Το κάστρο της Δέσπως Μπότσαρη στέκει ερειπωμένο πάνω από το δρόμο Ηγουμενίτσας - Πρέβεζας

 

Το κάστρο της Δέσπως Μπότσαρη στέκει ερειπωμένο πάνω από το δρόμο Ηγουμενίτσας-Πρέβεζας. 

Πρόκειται για καστροπολιτεία, που υπήρξε ύψωμα-φυσικό οχυρό κοντά στο χωριό Ριζά της Πρέβεζας.Ονομαζόταν και Θωμόκαστρο από το όνομα του ιδρυτή του κάστρου, Θωμά, δεσπότη της Ηπείρου. 

Επίσης είναι πολύ γνωστή και η ονομασία κάστρο της Δέσπως. 

Το 1803, η Σουλιώτισσα Δέσπω με νύφες και εγγόνια, μάχεται τους Τουρκαλβανούς στου Δημουλά τον Πύργο (στα Ριζά) και βάζει φωτιά στο μπαρούτι, για να μην πέσουν στα χέρια των εχθρών. 

Ακολουθεί η κατάληψη του κάστρου από τους Σουλιώτες και μάχες για απελευθέρωση της Πάργας. 

Τέλος με την αποτυχία των ελληνικών στρατευμάτων στη μάχη του Πέτα και της Πλάκας, το κάστρο εγκαταλείπεται οριστικά από τους Έλληνες. 

Το περίφημο δημοτικό τραγούδι της Δέσπως είναι εμπνευσμένο από τα γεγονότα του 1803 σε αυτό το συγκεκριμένο κάστρο.

-Αχός βαρύς ακούγεται, πολλά τουφέκια πέφτουν.
Μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι;
-Ούδε σε γάμο ρίχνονται ούδε σε χαροκόπι.
Η Δέσπω κάνει πόλεμο με νύφες και μ' αγγόνια.
Αρβανιτιά την πλάκωσε στου Δημουλά τον πύργο:
«Γιώργαινα, ρίξε τ' άρματα, δεν είναι εδώ το Σούλι.
Εδώ είσαι σκλάβα του πασά, σκλάβα των Αρβανίτων».
«Το Σούλι κι αν προσκύνησε, κι αν τούρκεψεν η Κιάφα,
η Δέσπω αφέντες Λιάπηδες δεν έκαμε, δεν κάνει».
Δαυλί στο χέριν άρπαξε, κόρες και νύφες κράζει:
«Σκλάβες Τούρκων μη ζήσωμε, παιδιά μ', μαζί μου ελάτε»
και τα φυσέκια ανάψανε, κι όλοι φωτιά γενήκαν.

Να σημειωθεί ότι το 1338 στην επανάσταση κατά της Βυζαντινής επικυριαρχίας, στο κάστρο είχε καταφύγει ο δεσπότης της Ηπείρου Νικηφόρος Β’ Ορσίνι. 

Ο Ιωάννης Καντακουζηνός (πριν ακόμα γίνει αυτοκράτορας) μετά την κατάληψη των κάστρων της Άρτας και των Ρωγών, έπεισε τον Νικηφόρο να παραδώσει το κάστρο. 

Ο Νικηφόρος παντρεύτηκε την κόρη του Καντακουζηνού και μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη. 

Οι Βυζαντινοί το διατήρησαν μέχρι το 1350 οπότε κατελήφθη από τους Σέρβους (του Στέφανου Δουσάν) και στη συνέχεια από τους Αλβανούς που το ονόμασαν Ρινιάσα. 

Ο Αλβανός ηγεμόνας Κάρολος Τόκο αργότερα, βελτίωσε την οχύρωση, βάζοντας κανόνια (Λουμπάρδες). 

Οι Τούρκοι το κατέλαβαν το 1451. 

ΚΑΤΟΨΗ