ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΣΠΥΡΟ ΜΕΛΕΤΖΗ - Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ (+ΒΙΝΤΕΟ)

Ψάχνοντας για τις παλιές φωτογραφίες του θεσπρωτικού χώρου ήταν μοιραίο να οδηγηθούν τα βήματά μου στο σπίτι του Σπύρου Μελετζή στην Αθήνα.

Σε βιβλία και περιοδικά έβλεπα τις φωτογραφίες του από την Παραμυθιά, το Σούλι και x: Γηρομέρι, κι από την ποιότητα της δουλειάς του καταλάβαινα το μέγεθος και την αξία του αρχείου που έκρυβε εκείνο το παλιό σπίτι ανάμεσα στις πολυκατοικίες.

Ο Σπύρος Μελετζής μαθημένος από τις μυριάδες των περίεργων που τον είχαν κατά καιρούς επισκεφτεί με δέχτηκε φιλόξενα κι άκουσε την πρότασή μου για την έκδοση του αρχείου του που αφορούσε στη Θεσπρωτία.

Το γεγονός ότι ήμουν Θεσπρωτός κι ότι ερευνούσα το αρχείο του Φρεντ Μπουασονά στη Γενεύη τον έκαναν να με προσέξει.

Στη δεύτερη επίσκεψή μου, πρότεινε να έρθει στη Θεσπρωτία να φωτογραφίσει και παλι όσα μέρη είχε φωτογραφίσει παλιότερα - από το 1937. Η αρχική ιδέα της έκδοσης προέβλεπε μια νέα φωτογράφηση της θεσπρωτικής Γης, ώστε να γίνει άμεσα κατανοητή η αλλαγή μέσα από τη σύγκριση των εικόνων.

Το καλοκαίρι του 1977, ο μεγάλος στην ηλικία αλλά έφηβος στη διάθεση Σπύρος Μελετζής πραγματοποίησε το σχέδιό του. 

Ταξίδεψε όχι μόνο στα μέρη που είχε φωτογραφίσει αλλά και σε γωνιές της Θεσπρωτίας που δεν είχε ως τότε επισκεφτεί. 

Πήγε στον Αχέροντα και τον Καλαμά, στην Ηγουμενίτσα, τους Φιλιάτες, την Παραμυθιά, το Μαργαρίτι και την Πάργα, αλλά και στη Γκούμανη, τη Ντόλιανη, και την Οσδίνα καθώς και σε απομακρυσμένα χωριά όπως η Κώτσικα.

Σταματούσε να φωτογραφίσει κάθε φορά που έβλεπε κοπάδια. Τον ενθουσίαζαν τα ποτάμια, τα ξωκλήσια και τα μοναστήρια...

Επέμενε να φωτογραφίσει πάλι τον Αχέροντα. Ήθελε να βρει τα βράχια που φωτογράφισε το 1970. Μας είχε διηγηθεί πολλές φορές πώς πέρασε τότε το ποτάμι...

Το ποτάμι, σε πολλά σημεία του, είναι βαθύ και το νερό του πολύ κρύο, ακόμα και το καλοκαίρι. Οι ανιψιές του, που τον συνόδευαν, τον πρόσεχαν υπερβολικά και δεν έδιναν την... άδεια για το εγχείρημα. Έτσι, σε ορισμένα σημεία αναγκάστηκα να τον πάρω στην πλάτη μου για να προχωρήσουμε μέσα στο φαράγγι.

Οι τουρίστες γύριζαν και κοιτούσαν με περιέργεια το παράξενο θέαμα, όμως εμείς περπατούσαμε προς το στόχο! 

Σ’ όλη τη διάρκεια που περπατούσαμε στο ποτάμι απάγγελλε στίχους του Λουκιανού, που τους θυμόταν από μια σχολική παράσταση στην πατρίδα του, την Ίμβρο.

Αστειευόμενος, του είπα ότι εφ’ όσον τον κουβαλάω στον... Άδη, θα ήθελα το ναύλο μου, κι αυτός άρχισε να απαγγέλλει...

...Επρόκοψα και των νεκρών τους ναύλους να πληρώνω,
Δε φτάνει που τους κουβαλώ και που τους καμαρώνω,
Δε φτάνει που τους οδηγώ σαν πρόβατα στη μάντρα 

Και δεν αφήνω να χαθεί γυναίκα ούτε άντρα.,
Μόνο και ναύλο θες εγώ να δίνω γι αυτά ούλα 

Καινούρια ολοκαίνουρια να ράψεις μια σακούλα...

Ο μπάρμπα-Σπύρος ήταν εξαιρετικός αφηγητής και λάτρευε τα αστεία. Τα βράδια, στη Σαγιάδα όπου διανυκτέρευε, καθόμασταν μέχρι αργά και τον ακούγαμε να διηγείται τις περιπέτειες της ζωής του.

Δεν μπορούσε βέβαια να κρύψει την αγάπη του για τη φωτογραφία. Μας συμβούλευε να μην εντυπωσιαζόμαστε από τα φανταχτερά πράγματα στη φωτογραφία, τα ηλιοβασιλέματα και τα συναφή. Την άλλη μέρα, όμως, με ένα πονηρό χαμόγελο, μας καλούσε να φωτογραφίσουμε το... υπέροχο ηλιοβασίλεμα της Σαγιάδας!

Ο Σπύρος Μελετζής διέσωσε, με το φωτογραφικό φακό του, την εικόνα της Θεσπρωτίας από το 1937 ως.το 1960, εποχή των μεγάλων αλλαγών.

Συνεχίζοντας το έργο του Ελβετού φωτογράφου Φρεντ Μπουασονά τον οποίο θαύμαζε, ο Σπύρος Μελετζής έβαλε στην ιστορία της Θεσπρωτίας την προσωπική του σφραγίδα, σφραγίδα ενός μεγάλου δημιουργού που αφιέρωσε τη ζωή του στη φωτογραφία.

Η επιλογή των φωτογραφιών έγινε από τον ίδιο το δημιουργό τους, ο οποίος παρακολούθησε τη διαδικασία της ηλεκτρονικής σάρωσης και της επεξεργασίας τους. 

Ο ίδιος καθόρισε και την τελική μορφή των φωτογραφιών.

Το λεύκωμα "Φωτογραφίζοντας τη Θεσπρωτία με τον Σπύρο Μελετζή" είναι το πολύτιμο δώρο που μας χάρισε αυτός ο ήσυχος άνθρωπος με το χαμόγελο στα χείλη και την καρδιά γεμάτη αγάπη, που, παρά τις διακρίσεις και τα βραβεία, έμεινε απλός μέχρι τα βαθιά γεράματά του.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΣΙΑΚΟΣ

Δείτε την τελευταία συνέντευξή του στον Μιχάλη Πασιάκο