ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΩΤΣΙΔΑΣ: Ένας μεγάλος Θεσπρωτός Ευεργέτης

Μέγα ευεργέτη της πατρίδας τον χαρακτήριζαν οι εφημερίδες της εποχής τον αείμνηστο Ευάγγελο Κωτσίδα, και άξιο συνεχιστή του έργου και του αθάνατου πνεύματος των Ηπειρωτών ευεργετών- παρακαταθήκη τιμής για τους επίγονους.

Αυτός είν’ ο λόγος που γράφτηκαν τούτες οι γραμμές. Με δυσκολία είν’ αλήθεια γιατί δεν είναι καταγραμμένο το αγαθοεργό του έργο, αφού ο ίδιος από ιδιοσυγκρασία δεν ήθελε την προβολή- το ‘δειχνε και στους ευεργετούμενους.

Ο Ευάγγελος Κωτσίδας γεννήθηκε το 1892 στην ιστορική Πλεσίβιτσα Φιλιατών και απεβίωσε στο Γούστερ σε ηλικία 96 ετών. Το 1920, έφηβος ακόμη έφυγε για την Αμερική- όπως και πολλοί άλλοι από την επαρχία Φιλιατών. Εγκαταστάθηκε στην πόλη Γούστερ της Μασαχουσέτης και εργάστηκε, τα πρώτα χρόνια ως ανειδίκευτος εργάτης. Με οδηγό της ζωής του την έντιμη εργασία και σύντροφο τη συντηρητική ηπειρώτικη διαβίωση, πάλεψε σκληρά τα πρώτα χρόνια της ξενιτιάς. Προικισμένος όμως με επιμονή και έφεση στη δημιουργία και κουβαλώντας το πατροπαράδοτο Πλεσιβιτσιώτικο εμπορικό πνεύμα γρήγορα ξεπέρασε τις δυσκολίες. Έτσι τον Αύγουστο του 1924, με συνέταιρο τον έντιμο και προοδευτικό Έλληνα Θεόδωρο Τώνα- από το Μοναστήρι της Μακεδονίας- ιδρύουν στο Γούστερ μικρή βιοτεχνία παρασκευής γλυκισμάτων. Τα μοναδικά στο είδος τους προϊόντα δεν άργησαν να κατακτήσουν την Αμερικάνικη αγορά και να κάνουν τους συνεταίρους υπολογίσιμους οικονομικούς παράγοντες του Αμερικανικού Κράτους.

Το χρήμα και δύναμη που απέκτησε ο Ευάγγελος Κωτσίδας ανέδειξαν τον αλτρουισμό και τον πατριωτισμό του. Από τα πρώτα χρόνια της επιτυχίας διέθετε σε κάθε έναν που είχε ανάγκη βοήθεια και ενίσχυσης, στην Αμερική και στην Ελλάδα. Στους 5.000 υπολογίζονται οι Έλληνες που εργάστηκαν κατά καιρούς στην επιχείρηση του, που είχε γίνει παρήγορο καταφύγιο κάθε βασανισμένου.

Σε εκατοντάδας χιλιάδες δολάρια ανέρχονται οι δωρεές του και επάξια κατέκτησε τον τιμητικό τίτλο ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ της Αμερικής & ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗ της Ελλάδας. Το όνομα Κωτσίδας εκείνο τον καιρό δονούσε τις καρδιές των Θεσπρωτών, σε Αμερική κι Ελλάδα. Στο έργο του τον ενθάρρυνε η ισάξια σε ψυχικά χαρίσματα σύζυγος του Ίβα Κωτσίδα, καθώς και τα παιδιά του Νίκος και Βασιλική- αφού έχασε από ατύχημα το τρίτο του παιδί, την πολύκλαυστη Αλεξάνδρα.

Πέρα και πάνω από τις επαγγελματικές κατακτήσεις και ευεργετικές προσφορές ο Ευάγγελος Κωτσίδας υπήρξε σημαίνον στέλεχος της Πανηπειρωτικής για πάνω από 33 χρόνια, σαν ύπατος Σύμβουλος, Γενικός Γραμματέας και το 1953 ο 5ος Πρόεδρος της- όπως σημειώνει στο βιβλίο του ο Ηλίας Μπέτζιος ¨ΠΑΝΗΠΕΙΡΟΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗΣ¨ που εκδόθηκε στη Νέα Υόρκη το 2010.

Και συμπληρώνει ό ίδιος: Υπήρξε μεγάλος ευεργέτης στην Αμερική και στην Ελλάδα. Μετανάστης από τη Θεσπρωτία της Ηπείρου, ήρθε στην Αμερική και ξεκίνησε την επιχείρησή του Table Talk το 1924. Η εταιρία του παρασκευής γλυκισμάτων (pies) ξεκίνησε από ένα μικρό ζαχαροπλαστείο στο Γούστερ και εξαπλώθηκε σε όλη την Ανατολική Ακτή με παραγωγή εκατομμυρίων δολαρίων πωλήσεων.

Στο Γούστερ, την δεύτερη πατρίδα του, ο Ευάγγελος Κωτσίδας μαζί με τον συνέταιρό του Θεόδωρο Τώνα χρηματοδότησαν την ανέγερση της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα. Έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πόλη, αναλαμβάνοντας υπό την προστασία τους το Νοσοκομείο της, τις Σχολές της και γενικώς όλα τα Ιδρύματα της, των οποίων και την ίδρυση την απρόκοπη λειτουργία χρηματοδότησε απλόχερα. Ήταν μέλος και για πολλά χρόνια διευθυντής της Ορθόδοξης Καθεδρικής Εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα στο Worchester και υπηρέτησε στην επιτροπή για τη συλλογή δωρεών με σκοπό την ανέγερσή της. Η επιτροπή αυτή οργάνωνε και επέβλεπε την κατασκευή του ναού, όπως είναι η σημερινή του μορφή. Με το έργο του τίμησε την ενορία του. Είχε τον τίτλο του «Άρχοντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου». Είχε τιμηθεί από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα και τον Επίσκοπο Μιχαήλ για τις υπηρεσίες που προσέφερε στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Έλαβε το «Πιστοποιητικό Αξίας» (Certificate of Merit) από τον Πατριάρχη της Βορείου και Νοτίου Αμερικής για την ηγετικότητα και τις υπηρεσίες του στην Αρχιεπισκοπή και το Πατριαρχείο και το Πιστοποιητικό Μέλους της «Συμμαχία των Ορθοδόξων Ελληνικών Φροντιστών» (Ελεύθερη μετάφραση) (League of Greek Orthodox Stewards) από τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο. Είχε τιμηθεί από το Πατριαρχείο της Ιερουσαλήμ. Είχε λάβει το μετάλλιο του Αγ. Παύλου και τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Phoenix και μια διάκριση από τον Βασιλιά Παύλο της Ελλάδας. Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους ευεργέτες του πρώτου Ελληνικού Ορθόδοξου Σχολείου Κληρικών στο Pomfret και του Ελληνικού Κολεγίου και Ιερού Σταυρού Σχολείου Κληρικών στο Μπρούκλιν και η συμβολή του στην κατασκευή της βιβλιοθήκης του Κολεγίου ήταν μέγιστη. Ως τέτοιος ευεργέτης, ονομάστηκε ισόβιο μέλος των αποφοίτων και έλαβε τιμητικά τον τίτλο του Doctor στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες από το Ελληνικό Κολέγιο. Ήταν ευεργέτης του Σχολείου του Bancroff, του οποίου το δώρο ήταν καταλυτικό για την κατασκευή του θεάτρου. Ο κος Κωτσίδας είχε τιμηθεί από τον ΑΗΕΡΑ- Αμερικανο Ελληνικός Εκπαιδευτικός & Αναπτυξιακός Οργανισμός – για τις υπηρεσίες του στην χριστιανική ομάδα του George Jarvis και το πρόγραμμα υποτροφιών του District 8. Είχε τιμηθεί από την Παν Ηπειρωτική Ένωση του Worcester και τον Παν Ηπειρωτικό Οργανισμό Αμερικής & Καναδά. Το 1978 ο κος Κωτσίδας έλαβε το Εθνικό Βραβείο Αδελφότητας από το Εθνικό Συμβούλιο Χριστιανών και Εβραίων. Είχε επίσης τιμηθεί από το Υπουργείο Οικονομικών των Η.Π.Α. για τη συμβολή του στο πρόγραμμα Ομολογιών Πολέμου (ελεύθερη μετάφραση) (wartime savings bonds program). Διετέλεσε για πολλά χρόνια διευθυντής του συμβουλίου του Κυβερνητικού Αποταμιευτικού και Δανειοδοτικού Τμήματος του Worcester και ήταν μέλος της εταιρείας Hahnemann .

Για τις προσφορές του στην Ελλάδα γενικά γνωρίζουμε για τις ετήσιες σεβαστές ενισχύσεις της Αμερικάνικης Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης και τις ετήσιες προσφορές προς την ΑΧΕΠΑ- για το τμήμα των άπορων μαθητών της.

Για τη γενέτειρα του το Πλαίσιο γνωρίζουμε πως το είχε μόνιμα στην καρδιά και στην σκέψη του. Γι’ αυτό και όποτε το επισκέπτονταν έβγαινε όλο το χωριό να τον υποδεχθεί. Γνωρίζουμε πως ενθάρρυνε και ενίσχυσε κάθε πρωτοβουλία των τοπικών αρχών της και διέθεσε σημαντικά ποσά σε έργα κοινής ωφέλειας και για την ανακούφιση των εναπομεινάντων κατοίκων της και κυρίως για την δημιουργία μονίμων εσόδων της Κοινότητας και των κατοίκων. Τη δεκαετία του 1950 κατέθεσε στην τράπεζα ποσό Χιλίων Δολαρίων, ως κληροδότημα, των τόκων κάθε χρόνο, να δίνονται στα άπορα κορίτσια που θα έρχονταν σε γάμο κι ήταν κάτοικοι Πλεσιβίτσης.

Στην παρακάτω προπολεμική φωτογραφία διακρίνονται σε πανηγύρι στην Πλεσίβιτσα, πρώτος ο Θύμιο Ζήσης, δεύτερος ο Βαγγέλη Κωτσίδας, τρίτος ο Κώστας Θάνος-πρόεδρος του χωριού τότε, κι ο φημισμένος Φάκος με το βιολί

Για τους Φιλιάτες, όπου ζούσαν συγγενείς του, τα αδέλφια του Πέτρο και Γιάννης κλπ, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον. Και πρώτα πρώτα για το Νοσοκομείο Φιλιατών, για το οποίο υπήρξε στήριγμα του Πέτρου Μπέμπη- ιδρυτή του Νοσοκομείου στις οικονομικές εξορμήσεις του στην Αμερική προπολεμικά. Μεταπολεμικά συνέχισε ως επικεφαλής κάθε κινήσεως των Φιλιαταίων Αμερικής, με στόχο τον εφοδιασμό του Νοσοκομείου με Επιστημονικά Εργαλεία, Ασθενοφόρα, Υδροφόρες, φάρμακα κλπ. Τιμώντας τον το τότε Δ. Σ. του Νοσοκομείου εντοίχισε αναμνηστική μαρμάρινη πλακέτα σε θάλαμο με το όνομα ¨Ευάγγελος Κωτσίδας¨.

Με μέλη της οικογένειας του που διέμεναν στο Φιλιάτι, στο μπαλκόνι του Μηνά Κόντη

Μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον και η συνδρομή του για τη λειτουργία του Γυμνάσιου Φιλιατών, από την έναρξη λειτουργίας του το 1953-4 ως τη θεμελίωση του νέου κτιρίου το 1959. Κι ακόμη συνέδραμε οικονομικά στη ιδέα υλοποίησης του Κέντρου Νεότητας και στις προσπάθειες του Συλλόγου που πρωτοστατούσε ο Λευτέρης Τσώνης. Πέρα από αυτά και άλλα πολλά Θεσπρωτικά Ιδρύματα είχαν την τύχη και την βοήθειά του, όπως το Μητροπολιτικό Οικοτροφείο Παραμυθιάς και Πωγωνιανής. Δεν ήταν μικρή και η οικονομική του συνδρομή σε διάφορες Εκκλησίες και Σχολεία της Επαρχίας Φιλιατών. Σε όλες τις δωρεές που έκανε ο Κωτσίδας, ο τύπος του καιρού αναφέρει το γεγονός, αλλά δεν αναγράφει τα ποσά, με εντολή του ίδιου προφανώς.

Από όλα όσα έκανε, από τις δωρεές, τις προσφορές και τις ευεργεσίες του εκείνο που τιμά ιδιαίτερα τη μνήμη του είναι το ενδιαφέρον και η αγάπη που έδειξε για τον συνάνθρωπο- για όλους όσους τον χρειάστηκαν είχε την πόρτα ορθάνοιχτη.

Γιώργος Κώτσης

Για τα ¨ΝΕΑ των Φιλιατών¨