Ομιλία Κάτση, στο ν/σ για την Αρχή Προστασίας Δεδομένων προσωπικού Χαρακτήρα

Ομιλία Κάτση, στο ν/σ για την Αρχή Προστασίας Δεδομένων προσωπικού Χαρακτήρα

 

 

κ. Υπουργοί

κ.κ συνάδελφοι,

Το νομοσχέδιο στο οποίο καλούμαστε σήμερα να τοποθετηθούμε, αφορά ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα και φλέγοντα ζητήματα της εποχής μας αλλά και του μέλλοντος. Η προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικότητας μαζί με την Κλιματική Αλλαγή είναι τα 2 οικουμενικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, η οποία καλείται να δράσει, ουσιαστικά απέναντι στον ίδιο τον κακό εαυτό της.

Στην σύγχρονο ψηφιακό κόσμο και στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, τεράστιες μάζες πληθυσμού κάνουν χρήση της τεχνολογίας με αποτέλεσμα να αφήνουν το ψηφιακό τους αποτύπωμα. Tα προσωπικά δεδομένα πολιτών συλλέγονται , επεξεργάζονται και χρησιμοποιούνται για προσωποποιημένες και στοχευμένες δράσεις χωρίς να το γνωρίζουν οι πολίτες, καθιστώντας έτσι την ιδιωτική ζωή βορρά σε μεγάλα συμφέροντα.

Για να γίνει κατανοητό ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν για την δημοκρατία αλλά και την ανθρώπινη ελευθερία από έναν ψηφιακό ολοκληρωτισμό ας ρίξουμε μια ματιά στο πρόβλημα:

Οι μεγάλοι κολοσσοί της τεχνολογίας (G.A.F.A.M.) επιδιώκουν ένα αρρύθμιστο τοπίο στα big data ή μια πολύ χαλαρή εποπτεία με το πρόσχημα- τυράκι της δωρεάν διάθεσης καινοτόμων τεχνολογιών. Την ίδια στιγμή, η φάκα είναι ότι, ο χρήστης-καταναλωτής των δωρεάν εφαρμογών καθίσταται, μέσω της εξόρυξης προσωπικών δεδομένων, ο ίδιος το τελικό εμπορεύσιμο προϊόν. Οι βάσεις δεδομένων, προσωπικών ή μη, αποτελούν το μεγαλύτερο άυλο κεφάλαιο των εταιριών αυτών, που τους αποφέρει τεράστια κέρδη μεγαλύτερα και από το ΑΕΠ πολλών ανεπτυγμένων χωρών.

Μεγάλες εταιρείες, μέσω αλγορίθμων, αναλύουν καθημερινές συνήθειες, ομαδοποιούν χρήστες με βάση το ψυχολογικό ή το καταναλωτικό τους προφίλ ή ακόμα και τα πολιτικά πιστεύω τους. Έτσι π.χ. τράπεζες ξέρουν ποιος είναι κατάλληλος δανειολήπτης ή μη , ασφαλιστικές εταιρείες να ξέρουν ποιός είναι ασφαλίσιμος πελάτης παραβιάζοντας το ιατρικό απόρρητο ή ακόμα πολιτικοί οργανισμοί κανονίζουν καμπάνιες μέσω στοχευμένης διαφήμισης στα social media συσχετίζοντας τα like και τα ενδιαφέροντα των χρηστών με συγκεκριμένου περιεχομένου διαφήμιση. Το σκάνδαλο της Cambridge Analytica είναι ακόμα νωπό όταν προσωπικά δεδομένα 87εκ χρηστών του Facebook «διέρρευσαν» προς τη συγκεκριμένη εταιρεία πολιτικών συμβούλων. Nα σημειωθεί πως η Cambridge Analytica το 2015 είχε αναλάβει τη στρατηγική επικοινωνίας στην προεκλογική καμπάνια του προέδρου Ντόναλντ Τράμπ αλλά και την καμπάνια του Brexit ονόματι Leave.EU.

Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να ισχυριστεί κανείς ότι αυτό το σκάνδαλο έπαιξε καθοριστικό ρόλο και στην εκλογή Trump και στην επικράτηση του Brexit.

Παρένθεση: Πιθανότατα οι ιθύνοντες της ΝΔ από εκεί να εμπνεύστηκαν όταν στις προηγούμενες εκλογές έτρεξαν μια γιγαντιαία διαδικτυακή καμπάνια στα social media αξίας εκατομμυρίων €, απορίας άξιο για ένα κόμμα που χρωστά 280εκ. στις τράπεζες και στη ΔΕΗ. Κλείνει η παρένθεση.

Είναι προφανές, ότι αν όποιος έχει την ισχύ να επηρεάζει την ροή των δεδομένων και μάλιστα με αυτοματοποιημένο τρόπο, μπορεί να επηρεάζει και τις συμπεριφορές των κοινωνιών τότε μιλάμε για μια δομική απειλή στην έννοια της δημοκρατίας.

Η Ε.Ε. αναγνωρίζοντας αυτό τον κίνδυνο, επέβαλλε ρυθμιστικό πλαίσιο προστασίας προσωπικών δεδομένων, το γνωστό GDPR, επιβάλλοντας έτσι εμμέσως κανόνες και στις HΠΑ και την Κίνα, πού επιθυμούν μια πιο ασύδοτη κατάσταση προς όφελος της κερδοφορίας του κλάδου της υψηλής τεχνολογίας.

Με το παρόν σχέδιο νόμου, ενσωματώνεται στο εθνικό μας δίκαιο η Οδηγία της Ε.Ε. η 680/2016 που ισχύει ήδη στην χώρα μας ως Κανονισμός. Ειπώθηκαν πολλά για την απειλή του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου αλλά και για την κατεπείγουσα διαδικασία. Έχετε αντιγράψει το Γερμανικό εφαρμοστικό νόμο, αδιαφορώντας για τις νομικές προσαρμογές που απαιτούνται στο εθνικό δίκαιο και προσπαθώντας να δείξετε αποφασιστικοί φέρνετε ένα τόσο σημαντικό νομοσχέδιο που δίχασε μέχρι και τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή, πολύ πρόχειρα με τη διαδικασία του «κατεπείγοντος».

Θα συμφωνήσουμε ότι χρειάζεται εκσυγχρονισμός του πλαισίου Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και προφανώς θα συμφωνήσουμε ότι η ύπαρξη του πλαισίου είναι προϋπόθεση για τον Ψηφιακό μετασχηματισμό του Κράτους και την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση. Το είχαμε επισημάνει εξ’ άλλου και στις Προγραμματικές Δηλώσεις.

Αλλά κ. Υπουργέ ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Πρέπει να είμαστε ιδιαιτέρως προσεκτικοί όταν μιλάμε για τα προσωπικά δεδομένα των Ελλήνων Πολιτών και πως η Ελληνική Πολιτεία πρέπει να διασφαλίζει τη διαφάνεια εις το διηνεκές. Γιατί όταν εξαγγέλλετε ως κυβέρνηση μέσω του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης το g cloud όπου θα συγκεντρώνονται όλες οι βάσεις δεδομένων του Κράτους, τις ψηφιακές αστυνομικές ταυτότητες αλλά και τα ψηφιακά ιατρικά βιβλιάρια πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι το παρόν πλαίσιο διασφαλίζει την κυβερνο-ασφάλεια και την μη διαρροή των προσωπικών δεδομένων προς μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα με απώτερο σκοπό το data mining.

Έρχομαι πιο συγκεκριμένα στα άρθρα του νομοσχεδίου που με βάση το προηγούμενο σκεπτικό μας προκαλούν επιφυλάξεις :

Στο άρθρο 22, εισάγεται μια σειρά εξαιρέσεων στους κανονισμούς του Γενικού Κανονισμού, εφόσον η επεξεργασία των δεδομένων επιβάλλεται για «το κοινό καλό». Αυτό μπορεί να λάβει πολλές ερμηνείες.

Ποιος το αποφασίζει αυτό κ. Υπουργέ πότε συντρέχουν οι λόγοι δημοσίας τάξης ή εθνικής ασφάλειας; Πως προστατεύεται ο πολίτης και το δικαίωμα του στη προσωπική ζωή και την ιδιωτικότητα από τόσο αόριστες διατάξεις που κάλλιστα μπορούν να διολισθήσουν σε πανοπτικό ολοκληρωτισμό όπως ένα «κράτος big brother;»

Στα άρθρα 24 και 25, που επιτρέπουν κατ’ εξαίρεση του Κανονισμού, την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς υπάρχει πρόβλημα και οι νομοτεχνικές που φέρατε δεν είναι ουσίας αλλά αλλαγή διατύπωσης.

Υπάρχει θέμα με την έννοια της συγκατάθεσης του υποκειμένου. Για παράδειγμα, πώς κρίνεται ότι δεν υπάρχει λόγος να υποτεθεί ότι το υποκείμενο των δεδομένων θα αντιτασσόταν στην επεξεργασία εάν γνώριζε τον άλλο σκοπό;

Η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής επισημαίνει ότι εδώ γίνεται λόγος για εικαζόμενη συγκατάθεση ή µη αντίθεση του υποκειμένου των δεδομένων, τη στιγμή που στον Κανονισµό αναφέρεται ότι η συγκατάθεση του υποκειμένου πρέπει να είναι συγκεκριμένη και ρητή.

Όπως είπε και ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ κ. Κατρούγκαλος υπάρχει ένα πρόβλημα με τη διάκριση σε δημόσιους και ιδιωτικούς Φορείς, που δεν υπάρχει ούτε στην Οδηγία, ούτε στον Κανονισμό.

Πάμε παρακάτω: Υπάρχει ένα σοβαρό θέμα με το αρ. 17 που αφορούν την λειτουργία της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων όπου έχουμε το ανήκουστο, να εκφυλίζεται μια Ανεξάρτητη Αρχή σε μονοπρόσωπο όργανο που δια του Προέδρου θα καταλήγει σε αποφάσεις. Κατά τη γνώμη μου είναι μείζον ζήτημα αυτό: Πρόκειται για άλλο ένα κρούσμα Ορμπανοποίησης που από την αρχή μας έδειξε η νέα κυβέρνηση. Θέλετε να παρακάμπτεται κατά το δοκούν η Ανεξάρτητη Αρχή ώστε μέσω του «από εσάς τοποθετημένου» Προέδρου να παίρνονται αποφάσεις fast track αδιαφανώς; Που είναι η νομοτεχνική για τα κωλύματα εκλογής όπως κάνατε στην Επιτροπή Ανταγωνισμού όπως δεσμευτήκατε;

Τέλος στα άρθρα 27, 29 ,46 και 49 έχουμε σοβαρές ενστάσεις. Τα άρθρα προβλέπουν τις μεθόδους συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων των εργαζομένων και για την επιτήρηση των χώρων εργασίας. Δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται οι συμβάσεις εργασίας ιδεοληπτικά, σαν να διαπραγματεύονται οι εργαζόμενοι με τους εργοδότες επί ίσοις όροις. Δεν μπορεί οι εργαζόμενοι να υπογράφουν εκβιαστικά να τους παρακολουθούν οι εργοδότες με κάμερες στο χώρο εργασίας ή να μοιράζονται τα προσωπικά τους δεδομένα (δακτυλικά αποτυπώματα, αναγνώριση προσώπου,γεωεντοπισμός κλπ).

Κλείνοντας,

Ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων είναι ένα πλαίσιο που δίνει δυνατότητες τις με γνώμονα το Συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα των πολιτών για προστασία των προσωπικών τους δεδομένων, χωρίς ταυτόχρονα να θίγονται άλλα δικαιώματα που αφορούν την ελεύθερη έκφραση και ανάπτυξη της προσωπικότητας.

Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή μπορεί και πρέπει να γίνει με ισχυρούς κανόνες, που θα ρυθμίζουν επαρκώς το τοπίο για να αποφευχθεί η ασυδοσία της αγοράς. Έτσι μόνο το ψηφιακό κεφάλαιο θα αποτελέσει πραγματικό αναπτυξιακό εργαλείο προς όφελος του συνόλου της κοινωνίας, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής λογοδοσίας.

Σας ευχαριστώ.