Θεσπρωτία: Οι παιδικές φωνές σώπασαν… - Της Άννας Στεργίου

agrocosmos.com

Ήμουν στο Μορφάτι Θεσπρωτίας στις αρχές Ιουλίου. Ένα χωριό, που όταν πρωτοπήγα, προτού γνωρίσω τον άντρα μου, αφού εκεί έκανε στάση το λεωφορείο, όπως και σήμερα, έσφυζε από ζωή. Το καμάρωνα. Γιατί στα δικά μας χωριά της Μουργκάνας μαθητές στο σχολείο έβλεπα μόνο από φωτογραφίες. Ο τελευταίος μαθητής ήταν ο Κώστας, παιδικός μου φίλος. Μετά τέλος. Έκλεισε το μαγαζί.

Καμάρωνα λοιπόν, στο Μορφάτι αυτές τις παιδικές φωνούλες παντού και μάτωνε η ψυχή μου, που στη δική μας περιοχή, σπάνια ακούγονταν, προτού φτάσει Αύγουστος. Οι παιδικές χαρές γέμιζαν το καλοκαίρι. Φέτος, μόλις 4-5 παιδιά από την περιοχή, στις αρχές Ιουλίου. Το παιδί μου είχε την ιδέα να με βάλει να δω το σχολείο, που πήγε ο μπαμπάς του και που τώρα παίζουν μπάλα. Κόντεψαν να μας πέσουν, τα μαδέρια στο κεφάλι.

Το σχολείο έχει χρόνια να λειτουργήσει αλλά πλέον είναι ελάχιστα τα παιδιά που έχουν απομείνει στο Μορφάτι. Κανείς αυτό το οίκημα, δεν σκέφτηκε να το αξιοποιήσει, ώστε να σταματήσει ο κατήφορος. Ένα σχολείο, που αν έμπαινε σε ένα πρόγραμμα ν΄ ανακαινιστεί θα μπορούσε να φέρνει κόσμο κι από άλλες περιοχές, να συναντιούνται παιδιά για αθλητικές δραστηριότητες. Ή έστω να το εκμεταλλευθεί τουριστικά, να μισθώσει το κτήριο και να φτιαχτεί μια τουριστική δομή, που θα έδινε δουλειά. Έγγραφα και ντοκουμέντα σχολικά πεταμένα, να κλαις. Και με άμεσο κίνδυνο για τα παιδιά, που ανοίγουν τις πόρτες.

Εσωτερική κι εξωτερική μετανάστευση

Η εσωτερική κι εξωτερική μετανάστευση έχει κάνει κι εδώ το θαύμα της. Παιδιά φίλων έχουν φύγει, κάποιοι έχουν πάει στην Ηγουμενίτσα, άλλοι που επανήλθαν, αλλά έφυγαν πάλι για τη Γερμανία, άλλοι Γιάννινα κ.ά. Αυτή τη φορά με καλύτερο επίπεδο εκπαίδευσης από τους γονείς που πήγαν εργάτες αλλά ως εκεί.

Το αξιοπερίεργο είναι πως το Μορφάτι δεν έχει τα προβλήματα που έχουν άλλα χωριά της Ηπείρου. Θα έπρεπε να είναι ένας παράδεισος. Έχει δίπλα του τον θαυμαστό κόσμο της λίμνης με τα νούφαρα, απέχει μόλις λίγα χιλιόμετρα από την Πάργα, είναι κοντά στην πανέμορφη παραλία του Άι-Γιαννάκη και της Αμμουδιάς, και πολλοί περνούν από εκεί για να πάνε Αχέροντα, Παραμυθιά, Νεκρομαντείο. Το Καλοδίκι, που ο βασιλιάς Οδυσσέας παντρεύτηκε την βασίλισσά του. Καμιά ταμπέλα δεν σε ειδοποιεί. Το Μορφάτι, που είναι το χωριό του Μορφέα βιώνει κι αυτό το δικό του ιδιότυπο λήθαργο της ξενιτειάς.

Έχει εξαιρετικό αγουρέλαιο, παράγει φανταστική πατάτα, που θα μπορούσε αν υπήρχε μια ομάδα παραγωγών να είναι ΠΟΠ, έχει μοσχαράκια μικρά, έχει γάλα κι όμως οι κάτοικοι αναρωτιούνται τι να κάνουν για να ζήσουν και πως θα ανταποκριθούν, αφού και τα παιδιά τους ξέρουν ότι θα φύγουν. Όπως έφυγε ο παππούς μου, για να δουλέψει εκτός Ηπείρου, ο πατέρας μου και ο πατέρας του παιδιού μου.

Κρήτη – Θεσπρωτία, η μέρα με τη νύχτα…

Η ουσία είναι πως ενώ η Θεσπρωτία έχει τόσες ομορφιές ουδέποτε τις εκμεταλλεύθηκε σωστά. Όχι διαλύοντας τις ομορφιές της, φτιάχνοντας μαμούθ δομές αλλά αναδεικνύοντάς τες. Ζώντας ως φοιτήτρια στην Κρήτη πήγα σε πολλά μέρη και κάθε φορά αναρωτιόμουν πως το ίδιο πράγμα στη μεγαλόνησο γινόταν ανάρπαστο και στην Ήπειρο δεν έβγαινε μεροκάματο. Πως ήταν δυνατόν λιγότερο όμορφες παραλίες να βουλιάζουν από κόσμο και να δίνουν δουλειά και οι δικές μας να είναι μισοάδειες κι ο κόσμος να μην έχει να ζήσει.

Στο Πανεπιστήμιο με ρωτούσαν που είναι η Θεσπρωτία και πολλοί αναρωτιούνταν αν ήταν στα …Γιάννινα! Έβλεπα πως αξιοποιούσαν τις πίτες τους στην Κρήτη κι οι ξένοι ενθουσιάζονταν, κι εμείς που ακόμη έχω στον ουρανίσκο μου τις φοβερές γαλατόπιτες της γιαγιάς Σοφίας, δεν τις σέρβιραν πουθενά. Τα τελευταία χρόνια έγινε μία μεγάλη προσπάθεια από διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις, να μπει επιτέλους η Ήπειρος στον τουριστικό χάρτη. Κάπως προχώρησε το πράγμα.

Τι λείπει όμως;

Λιμάνι υπάρχει, πανέμορφα ακρογιάλια υπάρχουν, αρχαιολογικό μουσείο υπάρχει, λιμανάκι για μικρά σκάφη υπάρχει. Τι λείπει όμως; Λείπει το branding, λείπουν οι τουριστικές υποδομές, λείπει η αγροτική ανάπτυξη, λείπει ένα οργανωμένο σχέδιο, που θα δημιουργήσει τουρισμό πολυτελείας αλλά θα δώσει χέρι βοηθείας και στις περιοχές που είναι ορεινές αλλά όμορφες. Λείπει ακόμη κι αυτό το μικρό λεωφορείο, που θα πάρει τον τουρίστα για να τον γυρίσει. Λείπει η διάθεση να βρούμε τι έχουμε. Λείπει το χέρι που θα ενώσει αυτούς τους κρίκους της αλυσίδας. Με δυο μήνες το καλοκαίρι ή με κάποιες εκδρομές από ΚΑΠΗ, δεν βγαίνει η σεζόν. Δεν υπάρχουν βιώσιμες μονάδες, όταν 8-10 μήνες το χρόνο οι τουριστικές μονάδες είναι κενές.

Η Θεσπρωτία έχει μείνει πίσω. Κι αν δεν ήταν η Ιταλία δίπλα ίσως ν΄ αναζητούσαμε ακόμη τουρίστες με το κιάλι. Ανεβαίνει η Αλβανία ως τουριστική δύναμη κι εμείς ακόμη δεν έχουμε καταλάβει που κάνουμε λάθος. Κι ενώ οι Θεσπρωτοί ευημερούν όπου πάνε, γιατί είναι εργατικοί άνθρωποι δεν μπορούν να ευημερήσουν στον τόπο τους. Και δεν μιλάμε μόνο για τη φέτα. Γιατί πόσοι γνωρίζουν, εκτός Ηπείρου, ότι η Θεσπρωτία έχει εξαιρετικό φασόλι; Πόσοι ζητούν στην Αθήνα, το πορτοκάλι Σαγιάδας; Πόσοι ξέρουν ότι η Θεσπρωτία είχε από παλαιά αμπελώνες και έχουν ξεκινήσει κάποιες προσπάθειες, οι οποίες όμως είναι ατομικές κι όχι ομαδικές;

Χρειάζονται κίνητρα…

Η Θεσπρωτία δεν είναι μόνο κλαρίνα, βιολιά και πανηγύρια τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Χρειάζεται 2-3 κρατικές δομές που θα την θωρακίσουν κοντά στα σύνορα απέναντι σε όσους κακούς γείτονες, που βλέπουν το δημογραφικό πρόβλημα. Χωριό αποδήμων κοντά στα σύνορα, Φεστιβάλ το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη, σε περίοδο χαμηλής σεζόν, ένα Ζωντανό Μουσείο – Ιχθυοπάρκο επισκέψιμο και μία επιστημονική δομή, που θα το στηρίζει, έστω ως παράρτημα του ΙΝΑΛΕ ή του ΕΛΚΕΘΕ, αφού υπάρχει η τεχνογνωσία από τους κατοίκους. Αθλητικές διοργανώσεις, που θ΄ αλλάξουν το χάρτη, ακόμη κι εκκλησιαστικά συνέδρια, τη στιγμή που υπάρχει ο Άγιος Μηνάς, τα μοναστήρια. Τα Γιάννινα έχουν μπει στη διαδικασία του συνεδριακού τουρισμού και θα μπορούσε κι η Θεσπρωτία να κάνει ένα σχεδιασμό ώστε ν΄ αναπτύξει περισσότερο τον θρησκευτικό τουρισμό και τα παράγωγά του. Να βάλει στο χάρτη κρουαζιέρα, αντί να τρελαίνεται ο κόσμος όποτε βγαίνει στο λιμάνι. Η Θεσπρωτία έχει πιο ήπιο κλίμα είναι δίπλα στην Ιταλία και μπορεί εύκολα να δει ποια είναι, και μπορεί ν΄ αναπτύξει εκτός από τουρισμό παρατήρησης ορνιθοπανίδας και όλα τα είδη, που σχετίζονται με τον θαλάσσιο τουρισμό ή τον τουρισμό εσωτερικών υδάτων.

Λείπουν τα κίνητρα για να φτιαχτούν μεσαίου τύπου επενδύσεις αλλά με υψηλές υπηρεσίες, οι οποίες θα σέβονται το περιβάλλον, αλλά θα δίνουν θέσεις εργασίας. Χρειάζεται καλύτερη σήμανση. Λείπουν οι συνδέσεις των δυο αεροδρομίων με τη Θεσπρωτία. Ακόμη περισσότερο όμως και πάνω απ΄ όλα υπάρχει η φοβία κι η επιφύλαξη των Θεσπρωτών να ανοιχτούν, να ονειρευτούν και να πιστέψουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν, όχι αλλού, αλλά στον τόπο τους. Κι είναι κρίμα μια περιοχή, με τόση Ιστορία, με τόσες ομορφιές και δυνατότητες, που έχει πια δρόμους, έναν τόπο, που όποιος και να έρθει, τον ερωτεύεται, ακριβώς γι΄ αυτήν την αυθεντικότητά του, να μην μπορεί να ταΐσει τα παιδιά του.