Μια αγχωτική εγκυμοσύνη έχει σημασία; Μπορεί να επηρεάσει την εξέλιξη του μωρού; Του Τάσου Μώκα

 Επιμέλεια: Τάσος Μώκας, Εκπαιδευτικός, Λογοθεραπευτής s.i. 

Επιστημονικός υπεύθυνος Κιβωτού Εξέλιξης

Όλοι μας έχουμε ακούσει για την επιλόχεια κατάθλιψη, αλλά μπορεί και να μην ξέρουμε ότι οι μητέρες έχουν μπορεί πιθανόν να έχουν καταθλιπτικές τάσεις, με κυριότερη συναίσθημα την ενοχή και πριν την γέννα. 

Η μητέρα αυτή έχει συνέχεια το μυαλό της στο αναπτυσσόμενο έμβρυο στη μήτρα της. 

Οι έρευνες μας κάνουν γνωστό ότι το μωρό θα εξελιχθεί από το τρόπο πώς τα γονίδιά μας αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον μας. 

Γνωρίζουμε όλοι μας ότι το περιβάλλον αρχίζει να επηρεάζει πριν από τη γέννηση το μωρό. 

Η σωστή πορεία της εγκυμοσύνης, έχει άμεσο αντίκτυπο στην πορεία του παιδιού αναπτυξιακά, άρα το συναίσθημα της μαμάς είναι ιδιαίτερα σημαντικό. 

Και εδώ θα μιλήσουμε και για τον μεγάλο μύθο που υπάρχει ανα την Ελλάδα και εντόνως σε κάποιες περιοχές με την φράση ‘‘της μύρισε’’,που δεν στέκεται ερευνητικά αλλά ουσιαστικά δηλώνει την ανάγκη να κάνουμε το χατίρι της εγκύου και να μην στενοχωρηθεί. 

Έτσι και το έμβρυο δεν θα αναστατωθεί.

Το άγχος ή η κατάθλιψη στις έγκυες γυναίκες μπορεί να επηρεάσουν την εξέλιξη του εγκεφάλου του μωρού. 

Αυτό το άγχος, με τη σειρά του μεταφέρετε στο παιδί με μεγαλύτερο κίνδυνο αυτό να έχει άγχος, κατάθλιψη, αργή μάθηση ή προβλήματα συμπεριφοράς και διάσπαση προσοχής. 

Εάν η έγκυος γυναίκα είναι στο top 15 % του πληθυσμού με συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης αυτό διπλασιάζει τον κίνδυνο του παιδιού να έχει συναισθηματικά ή συμπεριφορικά προβλήματα. 

Ο κίνδυνος του παιδιού στην ηλικία των 13 ετών, να έχουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας πηγαίνει από περίπου 6 % έως 12 %. (Αυτό όμως γίνεται και με την επίδραση και άλλων παραγόντων όπως το κάπνισμα της μητέρας, η κατανάλωση αλκοόλ, το μορφωτικό επίπεδο, και την συναισθηματική κατάσταση της μετά τη γέννηση.)

Οι έρευνες έχουν δείξει τα αποτελέσματα τους σε μια σειρά από διαφορετικούς τύπους στρες της εγκύου, όπως το άγχος και την κατάθλιψη. 

Αν αυτές ήταν εκτεθειμένες σε μεγάλη συναισθηματική πίεση, αυτό θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. 

Εδώ μπορούμε να αναφέρουμε και τον σημαντικό ρόλο του πατέρα στην στήριξη της μητέρας και της ανταπόκρισης σε όλη αυτή την διαδικασία. 

Ο τρόπος που το μωρό αναπτύσσεται στη μήτρα, ορίζει και την πορεία του αργότερα. 

Ο εγκέφαλος αυξάνεται 16 φορές σε μέγεθος κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού της κύησης και οι νευρικοί οδοί που αρχίζουν να σχηματίζονται επηρεάζονται από τα χημικά σήματα που λαμβάνονται από το αίμα της μητέρας (φανταστείτε ότι τα πρόωρα παιδιά δεν έχουν καν αυτή την δυνατότητα).

Η φροντίδα επίσης του νεογέννητου μωρού είναι εξίσου σημαντική, και μετέπειτα το περιβάλλον έχει σημασία πάρα πολύ. 

Η ποιότητα και η ευαισθησία της φροντίδας μετά τη γέννηση μπορεί να ενισχύσει ή να αμβλύνουν τις επιπτώσεις στην εξέλιξη του παιδιού πριν από τη γέννηση. 

Η πλαστικότητα του εγκεφάλου μας δίνει την δυνατότητα αυτή.

Τα παιδιά μπορεί να επηρεαστούν με διάφορους τρόπους από το στρες της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. 

Με ποιους τρόπους και σε ποιο βαθμό το κάθε παιδί μπορεί να επηρεαστεί εξαρτάται εν μέρει και από τη γενετική σύσταση του. 

Τα γονίδια μαζί με το περιβάλλον παίζουν το ρόλο τους. 

Ένα από αυτά είναι και η λειτουργία του πλακούντα. 

Γνωρίζουμε ότι η διάθεση της μητέρας μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του πλακούντα. 

Εάν η μητέρα είναι περισσότερο ανήσυχη η ορμόνη του στρες, κορτιζόλη, επηρεάζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του μωρού και την πορεία της εγκυμοσύνης.

Γνωρίζουμε, επίσης, ότι αν η μητέρα έχει άγχος ή κατάθλιψη, ενώ είναι έγκυος, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε γεννετικές αλλαγές στο παιδί. 

Αυτά δεν είναι αλλαγές στην βασική ακολουθία του DNA σε κάθε γονίδιο, αλλά αλλαγές στον έλεγχο του κάθε γονιδίου, κατά πόσο ενεργοποιείται ή απενεργοποιείται. 

Είμαστε μόλις στην αρχή της κατανόησης όλων αυτών των μηχανισμών/ερευνών ότι πολλά βιολογικά συστήματα είναι πιθανό να εμπλέκονται πάρα πολύ.

Οι δυσκολίες που μπορεί να έχει ένα παιδί που περνά αγχώδη τοκετό είναι:

• Διαταραχές μάθησης
• Διαταραχές οπτικής ή ακουστικής επεξεργασίας
• Διαταραχές σίτισης
• Διάσπαση προσοχής ή υπερκινητικότητα
• Αγχώδης διαταραχές
• Δυσκολίες αισθητηριακής επεξεργασίας
• Προβλήματα λόγου και ομιλίας

Τα καλά νέα είναι ότι όλο και περισσότεροι επιστήμονες αρχίσουν και ειδικεύονται στο να βοηθήσουν πιο αποτελεσματικά τις νέες μαμάδες. Αυτό που διερευνούμε οι επιστήμονες, όπως και στην περίπτωση των συσπάσεων της μήτρας ή την ρήξη πλακούντα είναι αν είναι αποτέλεσμα μόνο δυσκολιών που αναφέραμε παραπάνω ή άλλων γενετικών ανωμαλιών.