Πέθανε σε ηλικία 90 ετών ο Φιντέλ Κάστρο

Την τελευταία του πνοή σε ηλικία 90 ετών άφησε ο Φιντέλ Κάστρο, μετέδωσε το πρωί του Σαββάτου το βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο BBC, επικαλούμενο την κρατική τηλεόραση της Κούβας. Την ανακοίνωση του θανάτου του εμβληματικού ηγέτη της νησιωτικής χώρας έκανε ο αδελφός του, Ραούλ.

Πατέρας της Κουβανικής Επανάστασης και κεντρική φυσιογνωμία που είχε προκαλέσει για δεκαετίες μεγάλες συγκρούσεις σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, ο Φιντέλ Κάστρο ήταν ο τελευταίος ηγέτης μιας εποχής που είχε αφήσει μελανή σφραγίδα στον κόσμο: Του Ψυχρού Πολέμου. Το 1962 κατά τη διάρκεια της λεγόμενης «Κρίσης των πυραύλων» είχε διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς επέτρεψε στη Σοβιετική Ένωση να εγκαταστήσει βαλλιστικούς πυραύλους, οι οποίοι θα μπορούσαν να πλήξουν το αμερικανικό έδαφος. Η αντίδραση των ΗΠΑ ήταν άμεση με τον τότε πρόεδρο Τζον Κένεντι να απειλεί με πόλεμο και τον πλανήτη να παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα για 13 ημέρες την αντιπαράθεση Ουάσινγκτον-Μόσχας, με φόντο το νησί της Καραϊβικής. Η στάση της Κούβας εκείνη την περίοδο, σε συνδυασμό με την ανατροπή του δικτάτορα Μπατίστα τρία χρόνια νωρίτερα (1959), είχαν ως αποτέλεσμα να επιβληθεί οικονομικό εμπάργκο από τις ΗΠΑ, το οποίο συνεχίζει να δοκιμάζει τις αντοχές του κουβανικού λαού.

Λόγω προβλημάτων υγείας και προχωρημένης ηλικίας ο Φιντέλ Κάστρο είχε μεταβιβάσει τις εξουσίες στον αδελφό του Ραούλ
Ο Φιντέλ Κάστρο κυβέρνησε την Κούβα για σχεδόν έναν αιώνα, την ώρα που στον Λευκό Οίκο μπήκαν και βγήκαν 11 Αμερικανοί πρόεδροι. Το 2008, λόγω προβλημάτων υγείας και προχωρημένης ηλικίας, μεταβίβασε τις εξουσίες στον αδελφό του Ραούλ. Οι υποστηρικτές του θεωρούν ότι ήταν ο άνθρωπος που -μέσω της Κουβανικής Επανάστασης η οποία οδήγησε στην ανατροπή του δικτάτορα Μπατίστα- έδωσε την Κούβα πίσω στον λαό της, δημιουργώντας ένα κομμουνιστικό κράτος στην πόρτα των ΗΠΑ. Γι' αυτό τον λόγο πολεμήθηκε όσο λίγοι από τις αμερικανικές κυβερνήσεις, έχοντας μεταξύ άλλων γλυτώσει και από πολλές απόπειρες κατά της ζωής του. Ωστόσο, αρκετοί ήταν εκείνοι (κυρίως εξόριστοι Κουβανοί στις ΗΠΑ) που θεωρούν ότι περιόρισε τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες, αναγκάζοντας πολλούς κατοίκους να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ.
Τα τελευταία χρόνια οι δημόσιες εμφανίσεις του ήταν σπάνιες, με την κρατική τηλεόραση να δίνει στη δημοσιότητα κατά διαστήματα εικόνες από συναντήσεις με απλούς ανθρώπους ή επίσημους προσκεκλημένους (Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ') στο σπίτι του, την ώρα που η κουβανική εφημερίδα Granma -επίσημο μέσο έκφρασης του Κομμουνιστικού Κόμματος- δημοσίευε άρθρα του. Η απουσία του από τα δημόσια δρώμενα είχε πυροδοτήσει αρκετές φορές τη φημολογία ότι ήταν νεκρός.

Τον Απρίλιο, ο Φιντέλ Κάστρο είχε δώσει μια σπάνια ομιλία την τελευταία ημέρα του συνεδρίου του Κομουνιστικού Κόμματος της Κούβας, κατά τη διάρκεια της οποίας αναγνώρισε το προχωρημένο της ηλικίας του, επισημαίνοντας όμως ότι τα ιδανικά του Κομμουνισμού παραμένουν ζωντανά και ότι ο λαός της Κούβας θα συνεχίσει να βγαίνει νικητής. «Σε λίγο γίνομαι 90. Σε λίγο θα γίνει ό,τι συμβαίνει σε όλους. Όλων το τέλος κάποτε έρχεται. Αλλά οι ιδέες του κουβανέζικου κομμουνισμού θα παραμένουν», τα γεμάτα νόημα λόγια που είχε πει εν μέσω έντονα φορτισμένου κλίματος.


Λίγους μήνες αργότερα, τον Αύγουστο, συμπλήρωσε τα 90 του χρόνια, με εορταστικές εκδηλώσεις να πραγματοποιούνται σε όλη την Κούβα.

Ιστορικές έχουν μείνει οι πολύωρες ομιλίες του με στρατιωτική στολή κατά τη διάρκεια των οποίων στηλίτευε τον αμερικανικό επεκτατισμό και μιλούσε για έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι μπορούν να είναι ίσοι και να ζουν με ειρήνη. Η μακριά γενειάδα και το πούρο στο στόμα ήταν ορισμένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματά του στις δημόσιες εμφανίσεις του. Αν και είχε αποτραβηχτεί από την πολιτική ζωή, αφήνοντας στον αδελφό του τα ηνία, συνέχιζε να εκφράζει τις απόψεις του σε διάφορα θέματα, παρακολουθώντας τα αργά αλλά σταθερά βήματα της χώρας προς ένα πιο φιλελεύθερο καθεστώς, όπου δινόταν μεγαλύτερο χώρος στην ιδιωτική πρωτοβουλία.




Η «μαμά» Σοβιετική Ένωση, οι... μεταρρυθμίσεις στο real estate και το άνοιγμα στις ΗΠΑ

Η Κούβα δίνει εδώ και δεκαετίες τη δική της μάχη προκειμένου να επιβιώσει οικονομικά, ειδικά μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, όταν και έχασε τον βασικό οικονομικό «αιμοδότη» της. Ενδεικτική περίπτωση αποτελεί το γεγονός πως για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών συνεχίζει να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο «φθηνό» πετρέλαιο που προμηθεύεται από τη «σύμμαχο» Βενεζουέλα.

Η απόσυρση του Φιντέλ από την πολιτική σκηνή το 2008 και η ανάληψη της προεδρίας από τον Ραούλ σηματοδότησε την αρχή σειράς μεταρρυθμίσεων στην οικονομική ζωή της χώρας​
Η απόσυρση του Φιντέλ από την πολιτική σκηνή το 2006 και η ανάληψη της προεδρίας από τον Ραούλ άνοιξε τον δρόμο για την προώθηση σειράς μεταρρυθμίσεων, οι οποίες εφαρμόζονται σταδιακά στο νησί της Καραϊβικής. Ο ιδιωτικός παράγοντας ενισχύθηκε, ενώ προωθήθηκαν μέτρα για την προάσπιση των ατομικών ελευθεριών. Αρκετοί επαγγελματίες στον χώρο του λιανικού εμπορίου μπορούν πλέον να έχουν το δικό τους ιδιόκτητο κατάστημα και να λειτουργούν βάσει ορισμένων κανόνων του ελεύθερου εμπορίου (π.χ. να ορίζουν οι ίδιοι τις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών τους). Ανάλογα μέτρα προωθήθηκαν και στους τομείς της β' κατοικίας και του αυτοκινήτου. Την ίδια στιγμή, παρόλο που το αμερικανικό εμπάργκο εισαγωγών - εξαγωγών συνεχίζεται, χρόνια παρατηρείται «χαλάρωση» σε μια σειρά οικονομικών θεμάτων, όπως το τελικό ύψος των τραπεζικών εμβασμάτων από και προς την Κούβα, ενώ ενισχύθηκε και η ακτοπλοϊκή σύνδεση του νησιού με τις αμερικανικές ακτές.
Οι μεταρρυθμίσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα να «σπάσει ο πάγος» με τις ΗΠΑ και να υπάρξει επαναπροσέγγιση μεταξύ Αβάνας και Ουάσινγκτον, η οποία αποτυπώθηκε με δύο εξαιρετικά σημαντικά γεγονότα: το άνοιγμα της αμερικανικής πρεσβείας στην πρωτεύουσα της Κούβας και την επίσημη επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα στη νησιωτική χώρα.


Η ζωή του Φιντέλ

Ο Κάστρο γεννήθηκε στο Μπιράν της Κούβας στις 13 Αυγούστου 1926. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας και για κάποιο χρονικό διάστημα άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Από φοιτητής ακόμα αναμείχτηκε στα επαναστατικά κινήματα εναντίον της δικτατορίας του Μπατίστα.

Με τον Ερνέστο Τσε Γκεβάρα

Στην εξέγερση του Σαντιάγκο (26 Ιουλίου 1953) ήταν από τους αρχηγούς στην επίθεση κατά των στρατιωτικών καταυλισμών, συνελήφθη όμως και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 15 ετών. Το 1955 αμνηστεύτηκε και κατέφυγε στις ΗΠΑ. Εκεί προσπάθησε να μυήσει στην επανάσταση τους εξόριστους Κουβανούς. Η αμερικάνικη κυβέρνηση όμως αντέδρασε και έτσι ο Κάστρο διέφυγε στο Μεξικό. Από κει, με λίγους άνδρες, αποβιβάστηκε στην Κούβα (2 Δεκεμβρίου 1956) και ανέβηκε στα βουνά.

Το επαναστατικό κίνημα πήρε μεγάλες διαστάσεις και οι αντάρτες, μετά από πολλές επιτυχίες, κατέλαβαν την 1η Ιανουαρίου 1959 την πρωτεύουσα Αβάνα. Ο Μπατίστα απέδρασε από την Κούβα και πρωθυπουργός ανέλαβε ο Φιντέλ Κάστρο (1959), αξίωμα το οποίο διατήρησε ως το 1976.

Η υποχώρηση του Σοβιετικού ηγέτη Νικίτα Χρουστσόφ στη μεγάλη κρίση της Κούβας τον Οκτώβριο του 1962 και η απομάκρυνση των σοβιετικών πυραύλων από το νησί προκάλεσε την οργή του Φιντέλ Κάστρο, με αποτέλεσμα να επέλθει ψυχρότητα στις σχέσεις Αβάνας-Μόσχας. Χρόνια αργότερα το ομολόγησε ο ίδιος ο ηγέτης της κουβανικής επανάστασης, στην εισήγησή του στο 1ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας: «Οι Κουβανοί δυσκολεύτηκαν τότε να καταλάβουν σε όλη της την έκταση την αξία αυτής της λύσης. Σήμερα όμως βλέπουμε αντικειμενικά ότι η κρίση του Οκτωβρίου του 1962 σήμαινε μια νίκη του επαναστατικού στρατοπέδου... Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκατέστησαν αργότερα πολεμικές βάσεις στην Κεντρική Αμερική και στη Φλόριντα για οργάνωση πειρατικών επιδρομών στις ακτές μας και έγιναν πολλές τέτοιες επιδρομές, οι επιδρομές αυτές δεν αποτελούσαν παρά τα τελευταία χτυπήματα του τραυματισμένου αλλά ανίκανου αυτοκρατορικού γοήτρου».

Με τον ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Νικήτα Χρουστσόφ

Στα τέλη του Απριλίου του 1963 η Μόσχα έπεισε τον Φιντέλ να επισκεφτεί την Ε.Σ.Σ.Δ. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 27ης Απριλίου του 1963 ένα σοβιετικό Τουπόλεφ-114, που μετέφερε τον Κουβανό ηγέτη, έφτασε στην πόλη Μούρμανσκ, στον πολικό κύκλο. Την επομένη, 28 Απριλίου, η υποδοχή στη Μόσχα ήταν θριαμβευτική. Ο Νικίτα Χρουστσόφ και ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ, πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ, υποδέχθηκαν τον Κάστρο στο αεροδρόμιο Βνούκοβο. Στη συνέχεια επιβιβάστηκαν σε ανοικτό αυτοκίνητο, επευφημούμενοι από εκατοντάδες χιλιάδες Μοσχοβίτες στην πορεία προς την Κόκκινη Πλατεία, όπου έλαβε χώρα κολοσσιαία συγκέντρωση προς τιμήν του Κάστρο. Την Πρωτομαγιά ο Κάστρο και ο Χρουστσόφ παρακολούθησαν την παραδοσιακή συγκέντρωση από το μαυσωλείο της Κόκκινης Πλατείας, χαιρετώντας τα πλήθη που επευφημούσαν τον Κουβανό ηγέτη. Περίπου 100.000 άνθρωποι κατέκλυσαν και το Στάδιο Λένιν, όπου ο Κάστρο παρακολούθησε ποδοσφαιρικό αγώνα, αν και το αθλητικό πάθος του ήταν το μπέιζμπολ, το ερασιτεχνικό πρωτάθλημα του οποίου είχε εγκαινιάσει στην Αβάνα στις 13 Απριλίου, πριν ξεκινήσει για την Ε.Σ.Σ.Δ.
Το 1965 έγινε γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας και το 1976 συγκέντρωσε στο πρόσωπό του τα αξιώματα του προέδρου του κράτους και του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων. Το 1991 επανεκλέχτηκε γενικός γραμματέας του κόμματος και το 1993, 1998 και 2003 το Συμβούλιο των Αντιπροσώπων ανανέωσε για πέντε χρόνια την προεδρική του θητεία. Αναδείχτηκε σε ηγετική μορφή του Τρίτου Κόσμου και ανέπτυξε τους δεσμούς της χώρας του τόσο με αφρικανικές όσο και με ασιατικές χώρες. Το 1975 έστειλε στρατεύματα στην Ανγκόλα στο πλευρό του Λαϊκού Κινήματος για την Απελευθέρωση της Ανγκόλας και το 1978 στην Αιθιοπία για την αντιμετώπιση της εισβολής της Σομαλίας.

Το γεγονός αυτό, καθώς και η βοήθεια που πρόσφερε στους Σαντινίστας της Νικαράγουας το 1979, επιδείνωσε ακόμη περισσότερο τις σχέσεις του με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1991 η ανατροπή των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης σήμαναν την απαρχή μεγάλων οικονομικών δυσκολιών για την Κούβα και ο Κάστρο αναγκάστηκε να κάνει ορισμένα ανοίγματα προς την κατεύθυνση της φιλελευθεροποίησης της κουβανικής οικονομίας. Τιμήθηκε με το διεθνές βραβείο Λένιν (1961) και το χρυσό μετάλλιο Ζολιό-Κιουρί για την ειρήνη το 1972. Συνέγραψε πολιτικά έργα, τα νεότερα από τα οποία είναι Οκτωβριανή Επανάσταση και η Επανάσταση της Κούβας (1978), Φιντέλ (1987).

Ο ηγέτης της Κούβας, Φιντέλ Κάστρο υπεβλήθη σε εγχείρηση στο έντερο, καθώς έπασχε από καρκίνο, στο συγκεκριμένο σημείο, στις 31 Ιουλίου 2006 και μεταβίβασε προσωρινά την εξουσία στον αδελφό του, Ραούλ Κάστρο. Στις 19 Φεβρουαρίου του 2008, έπειτα από μισό αιώνα στο τιμόνι της Κούβας, ο Κάστρο ανακοίνωσε την οριστική παραίτησή του.

Σημαντικοί σταθμοί στη ζωή του
1926: Στις 13 Αυγούστου γεννήθηκε στο Μπιράν (νοτιοανατολικό της Κούβας)
1931-1945: Μαθήτευσε σε Σχολείο Ιησουϊτών
1945: Εισάγεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αβάνας
1946: Εκφωνεί τον πρώτο του λόγο ως πολιτικός ηγέτης για να διαμαρτυρηθεί για την αύξηση των εισιτηρίων στα λεωφορεία.
1948: Στις 12 Οκτωβρίου παντρεύτηκε τη Μίρτα Ντίαζ-Μπαλάρτ
1950: Παίρνει το διδακτορικό του δίπλωμα στο Αστικό δίκαιο και το πτυχίο του στο Διπλωματικό και προξενικό δίκαιο από τη Νομική σχολή της Αβάνας
1952: Στις 10 Μαρτίου, λίγο μετά το πραξικόπημα του στρατηγού Φουλχένσιο Μπατίστα, οργάνωσε ένα παράνομο ένοπλο κίνημα
1953: Στις 26 Ιουλίου ο Κάστρο μαζί με τους αντάρτες του επιτίθενται σε στρατώνα της Μονκάδα. Την 1η Αυγούστου ο Κάστρο συνελήφθη και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 15 ετών στο νησί των Πεύκων στον Ειρηνικό, μαζί με τον αδελφό του Ραούλ
1955: Ο Μπατίστα απένειμε αμνηστία στον Φιντέλ, ο οποίος στις 12 Ιουνίου ίδρυσε το Κίνημα της 26ης Ιουλίου. Εξόριστος στο Μεξικό, γνώρισε τον Αργεντινό Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα
1956: Στις 2 Δεκεμβρίου ο Κάστρο με τους άνδρες του κατέφτασαν στην Κούβα με το γιοτ «Γκράνμα». Ύστερα από σφοδρές μάχες με τον στρατό, ο Κάστρο και άλλοι 16 επιζώντες κατέλαβαν τη Σιέρρα Μαέστρα
1959: Την 1η Ιανουαρίου ο Μπατίστα διέφυγε στο εξωτερικό καθώς η επανάσταση πλησίαζε τη νίκη. Στις 8 του ίδιου μήνα ο Κάστρο έφτασε θριαμβευτικά στην Αβάνα
1960: Εθνικοποιεί τις 166 αμερικάνικες επιχειρήσεις που παρέμειναν στην Κούβα.
1961: Στις 3 Ιανουαρίου διακόπηκαν οι διπλωματικές σχέσεις με την Ουάσιγκτον. Στις 16 Απριλίου ο Κάστρο διακήρυξε τον «σοσιαλιστικό χαρακτήρα» της επανάστασης
1961: Στις 17-19 Απριλίου έγινε ανεπιτυχής προσπάθεια απόβασης 1.400 αντικαθεστωτικών στον Κόλπο των χοίρων
1962: Στις 22 ως τις 28 Οκτωβρίου η «κρίση των πυραύλων» έφερε αντιμέτωπες τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση
1965: Στις 2 Οκτωβρίου ιδρύθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας
1980: Τον Μάιο, ο Κάστρο έδωσε τη δυνατότητα σε όσους Κουβανούς επιθυμούσαν να εγκαταλείψουν το νησί, με αποτέλεσμα να φύγουν περίπου 125.000 άνθρωποι
1989: Στις 13 Ιουλίου ο ήρωας του πολέμου της Ανγκόλα, στρατηγός Αρνάλντο Οτσόα, κατηγορήθηκε για εμπόριο ναρκωτικών και εκτελέστηκε
1990: Η οικονομία της Κούβας κατέρρευσε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης
1994: Στις 5 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε στην Αβάνα η πρώτη εξέγερση μετά την επανάσταση. Υπολογίζεται ότι 40.000 Κουβανοί διέφυγαν στις ΗΠΑ
1998: Στις 21 με 26 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε η ιστορική επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β'
2003: 75 αντικαθεστωτικοί συνελήφθησαν τον Μάρτιο
2006: Ο Φιντέλ Κάστρο μεταβίβασε προσωρινά την εξουσία στο νεότερο αδελφό του Ραούλ Κάστρο
2008: Ανακοινώνει την επίσημη αποχώρησή του από την ηγεσία της Κούβας.