βέβαιον δε είναι ότι οι ολίγοι Αλβανοί των μερών μας ενόησαν το συμφέρον των, ενόησαν δε και την αδυναμίαν των, ώστε ουδεμίαν έχουν διάθεσιν να αντισταθώσιν εκτός αν βιασθώσιν υπό των βορείων Αλβανών, εισβαλόντων ενταύθα, ότε εκ φιλοτιμίας θα συνταχθώσι τινάς βέηδες μετ’ αυτών.

Περί των υπονοιών των Τούρκων σας αναφέρω το επόμενον γεγονός. Ο εν Πρεβέζη Ελλην ιατρός κ. Σ. Ι. Σοκόλης προσεκλήθη τη 25 Ιουλίου εκ Πάργας ίνα επισκεφθή την σύζυγον του Ευαγγέλη Βασιλά πάσχουσαν δεινώς. Μετέβη εκεί, αλλ’ εύρε την γυναίκα νεκράν, επεσκέφθη δε επί τη ευκαιρία ταύτη, προσκληθείς, πολλούς χριστιανούς και Τούρκους.

Αλλ’ η διοίκησις νομίσασα ότι μετέβη εις Πάργαν όπως ραδιουργήση τους Αλβανούς, διέταξε τους εν Μαργαριτίω οθωμανούς να τον καταγγείλωσιν ότι προσπαθεί να τους διαιρέση δίδων εις αυτούς χρήματα και επιδεικνύων εις αυτούς τίτλους της ιδιοκτησίας των αναγνωρισθείσης υπό της ελληνικής κυβερνήσεως. Τότε το εν Ιωαννίνοις στρατοδικείον, επί τη ψευδεί ταύτη μηνύσει, κατεδίκασε τον κ. Σοκόλην ερήμην και άνευ ανακρίσεως ή απολογίας εις εξορίαν και περ όντα έλληνα υπήκοον και διέταξεν αυτόν να απέλθη της Πρεβέζης εντός 24 ωρών. Ο Ελλην υποπρόξενος ενήργησεν ότι ώφειλεν, αλλ’ ηπειλήθη ότι αν ο Σοκόλης δεν αναχωρήση εντός της ταχθείσης προθεσμίας θα διωχθή βία.

Μόλις δε αυτός ο κ. Σοκόλης κατώρθωσε να πείση τον στρατιωτικόν διοικητήν Πρεβέζης Ταχήρ βέην να αναμείνη μέχρι της ελεύσεως του ατμοπλοίου, ότε αληθώς, τη 10 Αυγούσοτυ, ανεχώρησεν εις Κέρκυραν, κλείσας το φαρμακείον του και εγκαταλείψας ούτω την περιουσίαν αυτού. Ο κ. Σοκόλης υπεβλέπετο υπό των Τούρκων από της εποχής των εν Πρεβέζη διαπραγματεύσεων διότι είχε φιλοξενήσει τα μέλη της επιτροπής και διότι ως εκ του επαγγέλματος είχε πολλάς σχέσεις μετά πάντων των προκρίτων Αλβανών της Πάργας, του Μαργαριτίου και Παραμυθίας.

Σημ. Στοάς-Ελπίζομεν ότι η Κυβέρνησις ημών θέλει υπερασπίσει τον κ. Σοκόλην αδικηθέντα υπό της τουρκικής διοικήσεως, ώστε να επανέλθη εν Πρεβέζη όπου αφήκε τα συμφέροντα αυτού έκθετα, ούτω αιφνιδίως διωχθείς.

Στοά, 3.9.1880- Κρίνωμεν χρησιμώτατον κατά τους παρόντας καιρούς να δώσωμεν εις τους αναγνώστας ημών ειδήσεις τινάς βιογραφικάς του χθες απαλλαγέντος υπουργού επί των Εξωτερικών της Πύλης και τινος τοπικώς αντιπάλου αυτώ οικογενείας, της των Πρόνιων.

Αχμέτ-Αγάς Ντήνος υπήρξεν ο πατήρ του προ μικρού επί των Εξωτερικών υπουργού της Τουρκιας Αβεδδίν-πασσά Ντήνου. Ο πατήρ ούτος, μωαμεθανός το θρήσκευμα, είχε λάβει τον τίτλον του Βέη ένεκα της μητρός του, καταγομένης εκ της εν τη επαρχία Μαργαριτίου γνωστής οικογενείας των Τσαπαραίων. Ο υιός αυτού Αβεδδίν άγει ηλικίαν 38 ετών, εγεννήθη δ’ εν Πρεβέζη και επαιδεύθη, μεν εν ελληνικοίς σχολείοις υπό έλληνος διδασκάλου, διήλθε δε τας τουρκικάς εγκυκλίους σπουδάς εν Κωνσταντινουπόλει διδαχθείς και την γαλλικήν γλώσσαν την οποίαν νοεί μεν κάλλιστα, ομιλεί δ’ ικανώς. Ησχολήθη δε περί την ανάγνωσιν ελλήνων συγγραφέων και εβουλεύετο να μεταφράση τουρκιστί εκ των του Ξενοφώντος.

O Aβεδδίν ούτος είναι υψηλός το ανάστημα, έχει δε οφθαλμούς απατηλούς. Οι μορφασμοί του προσώπου του εξαιρέσει των εκ νευροπαθείας φαινομένων, υποδεικνύουσιν ότι υπολαμβάνει τον μετ’ αυτού λαλούντα πολλώ εαυτού υποδεέστερον. Σχηματίσας βιβλοθήκην γαλλικών συγγραμμάτων, ασχολείται εκ δοκησισοφίας περί μελέτας των περί Θεού και ψυχής ζητημάτων και αρέσκεται να διαλέγηται περί αυτών και μεθ΄' απλότητος, μαρτυρούσης επιπολαιότητα και κουφότητα, να γνωματεύη περί αυτών.

Εχουσι δ’ ο τε Αβεδδίν και ο αδελφός αυτού Βεϊσέλ Μπέης μεγάλην εν τη επαρχία Πρεβέζης κτηματικήν περιουσίαν δια πολυπληθών όμως χρεών βεβαρυμένην.

Ο Αβεδδίν προ τινών ετών μόλις είχεν προβιβασθή εις το αξίωμα του μουτεσσαρίφη, διατελέσας τοιούτος εν Ραιδεστω, εν Βαρνη και εν Λαρίσση. Καθ’ ον χρόνον συνήλθεν η εν Κωνσταντινουπόλει Ευρωπαϊκή σύνοδος, ούτος ετύγχανε μικρός υπάλληλος εν τω χρηματηστηρίω Κωνσταντινουπόλεως, και τοτε προσεληφθη υπάλληλος και τότε προσελήφθη εις τα γραφεία της Συνόδου με βαθμό γραμματέως Γ’ τάξεως.

Κατά το 1878 μετέβη εις Ιωάννινα ως αντιπρόσωπος της επαρχίας του εν τω νομαρχιακώ συμβουλίω ιδαρέ, κατά δε τα τέλη του έτους εκείνου ωνομάσθη και ούτος εις των αποσταλέντων εις Πρέβεζαν επιτρόπων των οθωμανικής κυβερνήσεως επί του περί μεταρρυθμίσεως των ορίων ζητήματος, αλλ’ ανεκλήθη ο διορισμός αυτού ούτος, συνεπεία των γενομένων εις τας δυνάμεις, αντικατασταθείς τότε υπό του Αρμενίου Κωνστάν Πασσά.

Ο Αβεδδίν τυγχάνει εις των πρώτων ηγητόρων της Αλβανικής ιδέας. Ενθερμος συνεργάτης του Αβδούλ Μπέη Φράσσαρη του Σαβρή Βέη εξ Αργυροκάστρου, του Τσελάλ Εφφένδη εκ Πρεβέζης, του Μουσταφά πασσά εξ Αυλώνος, του Μεχμέτ Αλή Βρυώνη εκ Βερατίου, εργάζεται ανενδότως υπέρ της συστάσεως Αλβανικής ηγεμονίας, κατά της παραχωρήσεως δι’ Ηπειρωτικών χωρών εις της Ελλάδα.

Η οικογένεια των Πρόνιων κατάγεται εκ της Παραμυθίας και κατοικεί εν αυτή. Επί της εποχής του Σατράπου των Ιωαννίνων υπέστη πολλάς καταστροφάς και εξορίας. Και ο μεν αρχηγός της οικογενείας γέρων Πρόνιος εφαίνετο τιμών την Ελλάδα, αποβιώσας εσχάτως, ο δε διαδεξάμενος αυτόν ανεψιός του Γιασνίν - Αγάς Πρόνιος, ηλικίας ετών 55 αγαπάται καθ’ όλην την επαρχίαν Παραμυθίας και κατά τας ομόρους του Μαργαριτίου και των Φιλιατών και δεν γνωρίζει μεν γράμματα, είναι όμως ανήρ νουνεχής, αλλά μη έχων σταθερόν το φρόνημα.

Πλην αυτού όμως υπάρχουσιν ο τε υιός του αποβιώσαντος γέροντος Πρόνιου Μετλή Αγάς, έχων πολλά κτήματα και μετά τον εξάδελφόν του Γιασνίν Αγά αγαπώμενος, άγων το 45 έτος, και οι αδελφοί αυτού Μουσταφάς και Φερίτ, ων ο μεν άγει το 35 έτος, ζωηρός, ο δε το 30, ακολουθούντες τον αδελφόν αυτών, αγράμματοι, έχοντες δ’ εκάτερος ολίγα τινά κτήματα.
(Πρωία)

Αντώνης Ν. Βενέτης