Η ΠΕΣΤΙΑΝΗ, ΤΟ ΠΡΟΣΦΙΛΕΣΤΕΡΟ ΧΩΡΙΟ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΜΟΥ ΧΡΟΝΩΝ

Τα πολλά και δυνατά βιώματα των παιδικών μου και ιδιαίτερα των γυμνασιακών μου χρόνων , τα οποία ,τόσο ζωντανά και νοσταλγικά με συνοδεύουν ακόμη και σήμερα , ύστερα μάλιστα από την παρέλευση 65-70 ετών , με πιέζουν να τα εξωτερικεύσω και δημοσιεύσω επανερχόμενος νοερά σε αυτά και αναπολώντας τα αρκετά δυνατά.

Ταξιδεύοντας , λοιπόν, νοερά στο απώτερο και δυσμενέστατο για τη γενιά μου , παρελθόν της μεταπολεμικής περιόδου 1947-1953 , συγκεντρώνων την προσοχή μου , σε γεγονότα, καταστάσεις και στιγμές πολύ ευχάριστες και εντυπωσιακές, που έζησα, όταν, κατά την περίοδο αυτή επισκεπτόμουν το ωραιότερο, το φιλοξενέστερο και προσφιλέστερο , για εμένα βέβαια, χωρίο της ευρύτερης περιοχής μας , την αξέχαστη Πέστιανη [ Κρυόβρυση].

Η Πέστιανη , από απόψεως τοποθεσίας, δεν είναι σε αξιοθαύμαστη και σπουδαία θέση , αφού είναι κτισμένη στους πρόποδες ενός βουνού, σε επικλινές και βραχώδες μέρος περικυκλωμένη από βουνά, στερούμενη αξιόλογης θέας , καθώς και ομαλού και βατού χώρου. Διαθέτει μόνο μία πολύ μικρή πεδινή έκταση , η οποία εκτείνεται μπροστά και συνέχεια του χωριού, την οποία και καλλιεργούσαν και χρησιμοποιούσαν ολίγοι.

Κυρία ασχολία των κατοίκων, τότε, ήταν η κτηνοτροφία , αφού διέθετε το χωριό αρκετή κτηνοτροφική έκταση και για κάποια περίοδο , και μάλιστα περιορισμένα και η καλλιέργεια του καπνού. Ορισμένοι, πολύ ολίγοι, ασκούσαν επιπρόσθετα και το επάγγελμα του ξυλοκόπου ,εφοδιάζοντας με καυσόξυλα την Ηγουμενίτσα [ φούρνους κ.λ.π] και συμπληρώνοντας έτσι και αυξάνοντας το οικογενειακό τους εισόδημα.

Τα σπίτια του χωριού ξεκινούσαν από το τέλος της περιορισμένης πεδινής έκτασης –μικρό οροπέδιο- επεκτεινόταν μέχρι την πλαγιά του βουνού, σε ανώμαλο και βραχώδες έδαφος , κτισμένα το ένα πλησίον του άλλου και τα περισσότερα συνεχόμανα, όλα δε ήταν πετρόκτιστα και επί το πλείστον διώροφα και καλώς διατηρημένα. Οι δρόμοι, μονοπάτια , που συνέδεαν τους μαχαλάδες και τα σπίτια διευκόλυναν την επικοινωνία των κατοίκων και ήταν σχετικά ανώμαλοι και πετρώδεις.

Αυτή ήταν η γενικότερη εικόνα και κατάσταση του μικρού αυτού χωριού που είχε την τύχη και το πλεονέκτημα να κατοικείται από κατοίκους ευγενικούς και φιλόξενους και από γυναίκες , ιδιαίτερα σχολαστικές με την καθαριότητα. Όλες οι γυναίκες του χωριού και ιδιαίτερα οι νεώτερες , ωθούμενες και παραδειγματιζόμενες και από τις παλιότερες διατηρούσαν πεντακάθαρες και ασβεστωμένες τις αυλές , τον περίγυρο των σπιτιών τους , τους δρόμους καθώς και τους κοινόχρηστους χώρους , τα πάντα νοικοκυρεμένα και πολύ φροντισμένα. Εκτός των χαρίσματος αυτού της φιλοξενίας , της ευγένειας και της καθαριότητας , οι κάτοικοι της Πέστιανης διακρίνονταν και για τη μεγάλη συνεργασία και αλληλεγγύη , που εκδηλωνόταν μεταξύ των , τόσο στις δύσκολες και αντίξοες συνθήκες , που παρουσιάζονταν στην καθημερινότητά τους , όσο και στις ευχάριστες και χαρούμενες συγκυρίες της ζωής τους.

Αυτούς τους τόσο ευγενικούς και τόσο φιλόξενους Πεστιανιώτες είχα την ευτυχία να ζήσω από κοντά και πολλές φορές και χρονιές , ως μουσαφίρης-φιλοξενούμενος , αφού είχα την τύχη να έχω εκεί αρκετούς καλούς συγγενείς , τόσο από τον πατέρα μου όσο και από την μητέρα μου.

Από τον πατέρα μου είχα στενότερους συγγενείς τον Κίτσο Δήμα και τις οικογένειες των 4 αδελφών αυτού [ θηλέων] που ήταν : 1] Νάσιου και Γιώργου Θωμά Λώλη[ Χάλα Πανάγιω] 2] Πέτρου Κίτσου [Χάλα Σόφα] 3] Σωτηρίου Διονύση [4] Θωμά Μάρκου , Βαγγέλη Μάρκου καθώς και αρκετούς άλλους. Από την μητέρα μου επίσης είχα αρκετούς συγγενείς , αφού ο πατέρας της μητέρας μου και παππούς μου, ονόματι Χρήστος Αναστασίου, καταγόταν από το χωριό αυτό. Στενότεροι, λοιπόν συγγενείς εκ της μητέρας μου ήταν οι : 1] Βαγγέλης Τζιτζάλης [ Αναστασίου] 2] Λουκάς Τζιτζάλης 3] Κοσμάς Τζιτζάλης 4] Σωτήρης Διονύσης 5] Πανάγιω Μάτου Αναστασίου και αρκετοί άλλοι.

Μεταξύ των κατοίκων του χωριού αυτού υπήρχε πολλή αγάπη καθώς και μεγάλη οικειότητα και στην εργασία δεδομένου ότι ήταν και συγγενείς αλλά και στενοί και αγαπημένοι γείτονες. Υπήρχε μάλιστα πολύς σεβασμός και ιδιαίτερη εκτίμηση στους ηλικιακά μεγαλύτερους μεταξύ των οποίων επικρατούσε καλή συνεργασία και αλληλοσεβασμός συγχρόνως.

Αυτό διαφαινόταν , όταν τις απογευματινές ζεστές ημέρες , από τέλη Ανοίξεως μέχρι και Φθινοπώρου , συγκεντρωνόταν οι απόμαχοι , γέροντες και αρκετά ηλικιωμένοι , στο μεσοχώρι του χωριού , ένα ηλιόλουστο χώρο δίπλα από το διδακτήριο του δημοτικού σχολείου και άρχιζαν με στεντωρεία τη φωνή να συζητούν και να διηγούνται μεταξύ τους διάφορες ιστορίες και γεγονότα. Ήταν τόσο ενδιαφέρουσα και ζωηρή η συζήτηση , που οσάκις τους άκουγα , τους θαύμαζα και τους παρομοίαζα με τους αρχαίους Αθηναίους που συγκεντρώνονταν στην Πνύκα και διαλέγονταν και συζητούσαν για τα κοινά και για την τύχη και την πορεία της πολιτικής κατάστασης της πατρίδας. Έτσι τους φανταζόμουν εγώ καθισμένους αγέρωχα στον σπουδαίο αυτό χώρο των συναντήσεων τους και έτσι τους ξαναφέρνω στη μνήμη μου και τους θυμάμαι με δέος και νοσταλγία .

Η μετάβαση μου από την Πλαταριά στην Πέστιανη διαρκούσε δύο ώρες περίπου πεζοπορία , ενώ από Πέστιανη μέχρι Ηγουμενίτσα μία περίπου ώρα.

Όταν πήγαινα στην Πέστιανη , το πρώτο σπίτι που επισκεπτόμουν ήταν το σπίτι του εξαδέλφου μου Μήτρο Κίτσου Δήμα , και τις πολύ αγαπημένες μου θείες , Χάλα Πανάγιω , σύζυγο Θωμά Λώλη, Χάλα Σόφα, σύζυγο Πέτρου Κίτσου και λοιποί συγγενείς. Πολύ καλές σχέσεις , δέσιμο αδελφικό , είχαμε και με την οικογένεια του αξέχαστου και γλυκυτάτου μπάρμπα Νάσιου Γιωργάκη του οποίου η πολύ καλή , αξέχαστη γυναίκα του , η Νέτα, ήταν πλαταριώτισσα , αδελφή του γείτονά μου Αναστασίου Ζαφείρη.

Για διανυκτέρευση επέλεγα συνήθως το σπίτι της θείας μου Σοφίας , συζύγου του Πέτρου Κίτσου με τα παιδιά της οποίας και συνδεόμουν αρκετά.

Είναι πολλά τα σπίτια των συγγενών μου, που επισκεπτόμουν και που με φιλοξενούσαν , με ιδιαίτερη εγκαρδιότητα και χαρά και πολλά τα ονόματα των συγγενών μου, αρρένων και θηλέων , συνομηλίκων μου και μεγαλυτέρων μου, που μου έδειχναν την αγάπη και το ενδιαφέρον τους , πολύ απλόχερα και ειλικρινά. Τους θυμάμαι όλους ανεξαιρέτως , τους αγαπώ και τους ευχαριστώ εγκάρδια.

Θυμάμαι ακόμη και το ότι κάποιο καλοκαίρι με κρεμασμένη στον ώμο μου μία φωτογραφική μηχανή [ μου την είχε δανείσει τότε ο φωτογράφος της Ηγουμενίτσας Τάσος Ρούμπης ] ξεκίνησα από την Πλαταριά πεζός και έφτασα στην Πέστιανη μετά από δίωρη περίπου πορεία, όπου επί μία εβδομάδα ασκούσα ερασιτεχνικά το επάγγελμα του φωτογράφου , φωτογραφίζοντας αρκετούς συγγενείς και φίλους και εξοικονομώντας συγχρόνως και κάποια χρήματα , τα οποία και τόσο πολύ είχα τότε ανάγκη.

Έζησα από κοντά όλα τα γεγονότα και τις συγκυρίες που παρουσιάζονταν στον τόπο τους , τόσο στις ευχάριστες όσο και στις δυσάρεστες στιγμές της ζωής τους. Υπήρξα πολλές φορές θεατής αρκετών τέτοιων καταστάσεων συμμετέχοντας , ιδιαίτερα στους γάμους συγγενών μου, στους οποίους γάμους υπήρχε απερίγραπτη συνεργασία αλληλεγγύη και τάξη που οδηγούσε επάξια σε πλήρη επιτυχία και λαμπρή κατάληξη. Μία μάλιστα , από τις πλέον εντυπωσιακές εικόνες και σκηνές των γάμων αυτών ήταν ο χορός « ΤΟ ΜΠΕΡΑΤΙ» που τον χόρευαν συνήθως ο Μήτρο Κίτσο Δήμας με τον Πάνο Βαγγέλη Μάρκο. Ήταν ηρωικός χορός , δυναμικός και μοναδικός, που τον χόρευαν με ξεχωριστή μαεστρία , τέχνη και τόσο δυναμισμό, ώστε δίκαια να νομίζεις ότι βρίσκεσαι στην εποχή των Ακριτών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και παρακολουθείς το Διγενή Ακρίτα να μάχεται στα πέτρινα αλώνια με τον Χάροντα.

Την εποχή εκείνη, στην οποία αναφέρομαι οι Πεστιανιώτες δεν έδειχναν έφεση για γυμνασιακές σπουδές των τέκνων των, ούτε κάποια τάση για φυγή στην ξενιτειά για εκμάθηση κάποιου επαγγέλματος προς δημιουργία ευνοϊκότερων συνθηκών ζωής . Οι μοναδικοί Πεστιανιώτες που είχαν μέχρι τότε εγκαταλείψει το χωριό και είχαν εγκατασταθεί στην Ηγουμενίτσα , ως επαγγελματίες ήταν οι αδελφοί Σπυρόπουλοι . Επίσης είχε πραγματοποιήσει αγορά στην Ηγουμενίτσα και ο Μήτρο Κίτσος , ο οποίος είχε αγοράσει ακίνητο –κτίριο. Ολίγα γράμματα –αρκετά για την εποχή τους- γνώριζαν ο Κίτσο Παππάς , ο οποίος υπηρέτησε για κάποιο διάστημα στο χωριό μου την Πλαταριά ως δάσκαλος , Νάσιο Γιωργάκης [ Ιωάννου] ο και μετέπειτα γραμματέας στο χωριό του , καθώς και ο γνωστός ως εισπράχτορας στο Δημόσιο Ταμείο Ηγουμενίτσας Φώνης [ Ξενοφών Ιωάννου].

Αυτή η κατάσταση και στάσιμη εικόνα , κάποια στιγμή ανετράπει ριζικά και ραγδαία , φέρνοντας αφάνταστα μεγάλη και ταχύτατη αλλαγή στην πρόοδο και στη ζωή των κατοίκων του χωριού αυτού, ιδιαίτερα μετά την μεταπολίτευση και ακόμη περισσότερο μετά το σεισμό που έγινε στο χωριό το έτος 1979. Από την εποχή αυτή και μετά άλλαξαν τα πάντα και για τους πάντες.

Μαζί με την καταστροφή των σπιτιών του μικρού αυτού χωριού , παρουσιάστηκε μεγάλη πρόοδος των κατοίκων , μεγάλη αναγέννηση και προκοπή αυτών, δικαιόνοντας έτσι το αρχαίο ρητό κατά το οποίον « ουδέν κακόν αμιγές καλού».

Τα παιδιά και τα εγγόνια των παλαιών κατοίκων , κτηνοτρόφων στο σύνολό τους , εστράφησαν με ταχύτητα και περίεργο δυναμισμό προς τις τέχνες και τα γράμματα , με αποτέλεσμα να γίνουν αρκετοί από αυτούς γιατροί, δικηγόροι , καθηγητές, δάσκαλοι και να καταλάβουν θέσεις , ως δημόσιοι υπάλληλοι στη Νομαρχία Ηγουμενίτσας και σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες και σε δημόσιους οργανισμούς [ ΔΕΗ, ΟΤΕ, Ταχυδρομείο και Τράπεζες]. Ακόμη αρκετοί από τους νέους εστράφησαν προς τον ιδιωτικό τομέα διέπρεψαν ως επιχειρηματίες και ελεύθεροι επαγγελματίες. Ασχολήθηκαν και με τα κοινά του Δήμου Ηγουμενίτσας και οι νέοι της Πεστιανης, αφού αρκετοί εντάχτηκαν ως δημότες στο Δήμο Ηγουμενίτσας μετά τη μεταφορά του χωριού του στο Γραικοχώρι , εκλεγέντες και ως μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου και μάλιστα ως αντιδήμαρχοι, με πρώτο τον Χρήστο Μήτρο Δήμα και τη σημερινή ακόμα αντιδήμαρχο του Καλλικρατικού πλέον δήμου Ηγουμενίτσας , την εκ Πέστιανης Ρεγγίνα Αναστασίου Δηλαβέρη. Ανεδείχθησαν επίσης και στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσπρωτίας κατά την Καποδιστριακή περίοδο , ως νομαρχιακοί σύμβουλοι και αντινομάρχες οι νέοι Πεστιανιώτες [ Κώστας Αθ. Ιωάννου και Αναστάσιος Δηλαβέρης] .

Ακόμη και στη δημοσιογραφία ανέδειξε η Πέστιανη σπουδαίο και άξιο δημοσιογράφο και μάλιστα εκδότη δύο εβδομαδιαίων εφημερίδων των « ΤΙΤΑΝΗ» και «ΤΟΛΜΗ», το αείμνηστο Αλέξη Αναστασίου.

Μετά την μεταπολίτεση και μετά το σεισμό στην Πέστιανη άνοιξε πολύπλευρα και ταχύτατα τα φτερά της προόδου και της δημιουργίας των τέκνων της και εξέπληξε τους πάντες αφάνταστα , αφού ένα από τα τέκνα της ο Ευάγγελος Δημητρίου κατόρθωσε να εκλεγεί αντιδήμαρχος Θεσσαλονίκης , αποθεώνοντας με τον τρόπο αυτό την υπερηφάνεια του και το γόητρο , όχι μόνο των συγγενών και συγχωριανών του , αλλά και όλων των κοντοχωριανών και γνωστών του, αν όχι και όλης της Θεσπρωτίας.

Αυτή η απροσδόκητα και ανέλπιστα μεγάλη πρόοδος και αλλαγή του πάλαι ποτέ πολυαγαπημένου μου χωριού , του κατέχοντος πρωτεύουσα θέση μεταξύ των όσων χωριών της Θεσπρωτίας γνώρισα , τόσο στην φιλοξενία και στην καθαριότητα ,όσο και στη ευγενή πρόοδο με κάνει να χαίρομαι πολύ ιδιαίτερα αφού αγαπώ τόσο πολύ τους Πεστιανιώτες από τους οποίους κατά τα παιδικά μου χρόνια εισέπραξα γενικά τόση μεγάλη αγάπη και τόση καλοσύνην.

Γρηγόριος Αντωνίου Δήμας
Συνταξιούχος Δάσκαλος
Πλαταριά 

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΤΙΤΑΝΗ" Θεσπρωτίας