Μαστιλίτσα: Η αρχαιότερη οχυρωμένη εγκατάσταση του Θεσπρωτικού χώρου

Ο λόφος της Μαστιλίτσας δεσπόζει στην πεδιάδα του Κάτω Καλαμά μεταξύ του όρμου Σαγιάδας και του βουνού «Μαυρονόρος», εξασφαλίζοντας τον έλεγχο όλης της περιοχής και άμεση εποπτεία μεγάλου τμήματος των θαλάσσιων δρόμων του βόρειου Ιονίου.

Ο οχυρωμένος οικισμός καταλαμβάνει την κορυφή του υψώματος και αποτελεί την αρχαιότερη οχυρωμένη εγκατάσταση του θεσπρωτικού χώρου, δεδομένου ότι η ίδρυσή του τοποθετείται στα τέλη του 6ου αι. π.Χ. Η οχύρωση έχει συνολική περίμετρο περίπου 670 μ. και είναι κατασκευασμένη κατά το αμελές ψευδοϊσόδομο σύστημα. Διασώζονται τρεις πύλες: μία στη νότια πλευρά του λόφου, όπου και το καλύτερα διατηρημένο τμήμα των τειχών, μία στη δυτική πλευρά προσανατολισμένη προς τη θάλασσα και μία στην ανατολική προς την κατεύθυνση του κάμπου. Στο εσωτερικό της οχύρωσης σώζονται θεμελιώσεις κτιρίων, διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη, πηγάδια και αποχετευτικοί αγωγοί λαξευμένοι στο φυσικό βράχο.

Λίγα μέτρα χαμηλότερα, στα ανατολικά του τειχισμένου οικισμού, έχει αποκαλυφθεί κτίριο διαστάσεων 13,50 x 9,50 μ., που αποτελείται από ένα κεντρικό χώρο, γύρω από τον οποίο σχηματίζονται τέσσερις στενόμακρες πτέρυγες. Η θέση του κτιρίου εκτός των τειχών, η επιμελημένη τοιχοποιία και η αρχιτεκτονική δομή του, καθώς και τα πλούσια ευρήματα από το εσωτερικό του οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για κτίριο λατρευτικού χαρακτήρα. H περίοδος χρήσης του τοποθετείται από τους ύστερους αρχαϊκούς χρόνους μέχρι και την ελληνιστική περίοδο.

Την ίδια εποχή χρονολογούνται και οι κιβωτιόσχημοι τάφοι που έχουν ανασκαφεί στους βορειοανατολικούς πρόποδες του λόφου, ενώ στις παρυφές του και δίπλα, σχεδόν, στις σύγχρονες εκβολές του Καλαμά έχει ερευνηθεί ρωμαϊκή έπαυλη (αγροικία), η οποία κατασκευάστηκε στο δεύτερο μισό του 2ου αιώνα π.Χ. και φαίνεται ότι επέζησε ως και τα μέσα του 3ου αιώνα μ.Χ. Αποτελείται από μία κεντρική υπαίθρια αυλή που γειτνιάζει με μεγάλους αποθηκευτικούς και εργαστηριακούς χώρους, όπως ένα μαγειρείο με κεντρική ορθογώνια εστία, καθώς και επίσημα δωμάτια με ψηφιδωτά ή πλακόστρωτα δάπεδα.

Πρόσβαση: Ο λόφος της Μαστιλίτσας βρίσκεται 14 χλμ. ΒΔ της Ηγουμενίτσας. Μέσω της επαρχιακής οδού Ηγουμενίτσας - Σαγιάδας ο επισκέπτης φτάνει στον οικισμό του Ραγίου όπου στρίβει αριστερά στον αγροτικό δρόμο, περνά τη μικρή γέφυρα του Καλαμά και φτάνει στους πρόποδες του λόφου. Δεν υπάρχει δρόμος προς την κορυφή όπου βρίσκεται ο οχυρωμένος οικισμός. 

igoumenitsamuseum.gr