Το όραμα και ο σχεδιασμός της ανάπτυξης στο Δήμο Ηγουμενίτσας - Του Παναγιώτη Β. Νταή

Τέσσερις ενότητες – Ενιαία λειτουργία – Ένας Δήμος

Το αναπτυξιακό όραμα για το Δήμο Ηγουμενίτσας πρέπει να βασιστεί στους ακόλουθους άξονες: α) ανάδειξη της πόλης σε θαλάσσια βορειοδυτική πύλη της χώρας, καθώς και σε διεθνή πόλο διαμετακόμισης, β) ήπια τουριστική ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών, γ) δημιουργία δυναμικής ενδοχώρας. Επίσης, πρέπει να αξιοποιηθεί το γεγονός ότι η περιοχή βρίσκεται σε επαφή με τα εξωτερικά σύνορα της Ελλάδας αλλά και της Ε.Ε., επάνω στον άξονα της Αδριατικής θάλασσας και για το λόγο αυτό μπορούν να δημιουργηθούν διασυνοριακές σχέσεις στον εμπορικό, πολιτιστικό, τουριστικό τομέα, με την Ιταλία και τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων.

Για να υλοποιηθεί το όραμα αυτό, πρέπει να διαμορφωθεί ο τοπικός χωροταξικός και αναπτυξιακός σχεδιασμός, μέσω του οποίου θα καθορισθεί η αναπτυξιακή πορεία του Δήμου για τις επόμενες δεκαετίες. Για την εκπόνηση ενός συνεκτικού αναπτυξιακού σχεδιασμού, ο Δήμος Ηγουμενίτσας πρέπει να διακριθεί στις ακόλουθες ενότητες:

1.Πόλη και περίχωρα της Ηγουμενίτσας: Η περιοχή αυτή πρέπει να διαμορφώσει την ταυτότητα ενός αστικού κέντρου, σε επαφή με τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και πάνω στον Αδριατικό Άξονα. Για να γίνει αυτό, απαιτείται ο σχεδιασμός και η εκτέλεση ορισμένων μεγάλων έργων υποδομών μεταφορών (που δεν ανήκουν στην αρμοδιότητα του Δήμου), αλλά και μικρότερης εμβέλειας παρεμβάσεων, που θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της Ηγουμενίτσας και στην υποστήριξη της ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων με σεβασμό στο οικιστικό περιβάλλον. Οι παρεμβάσεις αυτές είναι οι εξής:

α. Ο εκσυγχρονισμός της λειτουργίας της παραλιακής ζώνης της Ηγουμενίτσας, και η εκπόνηση σχεδίου χρήσης της χερσαίας ζώνης του λιμένα, έτσι ώστε όταν ολοκληρωθεί η ολική ή τμηματική παραχώρησή της στο Δήμο, να υπάρξει ετοιμότητα για την αξιοποίησή της. Η αδράνεια της σημερινής Δημοτικής Αρχής στο θέμα αυτό, αποτελεί την καλύτερη δικαιολογία για την καθυστέρηση της παραχώρησης. Το ερώτημα που εντέχνως διατυπώνεται για να αιτιολογηθεί η καθυστέρηση είναι: «Τι τη θέλετε τη χερσαία ζώνη, αφού δεν ξέρετε τι θα την κάνετε;».

β. Η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που προσφέρει το ΕΣΠΑ για την επίλυση των προβλημάτων, από την υπερσυγκέντρωση δραστηριοτήτων και κίνησης στο «εμπορικό κέντρο» της πόλης. Στην επόμενη φάση εφαρμογής προγραμμάτων τύπου «Ανοικτά Εμπορικά Κέντρα» (Open Mall) ο Δήμος δεν πρέπει να είναι και πάλι απών.

γ. Η βελτίωση των υποδομών πρόσβασης στις περιοχές της πόλης, που βρίσκονται πάνω από την οδό Κύπρου, οι οποίες έχουν κυριολεκτικά αφεθεί «στην τύχη τους» από τη Δημοτική Αρχή. Καλή η βιτρίνα της πόλης, αλλά πρέπει να επιδειχθεί προσοχή και στις … «αθέατες» αλλά εξίσου σημαντικές πλευρές της, που έχουν μείνει παραμελημένες τα τελευταία χρόνια.

δ. Η αποτελεσματική εφαρμογή του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της κυκλοφορίας οχημάτων, ποδηλάτων, πεζών και ΑΜΕΑ, τη δημιουργία ελεγχόμενων χώρων στάθμευσης, την εγκατάσταση συστημάτων οδικής σήμανσης, τη λειτουργία αστικής συγκοινωνίας κ.τ.λ. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται σωστός βραχυπρόθεσμος και μακροπρόθεσμος σχεδιασμός των παρεμβάσεων και κυρίως ικανότητα ωρίμανσης των έργων και διεκδίκησης της χρηματοδότησης της εκτέλεσής τους, από το ΕΣΠΑ.

ε. Η μελέτη και αντιμετώπιση των προβλημάτων της γραμμικής ζώνης της βόρειας εισόδου της Ηγουμενίτσας (περιοχές Κορύτιανης, Παραποτάμου, Μαυρουδίου, Νέας Σελεύκειας), από την εθνική οδό Ιωαννίνων – Ηγουμενίτσας (αναβάθμιση ασφάλειας μετακινήσεων, βελτίωση οδικού δικτύου, αστική συγκοινωνία, επέκταση πρασίνου κ.α.). Επειδή η παρέμβαση αυτή προβλέπεται στο Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο, είναι διεκδικήσιμη η χρηματοδότηση των αναγκαίων μελετών και έργων από προγράμματα της Περιφέρειας.

2.Ο παράκτιος Ιόνιος χώρος (Πέρδικα, Καραβοστάσι, Αρίλλας, Σύβοτα, Μέγα Άμμος, Ζάβια, Γαλλικός Μώλος, Πλαταριά, Αγία Παρασκευή, Αλυκή, Δρέπανο, Μακρυγιάλι), με την αυξημένη τουριστική κίνηση, που συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό ξενοδοχειακών και λοιπών τουριστικών εγκαταστάσεων και υποδομών, καθώς και παραθεριστικές κατοικίες, με έντονα τα προβλήματα της πυκνής δόμησης. Ο χώρος αυτός πρέπει να αξιοποιηθεί:

α) Για την οργανωμένη και ήπια ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού, με σεβασμό στο οικιστικό, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Δράσεις προβολής, έργα ήπιων υποδομών βελτίωσης της προσπελασιμότητας στην περιοχή και στις ακτές, υποστήριξη επιχειρήσεων για τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, βελτίωση δικτύων κοινής ωφέλειας (ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτροφωτισμός κ.τ.λ.), είναι τα μέσα για την επίτευξη του στόχου. Επειδή πρόκειται για αναπτυξιακές παρεμβάσεις οι πόροι για την υλοποίησή τους μπορούν να αναζητηθούν στα προγράμματα του ΕΣΠΑ.

β) Για την ανάπτυξη του συνόλου των εναλλακτικών τουριστικών πόρων της περιοχής (θαλάσσιος, πολιτιστικός, φυσιολατρικός - οικολογικός, θρησκευτικός, αθλητικός, αγροτικός, γαστρονομικός τουρισμός). Ο στόχος είναι η μεταφορά μέρους της τουριστικής κίνησης, από τα παράλια προς την ενδοχώρα, με την αξιοποίηση του φυσικού και πολιτιστικού αποθέματος της περιοχής (έλος Καλοδικίου, Δέλτα Καλαμά, παραδοσιακός οικισμός και κάστρο Μαργαριτίου, εκδηλώσεις όπως π.χ. η γιορτή της Ελιάς στην Πέρδικα και άλλα υλικά και άυλα μνημεία της φύσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς). Στην Περιφέρεια υλοποιούνται ήδη παρόμοια προγράμματα πολιτιστικών – περιβαλλοντικών – τουριστικών διαδρομών. Αυτό που μένει είναι να ενταχθεί σε αυτό το πεδίο και η περιοχή μας.

γ) Για τη φιλοξενία σύγχρονων υποδοχέων ιχθυοκαλλιέργειας στις περιοχές όπου η συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν συγκρούεται με την τουριστική χρήση και με την παραδοσιακή αλιεία. Επίσης, για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων του πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία) οι οποίες θα συνδεθούν με τον τουριστικό κλάδο, παρέχοντας απ΄ ευθείας προϊόντα προς κατανάλωση. Για την υποστήριξη των παραγωγών, ο Δήμος πρέπει να συγκροτήσει μια ειδική μονάδα.

3.Η πεδινή και ημιορεινή ενδοχώρα (περιοχές Μαργαριτίου, Σπαθαραίων, Καρτερίου, Μαζαρακιάς, Αγίας Μαρίνας, Παραποτάμου, Καστρίου, Αγίου Βλασίου κ.τ.λ.) η οποία πρέπει να ενισχυθεί για να φιλοξενήσει τον κύριο όγκο των δραστηριοτήτων του πρωτογενούς (γεωργία, κτηνοτροφία, πτηνοτροφία κ.α.) και του δευτερογενούς τομέα (μεταποίηση αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, λοιπές βιοτεχνικές μονάδες) αλλά και ορισμένες ειδικές μορφές τουρισμού. Κορωνίδα των παρεμβάσεων αποτελεί η επέκταση και βελτίωση του δικτύου αγροτικής οδοποιίας, καθώς και η επέκταση, συντήρηση και καλή λειτουργία του δικτύου ύδρευσης, με την κατάλληλη αξιοποίηση προγραμμάτων όπως ο «Φιλόδημος» για την εξεύρεση πηγών χρηματοδότησης.

4.Περιοχές (οικισμοί) που έχουν ελάχιστη παραγωγική δραστηριότητα, αλλά λειτουργούν κατά κύριο λόγο ως περιοχές διαμονής μόνιμης ή προσωρινής. Για αυτές τις περιοχές, οι στόχοι πρέπει να επικεντρωθούν στην εκτέλεση μικρών αλλά σημαντικών για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής έργων υποδομής, όπως οδοποιία, χώροι αναψυχής, εξασφάλιση καθαριότητας, διασφάλιση ανεμπόδιστης λειτουργίας του συστήματος ύδρευσης κ.α.

Το στοίχημα όμως για την ανάπτυξη είναι πως αυτές οι περιοχές και οι δραστηριότητες που τις συνοδεύουν θα συλλειτουργήσουν αρμονικά στο πλαίσιο ενός ενιαίου χωροταξικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού και όχι αυτόνομα όπως γίνεται μέχρι τώρα. Για να γίνει αυτό, όλες οι επιμέρους πολιτικές του Δήμου, θα πρέπει να έχουν ως κοινή συνισταμένη την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου.

Για παράδειγμα στον τομέα του περιβάλλοντος δεν πρέπει μόνο να πράξουμε τα αυτονόητα δηλαδή τη διαχείριση αποβλήτων, την πολεοδομία, την καθαριότητα, την πολιτική προστασία, την προληπτική δράση για την αποφυγή καταστροφών, καθώς και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων από τις καταστροφές, αλλά να αξιοποιηθεί ο περιβαλλοντικός πλούτος της περιοχής (περιοχές Καλαμά, Καλοδικίου, δασικός πλούτος κ.α.) με όρους αειφόρου ανάπτυξης. Πρέπει δηλαδή να προσελκύσουμε ποιοτικούς επισκέπτες που στο πλαίσιο των διακοπών τους στα παράλια θα επισκεφθούν και άλλα μέρη με περιβαλλοντική αξία, αφήνοντας και ένα μέρος (μικρό ίσως, αλλά για αρχή σημαντικό) από τη δαπάνη τους στα μέρη αυτά. Αλλά και να υποστηριχθούν οι παραγωγοί ώστε να εκμεταλλευτούν ανάλογα προγράμματα του ΕΣΠΑ, προκειμένου η αγροτική, κτηνοτροφική και αλιευτική παραγωγή να τυποποιηθεί και να προωθηθεί ευκολότερα στην περιφερειακή αγορά.

Στους τομείς του Πολιτισμού – Αθλητισμού πέραν των προφανών μέτρων (ενίσχυση αθλητικών συλλόγων και σωματείων, αντιμετώπιση προβλημάτων σχολικών κτηρίων, δημιουργία υποδομών, οργάνωση ή υποστήριξη εκδηλώσεων) πρέπει να υλοποιηθούν δράσεις με τις οποίες η πολιτιστική κληρονομιά (π.χ. Μουσείο Ηγουμενίτσας, άλλα λαογραφικά μουσεία όπως του Μαργαριτίου, αρχαιολογικοί χώροι, εκκλησιαστικά και νεώτερα μνημεία) θα συμβάλουν στην ανάπτυξη κλάδων όπως ο τουρισμός η εστίαση κ.α., καθώς επίσης και πως μέσω του ποιοτικού εμπλουτισμού των διοργανώσεων και φορέων της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας (θέατρο, εικαστικά κ.τ.λ.), αλλά και αθλητικών διοργανώσεων, θα δημιουργήσουμε γεγονότα τύπου city break στην περιοχή, που θα προσελκύσουν ποιοτικούς επισκέπτες από την υπόλοιπη περιφέρεια και όχι μόνο. Στην ίδια κατεύθυνση ο περιβαλλοντικός και πολιτιστικός πλούτος θα συμβάλλει και στην αξιοποίηση του τουριστικού ρεύματος που υπάρχει στην περιοχή μέσω της κρουαζιέρας, αλλά και των τουριστών που αναμένουν πολλές ώρες την αναχώρησή τους στο λιμάνι χωρίς να έχουν να κάνουν τίποτα.

Ο Δήμος Ηγουμενίτσας, λειτουργεί με την πλέον πρόσφατη μορφή του (ως συνένωση των «Καποδιστριακών» Ο.Τ.Α. Ηγουμενίτσας, Παραποτάμου, Μαργαριτίου, Συβότων και Πέρδικας) για οκτώ περίπου χρόνια, χωρίς να έχει αποκτήσει ακόμη τα αναγκαία για την ανάπτυξή του συνεκτικά στοιχεία. Οκτώ χρόνια είναι μεγάλο διάστημα αδράνειας σε αυτόν τον τομέα. Αν η αδράνεια αυτή συνεχιστεί, ελλοχεύει ο κίνδυνος λειτουργίας του Δήμου χωρίς ενοποιητικό όραμα για το σύνολο του χώρου του, χωρίς συλλειτουργία όλων των παραγωγικών δυνάμεων και χωρίς την εμπέδωση κοινού αισθήματος που πρέπει να διαθέτει η τοπική κοινωνία, ώστε να εργαστεί δημιουργικά για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής, με όρους ποιότητας, βιωσιμότητας και αειφορίας.

Στις εκλογές της 26ης Μαΐου, πρέπει να υποστηριχτούν οι δυνάμεις που διαθέτουν όραμα, πρόγραμμα και στελέχη με ικανότητα εφαρμογής, ώστε να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Ο συνδυασμός Ανεξάρτητη Δημοτική Συνεργασία, έχει όλα τα εχέγγυα για να το κατορθώσει.

*Ο Παναγιώτης Νταής, είναι πολιτικός επιστήμονας με μεταπτυχιακές σπουδές στη Δημόσια Πολιτική, απόφοιτος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης – Αυτοδιοίκησης, πρώην Ειδικός Σύμβουλος στη Νομαρχία Θεσπρωτίας, με εμπειρία σε θέσεις Προϊσταμένου στα Υπουργεία Εσωτερικών – Πολιτισμού/ Αθλητισμού – Τουρισμού – Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Είναι υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Ηγουμενίτσας με το συνδυασμό Ανεξάρτητη Δημοτική Συνεργασία.