Στο Συνέδριο Ιχθυοκαλλιέργειας 2018 ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ιχθυοκαλλιεργητών Θεσπρωτίας Ιωάννης Χεκίμογλου

Στο «Συνέδριο Ιχθυοκαλλιέργειας 2018» που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της ΑΕ Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου στην Αθήνα, το διήμερο 22 & 23 Ιουνίου, συμμετείχε ο Σύλλογος Ιχθυοκαλλιεργητών Θεσπρωτίας, εκπροσωπούμενος από τον Πρόεδρό του Ιωάννη Χεκίμογλου παρουσία του συνόλου σχεδόν των μελών του.

Την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου κήρυξε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος. Στον χαιρετισμό του ο κ. Παυλόπουλος μεταξύ άλλων είπε:

«Είναι μεγάλη χαρά μου που κάνω την έναρξη του 1ου συνεδρίου για την ιχθυοκαλλιέργεια. Καταγράφεται έλλειψη ζωικών πρωτεινών λόγω δημογραφικής έκρηξης στον πλανήτη και η ανάπτυξη της ιχθυοκαλλιέργειας θα καλύψει αυτο το κενό. Παράλληλα θα βοηθήσει και στη μείωση της υπεραλίευσης. Ο κλάδος αποτελεί σημαντικό παράγοντα της οικονομίας με 600 εκατ. έσοδα και απασχόληση 12.000 εργαζομένων ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές. Θα πρέπει να ολοκληρωθεί το θεσμικό πλαίσιο της ιχθυοκαλλιέργειας γιατί μόνο έτσι θα προχωρήσει η ανάπτυξη του κλάδου, θα καταπολεμηθεί η γραφειοκρατία και θα προστατευθεί το περιβάλλον. Ολοι πρέπει να εργαστούμε ώστε ο κλάδος να έχει μια ενιαία εθνική ταυτότητα με brand name το Ελληνικό Ψάρι».

Ο αναπληρωτής υπουργός περιβάλλοντος κ. Γιάννης Τσιρώνης τόνισε: «Σήμερα ο πλανήτης δεν μπορεί να ταϊσει τον πληθυσμό του και η ιχθυοκαλλιέργεια χρειάζεται για αυτό το σκοπό. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει με σεβασμό προς το περιβάλλον. Ο κλάδος με την βοήθεια της πολιτείας θα απογειωθεί. Πολιτεία και ιδιώτες είμαστε στην ίδια βάρκα»

Ο αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας κ. Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε: «Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές για την ανάπτυξη. Χρειάζεται παραγωγή και εξαγωγές. Αυτό δηλαδή που κάνουν οι ιχθυοκαλλιέργειες. Εκεί πρέπει να σταθούμε και να βοηθήσουμε».

Η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και επικεφαλής του Κινήματος Αλλαγής κυρία Φώφη Γεννηματά επεσήμανε: «Ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών είναι μια από τις 10 παραγωγικές δραστηριότητες που μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη. Αντιπροσωπεύουν το 10% των συνολικών αγροτικών εξαγωγών της χώρας. Θα πρέπει να εφαρμοστούν πρακτικές fast track για έκδοση αδειών και να μειωθεί ο φόρος στην παραγωγή, όπως ο ΦΠΑ. Επίσης η Ευρώπη θα πρέπει να βάλει αυστηρούς κανόνες σε χώρες που εισάγουν προϊόντα στην ΕΕ ώστε να χτυπηθεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός».

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Οργάνωσης Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) και κ. Δημήτρης Βαλαχής τόνισε όπως εδώ και τέσσερα χρόνια που ιδρύθηκε ο ΕΛΟΠΥ, στόχος ήταν να αντιμετωπιστεί ο ανταγωνισμός από τρίτες χώρες. «Μπορούμε να πούμε πως το έχουμε καταφέρει. Σήμερα στον ΕΛΟΠΥ συμμετέχουν 21 παραγωγοί που αντιπροσωπεύουν το 80% του όγκου και της αξίας του κλάδου», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ιχθυοκαλλιεργητών Θεσπρωτίας Ιωάννης Χεκίμογλου και με την ιδιότητά του ως αντιπροέδρου της ΕΛΟΠΥ, στην εισήγησή του επεσήμανε ότι η εξασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης του κλάδου πρέπει να γίνει μέσω ενός συντονισμένου χωροταξικού σχεδιασμού, και σημείωσε πως πρόκειται για την πιο σημαντική θεσμική μεταρρύθμιση που χρειάζεται ο κλάδος καθώς από αυτήν εξαρτάται όχι μόνο η ανάπτυξη του αλλά και η διασφάλιση της υφιστάμενης παραγωγικής δραστηριότητας.

Ταυτόχρονα αναφέρθηκε στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας η οποία βασίζεται σε δυο πυλώνες: τις δράσεις προώθησης και την έρευνα & καινοτομία, την διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού αλλά και την Απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών που απαιτούνται για την ίδρυση και λειτουργία μονάδων ιχθυοκαλλιεργειών.

Τις εργασίες του συνεδρίου παρακολούθησαν ο Βουλευτής Θεσπρωτίας Μάριος Κάτσης και ο Συντονιστής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου - Δυτικής Μακεδονίας Βασίλειος Μιχελάκης.

Τo Συνέδριο «Η Ελληνική Ιχθυοκαλλιέργεια ως Βασικός Πυλώνας Ανάπτυξης της Εθνικής Οικονομίας» συνδιοργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, την ΑΜΒΙΟ A.E και DΟΜΕ Consulting με την υποστήριξη της ΕΛΟΠΥ.

Αναλυτικά, η εισήγηση του κ. Χεκίμογλου έχει ως εξής:

Θεσμικό πλαίσιο της υδατοκαλλιέργειας: Το παρόν και το μέλλον
Του Γιάννη Χεκίμογλου

 

Η ιχθυοκαλλιέργεια είναι μια παραγωγική δραστηριότητα που πραγματοποιείται σε εγκαταστάσεις στη θάλασσα, τον αιγιαλό και την χερσαία ζώνη και ως εκ τούτου το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία των επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας είναι εξαιρετικά απαιτητικό και περίπλοκο. Δεν γνωρίζω άλλο κλάδο πρωτογενούς παραγωγής στην Ελλάδα που αφενός να ελέγχεται τόσο πολύ κατά την εγκατάστασή και την λειτουργία του και αφετέρου να φέρουν τα προϊόντα του τόσες πιστοποιήσεις.

Όταν ξεκίνησε η υδατοκαλλιέργεια το 1981 δεν υπήρχε, όπως ήταν αναμενόμενο, ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο που να διέπει την αδειοδότηση και τους όρους λειτουργίας των εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας, ενώ οι αρμόδιες υπηρεσίες προσπαθούσαν με αποσπασματικά νομοθετήματα να ρυθμίσουν αυτήν την παραγωγική δραστηριότητα. Υπήρχε ένα θεσμικό πλαίσιο που ήταν είτε έλλειπες, είτε πολύπλοκο και γραφειοκρατικό δημιουργώντας ασάφειες και αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων μεταξύ των εμπλεκομένων Υπηρεσιών.

Τα συνήθη προβλήματα ήταν ο αυξημένος αριθμός των απαιτούμενων αδειών για την ίδρυση μιας μονάδας, η εμπλοκή πολλών Υπηρεσιών, η αδυναμία τήρησης των προβλεπόμενων προθεσμιών, ο μεγάλος διοικητικός φόρτος για τις υπηρεσίες και η σημαντική οικονομική επιβάρυνση των επενδυτών για την εκπόνηση μελετών, εκτέλεση δειγματοληψιών κλπ., οι οποίες προαπαιτούνται σε διάφορα στάδια αδειοδότησης των μονάδων.

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια και ιδίως από το 2013 και μετά όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τις «στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας» ξεκίνησε μια διαδικασία θεσμικών μεταρρυθμίσεων που επικεντρώθηκε σε τέσσερις τομείς προτεραιότητας που πρέπει να τύχουν προσοχής προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό της υδατοκαλλιέργειας, δηλαδή:
1. Την απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών
2. Τον συντονισμένο χωροταξικό σχεδιασμό
3. Την ανταγωνιστικότητα, ιδίως τη σύνδεση του κλάδου με την επιστήμη αλλά και τις δράσεις προώθησης και
4. Τους ίσους όρους ανταγωνισμού

Με την ίδια ανακοίνωση η Κομισιόν συνέστησε στα Κράτη Μέλη να καταρτίσουν πολυετή εθνικά στρατηγικά σχέδια για την υδατοκαλλιέργεια, στα οποία να αναλύουν τις βασικές ελλείψεις και τα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν, να καθορίζουν κοινούς στόχους και, όπου αυτό είναι δυνατόν, να θεσπίζουν δείκτες για τη μέτρηση της προόδου προς την επίτευξη των εν λόγω στόχων σε σχέση με τις ανωτέρω προτεραιότητες.

Ως εκ τούτου, στο πολυετές εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την υδατοκαλλιέργεια που συνέταξε το ΥΠΑΑΤ προσδιοριστήκαν όλες οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις που θα έπρεπε να υλοποιηθούν για να αναπτυχθεί η υδατοκαλλιέργεια στην Ελλάδα και σε αυτήν την ενότητα θα ήθελα να κάνω ένα σύντομο απολογισμό σε σχέση με τις στρατηγικές προτεραιότητες του κλάδου:

1. Απλοποίηση διοικητικών διαδικασιών:

· Πλωτές εγκαταστάσεις:

− Η έκδοση των περισσότερων ΥΑ του Ν.4282 τα προηγούμενα χρόνια είναι μια θετική εξέλιξη και ευχαριστούμε το ΥΠΑΑΤ για αυτό καθώς διευκόλυναν κατά πολύ τους χρόνους και την διαδικασία ίδρυσης και λειτουργίας των μονάδων.

− Κρίνεται σκόπιμο να εκδοθούν οι ΥΑ που εκκρεμούν για την πλήρη ενεργοποίηση του Ν.4282/2014, όπως αυτή για την θέσπιση των κριτηρίων βιωσιμότητας και επάρκειας του επιχειρηματικού σχεδίου που πρέπει να πληρούν οι ενδιαφερόμενοι μισθωτές, ώστε να διαμορφωθεί ένα υγιές οικονομικά περιβάλλον στον κλάδο.

− Με αφορμή την επεξεργασία της τροποποίησης της ΥΑ για την υπεκμίσθωση τονίζουμε πως θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές για να αντιμετωπιστούν δυσκολίες που προέκυψαν στην εφαρμογή της, ώστε να καταστεί δυνατή η ρύθμιση αυτής της δυνατότητας συνεργασίας, και να περιοριστούν αθέμιτες πρακτικές από μη παραγωγικές επιχειρήσεις.

· Αιγιαλός – χερσαίες εγκαταστάσεις:

− Η δυνατότητα που δόθηκε υπό όρους για την πολεοδομική τακτοποίηση των εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας είναι μια πολύ σημαντική μεταβατική θεσμική μεταρρύθμιση. Μόλις ολοκληρωθεί και η αναθεώρηση του Νόμου για την παραχώρηση του αιγιαλού θα έχει αντιμετωπιστεί μια χρόνια εκκρεμότητα του κλάδου.

· Περιβαλλοντική αδειοδότηση.

− Η ΥΑ για την κατάταξη έργων και την περιβαλλοντική αδειοδότηση των μονάδων υδατοκαλλιέργειας συμβάλλει σημαντικά στην απλοποίηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Πρέπει ωστόσο να συμπληρωθεί η νομοθεσία για την παρακολούθηση της ποιότητας υδάτων.

− Όσον αφορά την αδειοδότηση των μονάδων στις περιοχές του δικτύου NATURA που επεκτάθηκε πρόσφατα κυρίως στον θαλάσσιο χώρο, η απαιτούμενη πλέον Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση για τις μονάδες υδατοκαλλιέργειας να βασίζεται στα δεδομένα με βάση τα οποία έγινε ο χαρακτηρισμός των περιοχών αυτών καθώς και λοιπά βιβλιογραφικά δεδομένα και να μην συμπεριλαμβάνει έρευνα πεδίου (πλην του ελέγχου για ποσειδωνία) καθώς έτσι προστίθεται τουλάχιστον ένας (1) επιπλέον χρόνος στην ήδη επιβαρυμένη διαδικασία αδειοδότησης, ενώ λόγω των χαρακτηριστικών της δραστηριότητας η υδατοκαλλιέργεια δεν αποτελεί απειλή για τα προστατευόμενα είδη.

· Συντονισμός – Εθνική στρατηγική

− Τέλος, κρίνεται σκόπιμο να ενεργοποιηθεί το Εθνικό Συμβούλιο Υδατοκαλλιεργειών (ΕΣΥΔ) και να καταρτιστεί σε συνεργασία με την ΕΛΟΠΥ το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΕΠΑΥ) για να εξασφαλιστεί ο σχεδιασμός και υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής ανάπτυξης

2. Εξασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης μέσω ενός συντονισμένου χωροταξικού σχεδιασμού.

Πρόκειται για την πιο σημαντική θεσμική μεταρρύθμιση που χρειάζεται ο κλάδος καθώς από αυτήν εξαρτάται όχι μόνο η ανάπτυξη του αλλά και η διασφάλιση της υφιστάμενης παραγωγικής δραστηριότητας. Ως προς το χωροταξικό θα υπάρξει αύριο εξειδικευμένη ενότητα, ωστόσο θα αναφερθώ εν συντομία στις δυο βασικές προκλήσεις:

− Την ίδρυση και των 25 ΠΟΑΥ που έχουν κατατεθεί στην Δ/νση Χωροταξίας μέχρι τον Νοε. 2019.

− Την εναρμόνιση των Περιφερειακών Πλαισίων με το ειδικό χωροταξικό για τις υδατοκαλλιέργειας ώστε να μην δημιουργηθούν επιπλέον προβλήματα στην διαδικασία ίδρυσης των ΠΟΑΥ.

3. Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας:

Η ανταγωνιστικότητα του κλάδου βασίζεται σε δυο πυλώνες: τις δράσεις προώθησης και την έρευνα & καινοτομία.

· Όσον αφορά την προώθηση, από τις πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις που ολοκληρώθηκαν είναι η σχετική νομοθεσία για την ίδρυση και την αναγνώριση των Οργανώσεων Παραγωγών υδατοκαλλιέργειας, αλλά και αυτή που αφορά την υποβολή και έγκριση των Σχέδιων Παραγωγής & Εμπορίας.

® Είναι άμεση ανάγκη να ολοκληρωθεί το θεσμικό πλαίσιο για την χρηματοδότηση των Σχέδιων Παραγωγής & Εμπορίας.

· Όσον αφορά στην έρευνα & καινοτομία, ήδη στην εκπνοή της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου ξεκίνησε μια πρωτοβουλία μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων για την ίδρυση μιας εθνικής πλατφόρμας έρευνας και καινοτομίας για την υδατοκαλλιέργεια η οποία θα συνδέει την έρευνα με τις ανάγκες του κλάδου. Η πρωτοβουλία αυτή ολοκληρώθηκε με την ίδρυση της Ελληνικής Τεχνολογικής Πλατφόρμας για την Υδατοκαλλιέργεια η οποία καλείται να υλοποιήσει ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα για την ανάπτυξη του κλάδου βασισμένο σε συγκεκριμένες ερευνητικές προτεραιότητες.

® Χρειαζόμαστε την βοήθεια των συναρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΑΑΤ και της ΓΓΕΤ να βρουν τον τρόπο για να μπορέσει η ΕΤΕΠΥ να επιτύχει τον σκοπό της, δηλαδή να υλοποιήσει τις ερευνητικές προτεραιότητες του κλάδου.

· Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειώσουμε πως το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας είναι το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο που έχει η πολιτεία για την υλοποίηση των αναπτυξιακών στόχων της υδατοκαλλιέργειας με έμφαση στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της διατήρησης της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής. Είναι σαφές πως όσο πιο έγκαιρα ολοκληρωθεί το θεσμικό πλαίσιο που θα μας επιτρέψει να αξιοποιήσουμε αυτούς τους πόρους, τόσο πιο κοντά θα φτάσουμε στην επίτευξη των στόχων μας. Συγκεκριμένα:

4. Διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού.
Αναφέρθηκε σε αυτό το ζήτημα στην προηγούμενη ενότητα ο κ. Βαλαχής δίνοντας έμφαση στην εμπορική του πτυχή. Θα ήθελα μονάχα να συμπληρώσω δυο πράγματα:

To Γνωμοδοτικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Υδατοκαλλιέργεια (Aquaculture Advisory Council) έχει συντάξει μια εκτενή γνωμοδότηση αναδεικνύοντας όλα τα ζητήματα που επηρεάζουν τον ισότιμο ανταγωνισμό, όπως:
1. την σωστή και πλήρη σήμανση των προϊόντων με σαφή γεωγραφικό προσδιορισμό
2. την ασφάλεια τροφίμων και τους κανόνες ιχνηλασιμότητας οι οποίοι θα πρέπει να ισχύουν για όλα τα προϊόντα που καταναλώνονται στην Ε.Ε.
3. την έλλειψη διαθέσιμων πληροφοριών σχετικά με τις τεχνικές επεξεργασίας και μεταποίησης που χρησιμοποιούνται στα εισαγόμενα προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας
4. την σύσταση των ιχθυοτροφών καθώς παρασκευαστές τροφίμων 3ων χώρων μπορούν να χρησιμοποιούν πρώτες ύλες που είναι απαγορευμένες στην Ε.Ε.
5. Τους κανόνες ευζωίας των εκτρεφόμενων οργανισμών
6. Την περιβαλλοντική παρακολούθηση και
7. Τις συνθήκες εργασίας

Η υποχρεωτική εφαρμογή αυτών των προδιαγραφών από τους ευρωπαίους ιχθυοτρόφους αυξάνει το κόστος παραγωγής των προϊόντων τους και ενώ θα έπρεπε να αποτελεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα λόγω ποιότητας, στην πραγματικότητα υποβαθμίζει την ανταγωνιστικότητά τους λόγω της τιμής τους. Είναι γεγονός πως στην Ε.Ε. ισχύει το εξής παράδοξο: Από την μια επιβάλλονται πολύ αυστηροί κανόνες στους Ευρωπαίους παραγωγούς οι οποίοι καλύπτουν μόλις το 10% της κατανάλωσης αλιευμάτων στην Ε.Ε. και από την άλλη εισάγονται, στην περίπτωση μάλιστα της μεσογειακής ιχθυοκαλλιέργειας ατελώς, αντίστοιχα προϊόντα τρίτων χωρών που δεν διέπονται από την ίδια αυστηρή νομοθεσία και συνεπώς δεν έχουν το ίδιο κόστος παραγωγής. Στην όξυνση του προβλήματος συνέβαλε και η απουσία συλλογικών δράσεων που θα μπορούσαν να αναδείξουν τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα των Ελληνικών προϊόντων. Επαναλαμβάνω λοιπόν, πως το μόνο που θα μπορούσε να γίνει άμεσα και να έχει και μεσοπρόθεσμο αποτέλεσμα, είναι να ολοκληρωθεί το θεσμικό πλαίσιο του ΕΠΑΛ, κατά προτεραιότητα για τα μέτρα που θα μας επιτρέψουν να υλοποιήσουμε συλλογικές δράσεις προώθησης που θα αναδείξουν τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα των Ελληνικών προϊόντων έναντι των εισαγόμενων.