Η ημερίδα για την Πολιτιστική Κληρονομιά και Πολιτιστική Ταυτότητα στη Θεσπρωτία (+ΦΩΤΟ)

Η Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας και η ανάδοχος εταιρεία TREK Consulting AE διοργάνωσε την Δευτέρα 27 Ιουνίου 2016 και ώρα 12:00 στην Αίθουσα Συνεδριάσεων της Π.Ε. Θεσπρωτίας (Π. Τσαλδάρη 18, Ηγουμενίτσα), ημερίδα με θέμα: «Πολιτιστική Κληρονομιά και Πολιτιστική Ταυτότητα στη Θεσπρωτία».

Η ημερίδα διοργανώθηκε στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου Διασυνοριακής Συνεργασίας “HERA – Sustainable tourism management of Adriatic HERitage” με κύριο σκοπό την παρουσίαση κοινού σχεδίου δράσης για τη διαχείριση και τυποποίηση των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς στην Αδριατική που έχει αναπτυχθεί από το εταιρικό σχήμα του έργου αλλά και την ενημέρωση του ευρύτερου κοινού για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τοπικής κοινωνίας τα οποία αποτελούν συνθέτουν την πολιτιστική κληρονομιά της Θεσπρωτίας και συμβάλλουν στην ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος της περιφέρειας.

Η Π.Ε. Θεσπρωτίας σε συνεργασία με διακρατικούς εταίρους από 8 χώρες (Κροατία, Ελλάδα, Ιταλία, Σλοβενία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Αλβανία) συμμετέχει στην υλοποίηση του έργου “HERA – Sustainable tourism management of Adriatic HERitage” στο πλαίσιο του Προγράμματος Διασυνοριακής Συνεργασίας ΙΡΑ Αδριατική.

Διαβάστε τη τοποθέτηση της Περιφερειακής Συμβούλου κας Αντιγόνης Φίλη:

Εισήγηση: «Αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού πλούτου της Θεσπρωτίας»

Κυρίες και κύριοι, σας καλωσορίζω στη σημερινή ημερίδα με θέμα την πολιτιστική κληρονομιά και την πολιτιστική ταυτότητα στην Θεσπρωτία.

Όλα τα επιτεύγματα ενός λαού στη γλώσσα, στα γράμματα, στις επιστήμες, στις τέχνες και στα μνημεία του ανήκουν στον πολιτισμό του και αποτελούν σημαντική κληρονομιά στις μετέπειτα γενιές. Οι αρχαίοι Έλληνες καλλιέργησαν τη γλώσσα, το βασικό αυτό όργανο διατύπωσης υψηλών εννοιών στην ποίηση, στη ρητορία, στην ιστορία, τη φιλοσοφία. Τα σπουδαία έργα τραγωδία και κωμωδία διδάσκονται μέχρι σήμερα στα θέατρα παγκοσμίως. Ηρόδοτος και Θουκυδίδης έδωσαν τη βάση της ιστορικής επιστήμης, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης της φιλοσοφίας.

Η ελληνική γλώσσα έγινε κατά την Αλεξανδρινή εποχή οικουμενική. Όλοι οι λαοί της Μεσογείου ήθελαν να σπουδάσουν, να μιλούν και να γράφουν Ελληνικά. Στα Ελληνικά γράφτηκαν και τα Ευαγγέλια. Πέραν της γλώσσας δημιούργησαν μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς – την Ακρόπολη, τον Παρθενώνα, τους Δελφούς, την Ολυμπία, τη Δωδώνη, τους τάφους της Βεργίνας κ.ά. Στη Βυζαντινή εποχή το χριστιανικό ορθόδοξο πνεύμα διατυπώθηκε στην ελληνική γλώσσα, την εξέλιξη της οποίας μιλούμε εμείς σήμερα.

Αυτόν τον ελληνικό κλασσικό πολιτισμό επιθυμούν να γνωρίσουν όλοι οι λαοί και επισκέπτονται την πατρίδα μας για να τον θαυμάσουν από κοντά. Το ίδιο συμβαίνει και στον τόπο μας.

Δεν θα ήταν υπερβολή αν ισχυριζόταν κανείς πως η Θεσπρωτία είναι η κοιτίδα του Ελληνισμού με μια σημαντικότατη παρουσία αιώνων στο διάβα της ιστορίας και μια απίστευτη πολιτιστική κληρονομιά να τη συνοδεύει στο ταξίδι της στο μέλλον. Αυτό καταμαρτυρούν και τα αναρίθμητα μνημεία καθώς και οι ιστορικοί και λατρευτικοί τόποι που συνδυάζονται αρμονικά με την απαράμιλλη φυσική ομορφιά του συχνά άγριου τοπίου. Η μορφολογία του εδάφους χαρακτηρίζεται από το ορεινό ανάγλυφο και την αφθονία των επιφανειακών υδάτων, τις κοιλάδες των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά, τις λίμνες, τα παράλια και οικοσυστήματα.

Ας ξεκινήσουμε την περιήγησή μας από τα κακοτράχαλα όρη του Σουλίου και το Κούγκι σύμβολα ηρωισμού και λευτεριάς, και τις πηγές και τις εκβολές του μυθικού Αχέροντα που αποτελεί τον ποταμό εκείνο, τον διάπλου του οποίου έκανε, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία ο «ψυχοπομπός» Ερμής παραδίδοντας τις ψυχές των νεκρών στον Χάροντα για να καταλήξουν στο βασίλειο του Άδη. Παραπόταμος του Αχέροντα είναι ο ποταμός Κωκκυτός, γνωστός και ως ο ποταμός του θρήνου από τους θρήνους και τα μοιρολόγια των επισκεπτών του Νεκρομαντείου. Στη Γλυκή βρίσκονται τα ερείπια του βυζαντινού Ναού της Παναγίας και στο Γαρδίκι το Καθολικό της Ιεράς Μονής της Αγίας Κυριακής, στο Ζερβοχώρι βρίσκεται ο μαρμάρινος τάφος κάποιου ήρωα και ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου, ενώ στη Χρυσαυγή δεσπόζει το μεγαλύτερο μέρος του πανύψηλου τοίχους όπως και αρκετά ερείπια δημοσίων κτιρίων και ιδιωτικών κατοικιών της αρχαίας Ακρόπολης της Ελέας, πρωτεύουσας της Θεσπρωτίας και έδρα του Κοινού των Θεσπρωτών. Ψηλότερα σε απόκρυμνη τοποθεσία το ασκητήριο του αγίου Αρσενίου, ενώ πιο κάτω η Μονή του Προδρόμου Ιωάννη του Βαπτιστού και η Βασιλική Βέλλιανης.

Η Παραμυθιά πρωτεύουσα του δήμου Σουλίου είναι πόλη μεσαιωνική με αρκετά μνημεία όπως το Κάστρο, το μοναδικό για την κατασκευή του Ρολόι, τη Βυζαντινή Εκκλησία της Παναγίας της Παραμυθίας, τα Βυζαντινά Λουτρά, τον πύργο Κούλια, τον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Δονάτου, το Πέτρινο Σχολείο Βούλγαρη, ως μαρτυρικό τόπο το μνημείο των 49 Προκρίτων και τα παλιά πέτρινα παραδοσιακά κτήρια. Πιο κάτω συναντάμε τον ερειπωμένο ρωμαϊκό οικισμό της Φωτικής με τους περίφημους ναούς που χρονολογούνται από την παλαιοχριστιανική περίοδο, την Παναγία Λαμποβίθρα και το Κάστρο του Ελευθεροχωρίου. Κατηφορίζοντας προς τον Καλαμά σώζεται η Αγία Σοφιά στη Βρυσοπούλα, η Ιερά Μονή Παγανιών, το Καθολικό της Ιεράς Μονής Μεταμόρφωσης Σωτήρας στη Πλακωτή και πιο κάτω ο οικισμός της Οσδίνας, μέρος του οποίου προσφάτως παραδόθηκε αναστηλωμένο στο κοινό της Θεσπρωτίας και αποτελεί έναν από τους πιο επισκέψιμους προορισμούς την Ηπείρου.

Η Ιερά Μονή της Μίχλας αποχαιρετά τον επισκέπτη του δήμου Σουλίου ακολουθώντας το δρόμο για τα Φιλιατοχώρια όπου συναντάμε πλάι στις πηγές της Λαγκάβιστας την Ιερά Μονή Αγίας Μαρίνας Χαραυγής, η αποκατάσταση της οποίας ολοκληρώθηκε με την συνδρομή της Περιφέρειας Ηπείρου, του Υπουργείου Πολιτισμού και της Ιεράς Μητροπόλεως Παραμυθιάς. Στο Βαβούρι βρίσκεται το μικρό ησυχαστικό μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου, στο Κόκκινο Λιθάρι το Μεταίωρο της Ηπείρου ο Άγιος Μηνάς, το καλντερίμι του Λάγγαρη, η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Γηρομέρι ένα από τα σημαντικότερα μοναστικά κέντρα της Ηπείρου με το περίφημο κρυφό σχολειό και άριστες βυζαντινές τοιχογραφίες του 16ου αι. Δίπλα μπορεί κανείς να θαυμάσει τη Φανερωμένη, το Φοινίκι και το Πλαίσιο, τρία πανέμορφα παραδοσιακά χωριά κοντά στην πρωτεύουσα του δήμου. Στον ακριτικό Τσαμαντά σώζεται και βρίσκεται σε φάση ανασυγκρότησης η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Καμίτσανης με το μοναδικό διατηρημένο τοιχογραφικό σύνολο σ όλη τη Θεσπρωτία. Οι Φιλιάτες είναι μια κωμόπολη που συνδυάζει τη γραφική ομορφιά των κτηρίων με ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και τις σύγχρονες υποδομές.

Στο Ράι συναντάμε την Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ένα πλούσιο μοναστήρι με σημαντική προσφορά στο Γένος, και κοντά στο φράγμα του Καλαμά τα Γίτανα με το περίφημο θέατρο της πόλης, το οποίο και αποκαθίσταται με την συνδρομή της Περιφέρειας Ηπείρου και των Υπουργείων Πολιτισμού και Τουρισμού και τη σημαντική συμβολή του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ.

Ιδιαίτερα γραφική είναι η ερειπωμένη παλαιά Σαγιάδα, ενώ η σύγχρονη Σαγιάδα είναι ένα από τα ήσυχα ψαροχώρια, δίπλα στις εκβολές του ποταμού Καλαμά, το Δέλτα του οποίου αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υγροτόπους της Δυτικής Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης εξαιτίας της βιοποικιλότητας που παρουσιάζει, ενώ στον κάμπο της Κεστρίνης ορθώνεται ο πύργος του Ραγίου, στρατιωτικό οχυρό του 5ου αι. που σήμερα διατίθεται για καλλιτεχνικές και πνευματικές εκδηλώσεις.

Στο δήμο Ηγουμενίτσας συναντάμε το πιο σύγχρονο λιμάνι της Ελλάδος, την πύλη πλέον εισόδου και εξόδου πολιτών και εμπορευμάτων της Ευρώπης μέσω του λιμανιού και της Εγνατίας, όπου μας καλωσορίζει το υπερσύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας, το Κάστρο, ο οχυρωμένος οικισμός της Φανοτής Ντόλιανης στον Παραπόταμο, το Κάστρο του Μαργαριτίου, η λίμνη Καλοδικίου και ο τειχισμένος παράλιος οικισμός του Δυμοκάστρου στην Πέρδικα. Φτάνουμε έτσι στα παράλια της Θεσπρωτίας με τα γαλαζοπράσινα νερά, τις οργανωμένες αλλά και τις παρθένες παραλίες της Πέρδικας, των Συβότων, της Πλαταριάς και της Ηγουμενίτσας.

Από τα ανωτέρω συμπεραίνει κανείς ότι η Θεσπρωτία διαθέτει τις δικές της ιδιαιτερότητες και προϋποθέσεις για μια ακόμα πιο καλή τουριστική ανάπτυξη. Η πολιτιστική κληρονομιά και το φυσικό κάλλος είναι δύο από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Θεσπρωτίας τα οποία και πρέπει να αναδείξουμε προς όφελος της κάθε μορφής τουρισμού και κατ επέκταση των ίδιων των κατοίκων, ιδιαίτερα σήμερα όπου περνάμε μια βαθειά οικονομική ύφεση.

Είναι γεγονός πως η Ήπειρος γενικότερα ως τουριστικός προορισμός δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστός στους αλλοδαπούς επισκέπτες. Η Περιφέρεια Ηπείρου όμως έχει θέσει ως προτεραιότητα την ανάπτυξη του τουρισμού αναγνωρίζοντας την σημασία του ως μοχλός οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής.

Υψίστης σημασίας είναι το καινοτόμο πρόγραμμα «Πολιτιστική Διαδρομή στα Αρχαία Θέατρα της Ηπείρου», που αποτελεί μια Ολοκληρωμένη Εδαφική Επένδυση της Περιφέρειας Ηπείρου σε συνεργασία με το ΔΙΑΖΩΜΑ, και συνδυάζει πολιτισμό, τουρισμό, υποδομές και συνέργειες με επιχειρήσεις που παράγουν τοπικά προϊόντα στο σύνολο της Ηπείρου. Στόχος του προγράμματος είναι η προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη του μνημειακού πλούτου της Περιφέρειας, με σκοπό τη συμβολή των μνημείων στην τουριστική ανάπτυξη των περιοχών, τη συνύπαρξη της πολιτιστικής κληρονομιάς με δράσεις σύγχρονου πολιτισμού, ενέργειες προβολής των πολιτιστικών στοιχείων της Περιφέρειας, καθώς και την αποκατάσταση μνημείων και αρχαιολογικών χώρων της Ηπείρου για τη δημιουργία ενός επώνυμου πολιτιστικού και τουριστικού προϊόντος

Έχοντας καταρτίσει έναν στρατηγικό σχεδιασμό η Περιφέρειά μας συμμετέχει τα τελευταία χρόνια στοχευμένα στις σπουδαιότερες διεθνείς και εγχώριες εκθέσεις όπως στην ΙΤΒ, στο Λονδίνο, στη Ρωσία, στο Ισραήλ κα. Στις εκθέσεις αυτές προσκαλούνται και συμμετέχουν ΔΩΡΕΑΝ οι δήμοι και οι επαγγελματικοί φορείς της τουριστικής βιομηχανίας είτε φιλοξενούμενοι οι ίδιοι, είτε με τη αποστολή έντυπου και ψηφιακού διαφημιστικού υλικού.

Σκοπός των εκθέσεων αυτών είναι η προβολή της Ηπείρου ως τουριστικός προορισμός τεσσάρων εποχών – τους χειμερινούς μήνες αξιοποιώντας τον ορεινό όγκο μέσω του εναλλακτικού τουρισμού και τη διοργάνωση αθλητικών δραστηριοτήτων όπως αγώνες δρόμου και ορειβασία, και τους θερινούς μήνες τα ποτάμια, τα παράλια και τις πανέμορφες θάλασσες με τη δημιουργία φερ ειπείν ενός καταδυτικού πάρκου στα Σύβοτα, την τοποθέτηση μπάρων για ΑΜΕΑ στην Παραλία του Δρεπάνου, τη διοργάνωση αγώνων παραπέντε, ράφτινκ,

και καγιάκ.

Σχεδόν σε όλες τις εκθέσεις συνδυάζεται η τουριστική προβολή με την παρουσίαση των τοπικών προϊόντων, της γαστρονομικής κληρονομιάς, του ηπειρωτικού πρωϊνού αλλά και της παράδοσης, αφού συνοδεύονται σχεδόν πάντα από τοπικά εδέσματα που απλόχερα διαθέτουν οι τοπικοί παραγωγοί και περιλαμβάνουν παραστάσεις χορευτικών συγκροτημάτων και τη συνοδεία δημοτικής μουσικής.

Στον τόπο αυτό ικανοποιείται κάθε επιθυμία των επισκεπτών – είτε αφορά στον αρχαιολογικό, θαλάσσιο, θρησκευτικό, πολιτιστικό, γαστρονομικό, εκπαιδευτικό ή υπαίθριο τουρισμό. Τόσο το Κεντρικό Κράτος όσο και οι Φορείς Αυτοδιοίκησης οφείλουμε να διευκολύνουμε την επισκεψιμότητα των τουριστών σε όλες τις δομές και με συγκεκριμένες δράσεις να προσελκύσουμε όλο και περισσότερο τουρισμό. Δυστυχώς συχνά οι αρχαιολογικοί χώροι δεν είναι προσβάσιμοι στο κοινό λόγω έλλειψης προσωπικού, γι αυτό τουλάχιστον τους θερινούς μήνες επιβάλλεται έστω και η τοποθέτηση εποχικών υπαλλήλων.

Επειδή ζούμε στην εποχή του διαδικτύου και της εικόνας οφείλουμε να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες που αυτό μας παρέχει καθώς και τα μέσα δικτύωσης με συνεχή ενημέρωση και ανανέωση του υλικού τόσο στην επίσημη ιστοσελίδα της ΠΕ Θεσπρωτίας όσο και των άλλων φορέων όπως των δήμων, του Επιμελητηρίου, των συλλόγων τουριστικών καταλυμάτων κά.

Επιπλέον προωθούμε διαδραστικές ψηφιακές υπηρεσίες για την προώθηση της φυσικής κληρονομιάς και την αειφόρο θήρα. Κι εδώ οφείλουμε να διαφυλάξουμε την πανίδα, καθώς τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται πολλά κρούσματα λαθροθηρίας, το νομοθετικό όμως πλαίσιο αποτελεί συχνά τροχοπέδη στην αντιμετώπισή του.

Απαραίτητη κρίνεται η συμμετοχή των πολιτών είτε μεμονωμένα είτε μέσω των πολιτιστικών φορέων και συλλόγων της Θεσπρωτίας, οι οποίοι είναι θεματοφύλακες της παράδοσής μας. ΄Οντας πολύ δραστηριοποιημένοι και ευαισθητοποιημένοι, χάρις σ αυτούς διατηρούνται οι τοπικές παραδόσεις και αναβιώνουν οι τοπικοί θεσμοί. Οι εκθέσεις τοπικών προϊόντων, τα λαογραφικά μουσεία, οι μικρές βιβλιοθήκες, τα μουσικοχορευτικά και πολυφωνικά φεστιβάλ, η γιορτή τσιπούρας στην Σαγιάδα, θεατρικές παραστάσεις, τα λεγόμενα «ανταμώματα», τα τοπικά κυρίως παραδοσιακά ημερήσια πανηγύρια συνήθως κάτω από το γεροπλατάνο στην πλατεία του χωριού είναι τόποι συνάντησης των ντόπιων αλλά και πόλος έλξης των εγχώριων κυρίως τουριστών που προέρχονται από τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Η Θεσπρωτία διαθέτει καταλύματα κάθε κατηγορίας, τα οποία παρέχουν άριστη φιλοξενία και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας ώστε ο επισκέπτης να μείνει ικανοποιημένος κατά το διάστημα της παραμονής του εδώ. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται ως εκ τούτου αυξημένο ενδιαφέρον από χώρες των Βαλκανίων.

Προφανώς θα ήταν χρήσιμη μια καταγραφή του προφίλ και της ηλικιακής ομάδας των αλλοδαπών κυρίως τουριστών, ώστε να δοθεί η δυνατότητα καταρχάς διερεύνησης των τουριστικών δυνατοτήτων και της διείσδυσης του θεσπρωτικού τουριστικού προϊόντος στις χώρες προέλευσή τους.

Μεγίστης σημασίας για την Περιφέρειά μας είναι η ολοκλήρωση και προώθηση βιολογικών καθαρισμών και αποχετευτικών δικτύων, καθώς η διαχείριση των αποβλήτων είναι δείγμα πολιτισμού και ανάπτυξης. Σε λίγο καιρό όλα τα παράλια από την Πέρδικα μέχρι και την Ηγουμενίτσα θα έχουν συνδεθεί με το βιολογικό καθαρισμό γεγονός που θα συμβάλλει σημαντικά στην προστασία του περιβάλλοντος, στην αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων και την ανάπτυξη του τουρισμού.

Η Θεσπρωτία διαθέτει το λιμάνι και απέχει μικρή απόσταση από τα δύο διεθνή αεροδρόμια του Ακτίου και της Κέρκυρας και το αεροδρόμιο των Ιωαννίνων. Δυστυχώς δεν έχουμε αξιοποιήσει την κρουαζιέρα παρά μεμονωμένα. Διαθέτουμε τόσα μοναδικά σε ομορφιά φυσικά τοπία και οφείλουμε να δρομολογήσουμε ό, τι είναι δυνατόν ώστε να προσελκύσουμε αυτό το είδος τουρισμού.

Η Περιφέρεια Ηπείρου και η ΠΕ Θεσπρωτίας με όραμα και στόχο εξακολουθεί να αναπτύσσει τις κατάλληλες στρατηγικές που θα συμβάλλουν στην ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού κάλλους της Θεσπρωτίας. Είμαστε ανοιχτοί σε κάθε πρόταση που θα μπορούσε να συνδράμει στην προσέλκυση τουρισμού, σεβόμενοι την κληρονομιά που μας άφησαν οι πρόγονοί μας και η φύση. Σας ευχαριστήσω για την προσοχή σας και εύχομαι από τη σημερινή μας ημερίδα να εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα προς όφελος του τουρισμού!