Η τελευταία περιοδεία του αγίου Κοσμά το 1779 στην επαρχία Παραμυθιάς και οι επιστολές του...

Στην τελευταία του περιοδεία το 1779 ο άγιος Κοσμάς από τα Γιάννινα πέρασε στην επαρχία Κουρέντων, όπου δίδαξε το μπόλιασμα των άγριων δέντρων, και από από εκεί στην επαρχία Παραμυθιάς. 

Σωζόταν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 60 στο Πολύδροσο Σουλίου η επιστολή, που έστειλε στο γειτονικό Ζάλογγο, όπου βρέθηκε μέσα στην καρδιά του χειμώνα και μίλησε και σύστησε την ίδρυση σχολείου. 

"Ευγενέστατοι αγαπητοί αδελφοί και τέκνα μου πνευματικά, οι κατοικούντες την χώραν Ζάλογγον, εύχομαι και παρακαλώ τον Άγιον Θεόν δια την ψυχικήν σας και σωματικήν σας υγείαν. Εγώ, αδελφοί μου, ως δούλος ανάξιος του Χριστού του Θεού ημών περιερχόμενος και διδάσκων το κατά δύναμιν τους χριστιανούς, ήλθα και εδώ εις την χώραν σας και βλέποντας ότι δεν έχετε σχολείον, επαρακίνησα τους χριστιανούς και έδωκαν δια το σχολείον το κατά δύναμιν και προαίρεσιν πρέπει δε και η ευγένειά σας να βοηθάτε πάντοτε το σχολείον σας, εξ ιδίων πόρων από την χώραν κοινώς από τα Βακούφια δια να λάβετε και παρά του Θεού τον μισθόν σας και τιμήν παρά των ανθρώπων. 

Είμαι δε και εγώ χρεώστης και παρακαλώ τον Κύριον να ευλογήση την χώραν σας, το σχολείον και τα παιδιά σας και να σας αξιώση να ζήσετε εδώ καλά και θεάρεστα και να σας βάλη και εις τον Παράδεισον να χαίρεσθε και να ευφραίνεσθε και να δοξάζετε την Αγίαν Τριάδαν. Ταύτα και υγιαίνετε εν Κυρίω. Κοσμάς ιερομόναχος και ανάξιος δούλος σας. 1779 ᾳψοθ Ιανουάριος. 

Υ. Γ.: Έβαλα δε και επίτροπον με τη γνώμη πάντων τον ευγενέστατον Ιωάννην του Νικολάου και επιστάτας και βοηθούς αυτούς, τον κυρ Νικόλαον του Δημητρίου και τον κυρ Νικόλαον του παπά Αναστασίου και τον κυρ Κύριον του Αθανασίου να κυβερνήσουν το σχολείον καθώς ο Κύριος τους φωτίσει. Έβαλα δε ακόμη επιστάτη και τον Γεώργιον του Αθανασίου". 

Από το Ζάλλογο τράβηξε δεξιότερα στην επαρχία Παραμυθιάς, αφού πέρασε από το Σούλι και τους Χαλικιάδες. Από την περιφέρεια Παραμυθιάς έγραψε στον αδελφό του Χρύσανθο, όπου συνόψιζε ὅλη τη ζωή του και την πολυχρόνια δράση του κι όπου και αυτός απορεί για πολλά πράγματα, που του φαίνονται απίστευτα. 

«Πανοσιώτατε ἀγαπητέ μοι ἀδελφέ, Κὺρ Χρύσανθε ἀσπαζόμενος προσκυνῶ σε καὶ παρακαλῶ τὸν Ἅγιον Θεόν, διὰ τὴν ψυχικήν σου καὶ σωματικὴν ὑγείαν. Χάριτι θείᾳ ἀδελφὲ ὑγιαίνω ὁπωσοῦν, ψυχικὰ δὲ Κύριος οἶδε. 

Τὰ κατ' ἐμὲ δὲ καὶ περὶ ἐμὲ φαίνονται πολλὰ καὶ ἀπίστευτα εἰς τοὺς πολλοὺς καὶ μήτε ἐγὼ δύναμαι νὰ τὰ καταλάβω. Τόσον δὲ μόνον λέγω σοι διὰ νὰ δοξάσῃς τὸν Κύριον καὶ νὰ χαρῇς, ὅτι γίνεται ἀρκετὴ μετάνοια εἰς τοὺς ἀδελφούς. Ἕως τριάκοντα ἐπαρχίας περιῆλθον, δέκα σχολεῖα Ἑλληνικὰ ἐποίησα, διακόσια διὰ κοινὰ γράμματα, τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος καὶ τὸν λόγον μου βεβαιοῦντος διὰ τινων ἐπακολουθησάντων σημείων. Πλὴν δόξα τῷ λέγοντι, ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται. 

Περιέρχομαι δὲ κατὰ τὸ παρὸν τὴν Παραμυθίαν καὶ Μαργαρίτην, ἐλπίζω δὲ εἰς ὀλίγον καιρὸν νὰ σᾶς ἀπολαύσω, ἂν ὁ Θεὸς θέλῃ. Περιῆλθον δὲ καὶ τὴν πατρίδα καὶ πάντες οἱ συγγενεῖς σὲ προσκυνοῦσι καὶ οἱ φίλοι. σπάζομαι σὲ καὶ τὸν Πανιερώτατον Δεσπότην καὶ εὔχομαι πάντας τοὺς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς. Ὑγίαινε ψυχικὰ καὶ σωματικά». Δέκα χιλιάδες Χριστιανοὶ μὲ ἀγαπῶσι καὶ ἕνας μὲ μισεῖ. Χίλιοι Τοῦρκοι μὲ ἀγαπῶσι καὶ ἕνας ὄχι τόσον. Χιλιάδες Ἑβραῖοι θέλουν τὸν θάνατόν μου καὶ ἕνας ὄχι. ᾳψοθ Μαρτίου 2. Ο σὸς ἀδελφός. 

Από την Παραμυθιά πέρασε στο Μαργαρίτι και από εκεί πήγε στην Πάργα. Κήρυξε έξω από την Πάργα, γιατί παππάδες και προύχοντες, τον εμπόδισαν να εισέλθει στην κωμόπολη, φοβούμενοι μήπως προτείνει την κατάργηση των πολλών εκκλησιών και το χτίσιμο σχολείων. 

ΚΑΤΟΨΗ