ΗΠΕΙΡΟΣ: ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ (1837 - 1917)

Ο ΚΟΛΠΟΣ ΤΗΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ

Οι Μποσνάκιδες της «είδησης» του 1837 είναι οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι.

Το πορτραίτο της κόρης του Μάρκου Μπότσαρη κοσμεί ακόμα την Πινακοθήκη των καλλονών στα ανάκτορα του Νύμφεμπουργκ, στο Μόναχο. Το διεπίστωσα και εγώ τα Χριστούγγενα του 1973, όταν επισκέφθηκα το Μόναχο.

Η ληστεία, κατά τον 19ο αιώνα, ήταν ενδημικό φαινόμενο στα Βαλκάνια. Στις δημοσιευόμενες «ειδήσεις» οι θηριώδεις ληστές, έχουν τα κατάλληλα παρωνύμια είτε από την σωματοδομή τους (Ντερέκας), είτε από την συμπεριφορά τους (Γομάρας) και προστατεύονται από τους Τουρκαλβανούς Τσάμηδες της Δυτικής Ηπείρου.

Η «είδηση» του 1875 αναφέρεται σε μία τόσο σφοδρή θύελλα, που έπληξε τον Τσαμαντά στη Δυτική Μουργκάνα, που διάφορα κτίσματα σαρώθηκαν από το πρόσωπο της γης. Το περιστατικό σώζεται και από την προφορική παράδοση, όπως το περιέγραψε ο ενενηκοντούτης ήδη αλλά πάντοτε ακμαίος και θαλερός Τσαμαντιώτης Γιάννης Γκανάς.

Η ΕΣΠΕΡΙΑ ήταν εβδομαδιαία ελληνική εφημερίδα η οποία εξεδίδετο στο Λονδίνο, κατά τη διάρκεια του Α’ Π.Π. βρήκα σ’ αυτήν πολλά κείμενα του διακεκριμένου δημοσιογράφου της εποχής, από το Βαβούρι της Μουργκάνας, Χρήστου Καίσαρη (1870-1951).

Αλλά ας παραθέσουμε επί λέξει τις σχετικές «ειδήσεις» του παρελθόντος.

Οι ειδήσεις:

Η ΦΗΜΗ, 26.4.1837 – Βεβαιούμεθα από οθωμανόν ελθόντα από τα Ιωάννινα, ότι Μποσνάκιδες εφόνευσαν τον εκ Πελοποννήσου Αλή Πασά πηγαίνοντα εις το τζαμί μίαν Παρασκευήν, και επροχώρησαν έπειτα μέχρι Καβάγιας.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 20.1.1875 – Αικατερίνη Ρόζα Καρατζά. Απεβίωσεν η σεβασμία αύτη γυνή, ης το όνομα συνδέεται μετά σελίδων εποχών άρτι μόλις παρελθουσών της νέας Ελλάδος, και διά της οικογενείας του ήρωος Μάρκου Μπότσαρη, θυγάτηρ ου ήτο, και διά του ονόματος του συζύγου αυτής Γεωργίου Καρατζά υποστρατήγου και διά της ιδίας προσωπικής της διαπρεπείας και της θέσεως, ην από της νεότητός της κατείχε μεταξύ των αρίστων κυριών της απελευθε- ρωθείσης Ελλάδος [...].

Η φήμη της μακαρίτιδος κατά τον βίον αυτής δεν περιωρίσθη εν Ελλάδι μόνον, αλλά δείγμα των τιμών, ας και η ξένη αυλή του Μονάχου απένειμεν εις την παρεπιδημήσασαν ποτέ εκεί Αικατερίνη Καρατζά, την κόρην του Μάρκου Μπότσαρη, κρέμεται εν τη αιθούση των αυτόθι ανακτόρων, τη περικλειούση την σειράν των ωραίων γυναικών, η εικών της εις μνήμην παντοτεινήν, αναρτηθείσα κατά την επιθυμίαν του βασιλέως τότε της Βαυαρίας Λουδοβίκου. Είδομεν την εικόνα ταύτην και απεθαυμάσαμεν αληθώς τας ελληνικάς χάριτας και την σεμνήν ωραιότητα, εις ην προσαρμόζεται τόσον τελείως η κομψή ελληνική της εποχής στολή. Ωνομάσθη δε και Ρόζα η μακαρίτις διά το πολύ και ανθηρόν της νεότητος της κάλλος [...].

ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 30.1.1875 – Ειδήσεις εξ Ιωαννίνων ...Τον Ντερέκαν εφόνευσε ουχί ο Μπεχασδρή αγάς, ως ελέχθη, αλλά δύο εξάδελφοι χωρικοί, εις των οποίων την οικίαν είχε καταφύγει εσπέραν τινά ο λήσταρχος ούτος μεθ’ ενός οπαδού του. Επυροβόλησαν δε κατ’ αυτού κοιμωμένου, [...] ομολογητέον εν τούτοις ότι εάν μη ελαμβάνοντο παρά του Μεχμέτ-Αλή Πασά, τα αυστηρά εκείνα μέτρα... δεν θα εβιάζοντο οι χωρικοί να φονεύσωσι τον φοβερόν Ντερέκαν.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 5.2.1875 – Εκ Φιλιατών γράφουσιν ότι μέρος τι του όρους πλησίον του χωρίου Τσιαμάντων (Τσαμαντά) αποσπασθέν ένεκα των αλλεπάλληλων θυελλών κατέρρευσε καταχώσαν εννέα μύλους, οκτώ ελαιοτριβεία, καθώς και πέριξ γιγαντιαίους πλατάνους και λοιπά δένδρα.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 7.4.1875 – Ειδήσεις εξ Ιωαννίνων... Αλλά δεν δυνάμεθα δυστυχώς να είπωμεν το αυτό και περί των δυτικών της Ηπείρου επαρχιών. Εκεί η ληστεία ουδόλως περιωρίσθη αντιπροσωπευομένη δε επαξίως παρά του διαβοήτου επί θρασύτητι και επιτηδειότητι Χατζή Γομάρα, συχνότατα διά νέων άθλων της προσπαθεί να μας ενθυμίζει, ότι, εάν εν τη μεθορίω γραμμή αδελφή αυτής έπεσε, δεν φοβείται να υποστή και αύτη την αυτήν τύχην τόσον ευκόλως, διότι ιθαγενής ούσα έχει ρίζες βαθείας εν τω τόπω, και περιθάλπεται ουχί υπό ποιμένων και χωρικών, αλλ’ υπό Μπέϊδων πανισχύρων και υπό χωρίων και επαρχιών ολοκλήρων. Ούτω ενώ, ο ακάματος Μεχμέτ Αλής Πασάς προ πολλού ετοιμάζεται ν’ απέλθη εκ καταδίωξιν του Χατζή-Γομάρα, ... ούτος προχθές εν τη μέση ημέρα εισήλθε μετά της συμμορίας του εις το παρά το Δέλβινον χωρίον και λαβών εκείθεν τρόφιμα και πολεμοφόδια, απήλθεν ανενόχλητος παραγγείλας εις τους χωρικούς να είπωσιν εις τον αντιστράτηγον, ότι όταν εξέλθη εις καταδίωξίν του θέλει τον εύρει εις το ορδί του. Ορδέ δε λέγων εννοεί, βεβαίως, ουχί τα όρη και τα δάση, αλλά τα υπόγεια των μπεϊλιτικών οικιών ένθα συνήθως ευρίσκει άσυλον.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 17.4.1875 – Αποβιώσας εκηδεύθη χθες, παρακολουθούσης της αρίστης μερίδος της κοινωνίας, ... ο δικηγόρος Αριστείδης Μπαλάνος, εξ Ιωαννίνων καταγόμενος [...].

ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 27.5.1875 – Είχε διαδοθή, ότι ο διαβόητος Χατζή Γομάρας εφονεύθη εις την Επαρχίαν Κωλονίας, αλλ’ ατυχώς η είδησις αύτη διεψεύσθη, διότι ο φονευθείς ήτο άλλος τις ασήμαντος ληστής εξ άλλης συμμορίας του δε Χατζή Γομάρα ούτε καν τα ίχνη ηδυνήθη μέχρι τούδε να εύρη ο Μεχμέτ Αλής Πασάς, [...].

ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 31.5.1875 – Και άλλη τελετή εγένετο εν Κωνσταντινουπόλει, η εκεί επέτειος της συστάσεως του Ηπειρωτικού Φι- λεκπαιδευτικού Συλλόγου εν η παρευρέθισαν πολλοί φιλόμουσοι και εκ των παρεπιδημούντων Ηπειρωτών πλείστοι. Ο Πρόεδρος κ. Καραπάνος ωμίλησεν ενθουσιωδώς περί των εργασιών του συλλόγου και η τελετή έληξε φαιδρά.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 27.5.1875 – Εκ τηλεγραφήματος του αντιστρατήγου Μεχμέτ Αλή Πασά προς τον Νομάρχην Φθιώτιδος εγνώσθη, ότι εν τη περιφερεία Αργυροκάστρου της Αλβανίας τα στρατιωτικά αποπάσματα κατέστρεψαν την ληστρικήν συμμορίαν του Τουρκαλβανού Χατζή-Γομάρα. [...]. Ούτως ηλευθερώθη η Ήπειρος από την ληστείαν.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 4.6.1875 – Το πτώμα του πνιγέντος μητροπολίτου Κορυτσάς αοιδίμου Δωροθέου Ευελπίδου ανευρέθη περί το χωρίον Δράγοβον 7 ή 8 ώρας απέχον της Πρεμετής [...].

ΗΛΙΟΣ, 12.11.1886. Ο εν Παρισίοις καθηγητής της νεοελληνικής κ. Αιμίλιος Λεγράν εξέδοτο την «Φυλλάδα του Αλή Πασά», ποίημα ανέκδοτον εις δημώδη γλώσσαν εν 648 στίχοις περιγράφον τα κατά την ανταρσίαν του βεζύρου Ιωαννίνων Αλή Πασά και τον θάνατον αυτού συντεθέν υπό Αλβανού μουσουλμάνου, ως και η έμμετρος ιστορία του Αλή Πασά, η «Αληπασιάς» του Χατζη Σεκρέτη, ην εξέδωκε προ ετών ο κ. Κ. Σάθας.

Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 28.9.1917 – Κατά τηλεγραφικήν είδησιν το περασμένον Σάββατον ανεπετάσθη η ελληνική σημαία εις τα Ιωάννινα και υπεγράφη το πρωτόκολλον της ανακαταλήψεως της πόλεως υπό του Ελληνικού στρατού, αποχωρησάντων των Ιταλών. [...]

Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 28.9.1917 – Ευχαρίστως θα γνωσθή εις τους απανταχού Έλληνας ότι κατωρθώθη οριστικώς η ίδρυσις έδρας της Νεο-ελληνικής γλώσσης και Ιστορίας εις το Πανεπιστήμιον του Λονδίνου (Κινγκς Κόλλετζ) [...]. Κατά το προσεχές σχολικόν έτος του Κινγκς Κόλλετζ... θα διορισθή καθηγητής διά τα προκαταρκτικά μαθήματα και ο κ. Χ. Καίσαρης διά την ανωτέραν τάξιν.

Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 22.6.1917 – Μεταξύ των θυμάτων της τελευταίας εναντίον των φρουρίων του Λονδίνου επιδρομής Γερμανικών αεροπλάνων είναι και ο εκ Κερκύρας, Ηπειρώτης την καταγωγήν, Σπ. Δάσκας, πληγωθείς καιρίως και αποθανών εις το Νοσοκομείον, μετ’ ολίγας ώρας.

ΑΝΤΩΝΗΣ Ν. ΒΕΝΕΤΗΣ
ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ ΔΩΡΙΔΟΣ