Θεσπρωτία: Σχετική μείωση στις ενεργές φωλιές πελαργών και στον συνολικό πληθυσμό τους

Πραγματοποιήθηκε και για το 2019 η ετήσια απογραφή πελαργών του Ν. Θεσπρωτίας και κάποιων περιοχών του Ν. Πρεβέζης που εμπίπτουν στα όρια της περιοχής αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης Καλαμά- Αχέροντα-Κέρκυρας. Συνολικά, καταμετρήθηκαν φωλιές πελαργών σε 41 περιοχές του Ν. Θεσπρωτίας και 6 στο Ν. Πρεβέζης.

Η απογραφή περιλαμβάνει απευθείας παρατήρηση και καταγραφή των φωλιών και των ζευγαριών πελαργών. Συγκεκριμένα, καταγράφεται ο αριθμός και η θέση των φωλιών με ή χωρίς πελαργούς, ενώ όπου υπάρχουν νεοσσοί καταγράφεται ο ακριβής αριθμός αυτών. Στα δεδομένα που συλλέγονται υπάρχουν κι άλλα στοιχεία όπως το υψόμετρο και οι γεωγραφικές συντεταγμένες κάθε φωλιάς, τυχόν άδειες ή κατεστραμμένες φωλιές καθώς και το είδος κάθε φωλιάς αν είναι φυσική ή τεχνητή και αν βρίσκεται π.χ. πάνω σε εκκλησία ή στύλο της ΔΕΔΔΗΕ.

Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά σε διάφορα γραφήματα τα αποτελέσματα τόσο της φετινής απογραφής όσο και η σύγκρισή τους με τις δυο προηγούμενες χρονιές, δίνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα του επισκεπτόμενου πληθυσμού των πελαργών για την τελευταία τριετία στην περιοχή μας.

Στον πίνακα και στο γράφημα που ακολουθούν (Πίνακας 1, Γράφημα 1) φαίνεται για την τελευταία τριετία το σύνολο των φωλιών των πελαργών, οι άδειες φωλιές, πόσα ζευγάρια πελαργών αναπαράχθηκαν και πόσοι νεοσσοί συνολικά παρατηρήθηκαν. Συμπερασματικά, παρατηρείται μια σχετική μείωση στις ενεργές φωλιές πελαργών (8%), στους νεοσσούς (24%) αλλά και στον συνολικό πληθυσμό τους (νεοσσοί και ενήλικα) (19%). Επίσης, μεμονωμένα άτομα και «συμμορίες» μη αναπαραγόμενων πελαργών (non-breeding fraction) παρατηρήθηκαν σε ορισμένες περιοχές (Προδρόμι, Γαρδίκι, Μαργαρίτι, Ελαία) (Εικόνα 1 και 2).

Εικόνα 1

Εικόνα 2

Τον μήνα Ιούλιο οι περισσότεροι πελαργοί ξεκινούν τις πρώτες δοκιμαστικές πτήσεις, γυμνάζοντας τα φτερά τους και πηδώντας πάνω από τη φωλιά, πριν ξεκινήσουν το μεγάλο τους ταξίδι προς την Ν. Αφρική, αν και στη πραγματικότητα οι περισσότεροι θα πάνε στο Σουδάν, στο Νότιο Σουδάν, στο Τσαντ, στην Κένυα ή στην Αιθιοπία, όπου μετακινούνται διαρκώς.

Όσον αφορά στο είδος των φετινών φωλιών πελαργών, όπως φαίνεται και στο γράφημα 2, πολλές από τις φυσικές φωλιές καταστράφηκαν και έπεσαν είτε από τις καιρικές συνθήκες είτε από αλλαγές των στύλων της ΔΕΔΔΗΕ. Πολλές φωλιές πελαργών έμειναν άδειες με περισσότερες τις φυσικές φωλιές σε στύλο (Γράφημα 2), αξίζει ωστόσο να αναφερθεί το γεγονός ότι φωλιές πελαργών σε εκκλησίες δεν υπάρχουν πια ενεργές (τελευταία ενεργή φωλιά στη Κορώνη Πρέβεζας, δεν υπάρχει πια), παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει στο παρελθόν με τοποθέτηση πλέγματος ή/και άλλης κατασκευής για την προσέλκυσή τους (Εικόνα 3 φωλιά με πλέγμα εκκλησία Σαγιάδας).

Εικόνα 3

Η κατανομή των νεοσσών ανά φωλιά για το 2019 φαίνεται στο ακόλουθο γράφημα (Γράφημα 3). Προκύπτει ότι οι φωλιές με 4 νεοσσούς ήταν περισσότερες, ενώ φέτος δεν παρατηρήθηκαν φωλιές με πέντε και έξι νεοσσούς. Αναλυτικότερα, το 45% των φωλιών είχαν από 4 νεοσσούς, ποσοστό μικρότερο από το 2018 (ήταν 60%), το 29% από τρεις νεοσσούς, στα ίδια επίπεδα περίπου με τις περσινές καταγραφές (ήταν 30%) και το 25% από δύο νεοσσούς, περισσότερους από πέρσι (ήταν 7%). Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η μείωση στον αριθμό των νεοσσών σε κάθε φωλιά συνδέεται πιθανά με την μη εύρεση τροφής από το ζευγάρι πελαργών, στην περιοχή που αναπαράγονται και σε ακτίνα 1-3km έως 5km το περισσότερο.

Λίγες ημέρες πριν από την αναχώρησή τους οι πελαργοί συναθροίζονται σε λιβάδια, κοντά σε τέλματα ή λίμνες, και από κει, χρησιμοποιώντας τα θερμά ανοδικά ρεύματα ξεκινούν όλοι μαζί γυροπετώντας σε κυκλική πορεία. Τα νεαρά φεύγουν 1 με 2 εβδομάδες νωρίτερα από τους ενήλικες. Ο λευκοπελαργός (Ciconia ciconia) είναι προστατευόμενο είδος από τη Διεθνή αλλά και την Εθνική νομοθεσία, αλλά και ένα είδος που συντρόφευε πάντα τους ανθρώπους στις αγροτικές δουλειές. Οι πελαργοί, ως ρυθμιστές του πληθυσμού διάφορων «βλαβερών» για τον άνθρωπο (τρωκτικών, εντόμων, κ.ά.) έχουν μια σημαντικότατη θέση στα αγροτικά οικοσυστήματα. Είναι δείκτες της ισορροπίας του περιβάλλοντος ενώ παράλληλα αποτελούν σύμβολο της αρμονικής συμβίωσης του ανθρώπου με τη φύση της υπαίθρου.

Η απογραφή πελαργών οργανώθηκε και φέτος από το Φορέα Διαχείρισης Καλαμά- Αχέροντα-Κέρκυρας από μια ομάδα πεδίου που αποτελείται από τις βιολόγους Συντιχάκη Ε. και Βόγγολη Δ. και τους φύλακες Διαμάντη Χ., Κόντο Κ., Μάντο Α., Μαρτίνης Α. και Φιλίππου Ε.

Στόχος της απογραφής των πελαργών είναι ο εντοπισμός τυχόν απειλών για τη ζωή του συγκεκριμένου είδους, όπως η χρήση χημικών ουσιών στη γεωργία, μονοκαλλιέργειες κλπ., που οδηγούν σε υποβάθμιση ή/και εξαφάνιση των ενδιαιτημάτων του, ώστε να ληφθούν τα ανάλογα διαχειριστικά μέτρα αντιμετώπισής τους, συμβάλλοντας κατά αυτόν τον τρόπο στην προστασία του είδους.