Όταν το ρίχνεις συνεχώς στο «Τσάμικο»… - Του Γρηγόρη Τζιοβάρα

Στις αρχές του 1991 ο σχετικά νέος ακόμη στον πρωθυπουργικό θώκο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έδειξε, δικαιολογημένη ίσως, σπουδή να γίνει ο πρώτος ηγέτης δυτικής χώρας που επισκεπτόταν τη γειτονική Αλβανία, στην ηγεσία της οποίας ήταν ακόμη οι εκπρόσωποι του καταρρέοντος κομουνιστικού καθεστώτος που, υπό κράτος της μαζικής φυγής των πολιτών της χώρας, είχαν υποχρεωθεί να πάψουν να δολοφονούν όσους αλλόφρονες ομοεθνείς τους επιχειρούσαν με κάθε μέσο και κάθε τίμημα να περάσουν τα σύνορα.

Έκπληκτοι όσοι μετείχαμε στη δημοσιογραφική αποστολή που κάλυπτε το ταξίδι του Έλληνα πρωθυπουργού στα Τίρανα, ακούσαμε σε μια από τις δημόσιες ενημερώσεις για τα θέματα που συζήτησαν οι δύο αντιπροσωπείες, εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών της γείτονος να μας ανακοινώνει ότι μεταξύ αυτών που τέθηκαν στο τραπέζι ήταν και το «ζήτημα με τις περιουσίες των Τσάμηδων».

Ο σάλος που προκλήθηκε ήταν αφάνταστος, καθώς η ανακίνηση ενός τέτοιου ζητήματος αιφνιδίασε τους πάντες –ακόμη και όσους, όπως ο υποφαινόμενος, λόγω καταγωγής από την… αυθεντική Τσαμουριά, είχαμε γνώση των πραγματικών διαστάσεων του. Η πρώτη αντίδραση της επίσημης ελληνικής πλευράς ήταν κάτι περισσότερο από αμήχανη: προσπάθησαν αρχικά να μας πείσουν ότι δεν είχαμε ακούσει καλά, εν συνεχεία ότι αυτός που μας μίλησε δεν ήξερε καλά ελληνικά, και, εν τέλει, πως αυτός που μας μίλησε δεν ήταν ακριβώς εκπρόσωπος του αλβανικού ΥΠΕΞ, όπως μας παρουσιάστηκε.

Στο παρασκήνιο, ωστόσο, η κατάσταση είχε αντιμετωπιστεί με τη δέουσα σοβαρότητα. Επί ποινή άμεσης διακοπής της επίσκεψης, ο πολύπειρος στα διπλωματικά Κωνσταντίνος Μητσοτάκης απαίτησε από τον τελευταίο κομμουνιστή ηγέτη της Αλβανίας Ραμίζ Αλία όχι μόνον διάψευση ότι είχε τεθεί τέτοιο ζήτημα, αλλά και την… «εξαφάνιση από προσώπου γης» (!) του προσώπου –Μπέη ή κάπως έτσι, ήταν το επίθετό του από όσο μπορώ να θυμηθώ έπειτα από 25 και κάτι χρόνια- που είχε κάνει τις επίμαχες ανακοινώσεις.

Όντως, τις επόμενες ώρες ο εκπρόσωπος είχε αποσυρθεί από το προσκήνιο και οι ιθύνοντες της αλβανικής πλευράς, υποχωρώντας στις πιέσεις της ελληνικής, βάλθηκαν να μας… τρελάνουν, «επιβεβαιώνοντας» τους ισχυρισμούς των Ελλήνων επισήμων ότι δεν υπήρξε πρόσωπο που να είχε κάνει για λογαριασμό της αλβανικής πλευράς τις δηλώσεις που είχαμε ακούσει. Μόνον έτσι συνεχίστηκε το ταξίδι του Έλληνα πρωθυπουργού, ο οποίος λίγο πριν επιστρέψει στην Ελλάδα διέσχισε οδικώς τις περιοχές που διαβιούσε η πολυπληθής ακόμη τότε ελληνική μειονότητα και έτυχε μιας μοναδικά αποθεωτικής υποδοχής στη Δερβιτσάνη.
Ένα τέταρτο του αιώνα μετά, ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς επέλεξε να βρεθεί τις προηγούμενες ημέρες στην αλβανική πρωτεύουσα, αγνοώντας τα σαφώς αρνητικά προμηνύματα που είχε στείλει η ηγεσία της γείτονος. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός τους, ο «πολύς» κ. Εντι Ράμα είχε παραστεί τις προηγούμενες ημέρες στο συνέδριο του κόμματος των λεγόμενων «Τσάμηδων» εγείροντας, κατά τα δημοσιεύματα, θέμα επιστροφής περιουσιών.
Οι ομάδες των διαδηλωτών που επεχείρησαν να εμποδίσουν την απρόσκοπτη πρόσβαση του κ. Κοτζιά στο κτίριο του αλβανικού υπουργείου Εξωτερικών, φωνάζοντας προκλητικά συνθήματα του τύπου «Τσαμουριά μητέρα μας, περίμενέ μας», ήρθαν μάλλον ως φυσική συνέπεια των αλαζονικών πρωθυπουργικών δηλώσεων.

Παρά ταύτα, ωστόσο, ο έλληνας υπουργός δεν έδειξε να… πτοείται. Μόνον έτσι εξηγείται ότι συνέχισε το ταξίδι του ως να μην είχε συμβεί τίποτε απολύτως. Και μάλιστα στις κοινές δηλώσεις με τον αλβανό ομόλογό του προσπάθησαν να μας πείσουν ότι το κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών είναι καλό και –για φαντάσου…- δεν διαταράσσεται ούτε από πρωθυπουργικές δηλώσεις ούτε από… αλυτρωτικές διαδηλώσεις.
Πέρα από τα πρόσωπα και τις συμπάθειες ή αντιπάθειες που μπορεί να έχει ο καθείς για τον έναν ή τον άλλο πρωταγωνιστή, δύσκολα μπορεί να παραγνωρίσει τις μεγάλες διαφορές που χωρίζουν την Ελλάδα του χθες από την Ελλάδα του σήμερα.
Κακά, τα ψέματα, όμως, η οικονομική κρίση μπορεί να είναι η αφορμή, αλλά μάλλον δεν είναι η αιτία που ο διεθνής σεβασμός, τον οποίο απολάμβανε παλιότερα η χώρα μας, βρίσκεται, πλέον, στο ναδίρ.
Εξάλλου, δεν είμαστε η μοναδική χώρα που αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Είναι και άλλες χώρες που βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική θέση, αλλά δεν διανοούνται ούτε οι γείτονες τους ούτε οι εταίροι τους να τους συμπεριφερθούν όπως συμπεριφέρονται σε μας είτε οι Αλβανοί είτε οι Γερμανοί και οι άλλοι Ευρωπαίοι εταίροι που μας υποβάλουν στο μαρτύριο της σταγόνας για να εγκρίνουν μια δόση για την οποία η κυβέρνηση μας και κατ΄ επέκταση η ίδια η χώρα υφίστανται ασύλληπτες ταπεινώσεις.

Το δυστύχημα είναι ότι τα απανωτά παθήματα δεν μας γίνονται μαθήματα. Και αυτό γιατί οι ταγοί ενός λαού που βαυκαλίζεται ότι είναι ο εξυπνότερος της υφηλίου δεν μπορεί να αντιληφθούν ότι η αξιοπρέπεια και η αξιοπιστία είναι δύο πολύτιμες αρετές που δεν υπηρετούνται όταν το γυρνάς διαρκώς στο… «Τσάμικο». Τί να πρωτοθυμηθεί κανείς; Τα προγράμματα που συμφωνούμε και δεν εφαρμόζουμε ή τις εξυπνάδες του στυλ «σκέπτομαι να γίνω ο πρώτος ηγέτης που θα τηρήσω τις προεκλογικές υποσχέσεις»; Τα «μπρος πίσω» για το Ελληνικό ή τα ψέματα για τις συντάξεις και το ΕΚΑΣ; Ή μήπως τις ύβρεις κατά των εταίρων που τώρα εκλιπαρούμε για το έλεος μιας… υποδόσης.