ΗΠΕΙΡΟΣ: ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Το ημερολόγιο “Θερμοπύλες” εξεδίδετο στη Νέα Υόρκη και το δημοσιευόμενο κείμενο του έτους 1904 είναι μία επιστολή του μεγίστου των Ελλήνων της Αμερικής κατά τον 19ο αιώνα, Ηπειρώτη Μιχαήλ Αναγνωστόπουλου (+1906), ο οποίος μετέβη στις ΗΠΑ το 1867, προσκεκλημένος του πασίγνωστου Αμερικανού φιλέλληνα γιατρού Σάμουελ Χάου (+1876).

Το ημερολόγιο του Κ.Φ. Σκόκου εξεδίδετο στην Αθήνα και μνημονεύει, το 1904, δύο διαπρεπείς Ηπειρώτες της διασποράς.

Τις περισσότερες από τις άλλες “ειδήσεις” αλιεύσαμε από την ελληνική εφημερίδα της Νέας Υόρκης “Ατλαντίς” του έτους 1909, και οι οποίες αναφέρονται στην τύχη των πρωτοπόρων Ελλήνων μεταναστών, που βρέθηκαν από τα βουνά ή νησιά της Ελλάδος στην απεραντοσύνη της υπερατλαντικής δημοκρατίας. Η ίδια εφημερίδα όμως καίτοι, ως προελέχθη εξεδίδετο στην Ν. Υόρκη από τον Σόλωνα Βλαστό (1852-1927) έχχει και πολλές “ειδήσεις” είτε από τον ελλαδικό χώρο είτε από τα υπόδουλα τμήματα του ελληνισμού.

Έτσι η “είδηση” της 14.7.1909 αναφέρεται στους μετανάστες στην Αμερική από το χωριό Σωτήρα της Β. Ηπείρου, που βρίσκεται στην άλλη πλευρά της ελληνικής Μουργκάνας, το χωριό της μητέρας της Ελληνοαμερικανίδας Ρίτας Γουΐλσον, συζύγου του διασήμου Αμερικανικού ηθοποιού Τομ Χανκς.

Η μοναδική “είδηση” του 1871 αναφέρεται στο Φαναριώτη Αλέξανδρο Καραθεοδωρή Πασά (1833-1906) και στο διορισμό του ως υφυπουργού των Εξωτερικών της απέραντης Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Λίγα χρόνια μετά, ο ίδιος διετέλεσε Υπουργός των Εξωτερικών, Ανεψιός ήταν ο διάσημος Μαθηματικός Κων/νος Καραθεοδωρής (1873-1950), για τον οποίον ο περιώνυμος Αλμπερτ Αϊνστάιν (1879-1955) είχε είπη: “Δάσκαλος μου υπήρξε ο αξεπέραστος Κ. Καραθεοδωρής”.

Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως των “ειδήσεων” της “Ατλαντίδος” είναι ο Ιωακείμ Γ’ (1834-1912), για τον οποίον ο εκ Κωνσταντινουπόλεως έγκριτος δημοσιογράφος Κ. Σπανούδης, έγραφε στο “ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΒΗΜΑ” της 30.1.1934. “...Ο Ιωακείμ ο Γ’ χωρίς υπερβολήν, υπήρξεν ο επιφανέστερος των μετά την άλωσιν Πατριαρχών. Μόνον ο Κύριλλος Λούκαρις εμφανίζεται κατά το διάστημα αυτό με ισχυρά δικαιώματα μεγάλης κληρικής προσωπικότητας...”.

Οι δύο τελευταίες “ειδήσεις” του “ΒΗΜΑτος” του 1954 αναφέρονται στην επιστροφή Ελλήνων ομήρων, τους οποίους είχαν οδηγήσει βιαίως στη “Λαϊκή Δημοκρατία” της Ουγγαρίας, οι αντάρτες του λεγόμενου Δ.Σ.Ε., κυρίως από τα παραμεθόρια χωριά της Ηπείρου, μεταξύ των οποίων και ο υποσημειούμενος, ηλικίας τότε 10 ετών.

Η παράδοση των 1300 περίπου ομήρων των ανταρτών έγινε από τις Ουγγρικές αρχές στον μεθοριακό σταθμό Χεγκνεσάλλου και εκτός από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, παρίστατο και ο γραμματέας της Ελληνικής Πρεσβείας της Βιέννης, ο πρόωρα χαμένος διπλωμάτης και συγγραφέας Ρόδος Ρούφος-Κανακάρης (1924-1972), συνοδευόμενος από τη νεαρή τότε σύζυγό του, Αριέτα Σκαναβή.

Αλλά ας παραθέσουμε επί λέξει τις σχετικές “ειδήσεις”.
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ “ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ”, 1904.
NEW YORK.

Κύριον Κωνσταντίνον Φασουλαρίδη
συντάκτην των “Θερμοπυλών” Νέα Υόρκην
Βοστώνη τη 11 Απριλίου 1903
Αγαπητέ μοι Φασουλαρίδη,

Ασμενος έλαβον τα της ΚΕης Μαρτίου φύλλα των “Θερμοπυλών”, άτινα ευηρεστήθητε να μοι πέμψητε και εφ’ οις ευχαριστώ εγκαρδίως. Η εκλογή της ύλης ήν αρίστη και πολύς οφείλετε τω κ. Μπούρη και υμίν έπαινος επί ταις ακαμάτοις προσπαθείαις, τας οποίας καταβάλλετε προς ανάφλεξιν και ανύψωσιν του σβεννυμένου και καταπεπτωκότος αισθήματος της φιλοπατρίας. Λυπούμαι, ότι ένεκα ασθενείας εξ ής μόλις ανέρρωσα, δεν ηδυνήθην να πέμψω υμίν ολίγους στίχους δια το πανηγυρικόν φύλλον. Επωφελούμαι την ευκαιρίαν να συγχαρώ υμίν ειλικρινώς επί τη ανεξαρτήτω και όντος εθνική και ελληνοπρεπεί πορεία των “Θερμοπυλών”.

Είναι τω όντι παρήγορον, ότι υπάρχει εν Αμερική δημοσιογραφικόν όργανον, όπερ αγωνίζεται ερρωμένως και αξιοπρεπώς τον εθνικόν αγώνα μετά της “Νέας Ημέρας” της Τεργέστης, της “Πατρίδος” του Βουκουρεστίου και του “Αγώνος” των Αθηνών.

Ερρωσθε,
Ο φίλος σας
Μ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

Κ.Φ. Σκόκου, ΕΘΝΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ 1904
Φυσιογνωμίαι εκ του έξω Ελληνισμού
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Πρόξενος της Ελλάδος εν Κατάνη της Σικελίας, Ελκων εξ Ηπείρου την καταγωγήν, εγκατέστη αυτόθι παιδιόθεν, κατορθώσας δια μόνης της φιλοπονίας, της ευφυΐας και της ικανότητος αυτού να καταλάβη περίβλεπτον θέσιν εν τη πόλει εκείνη, τιμών το ελληνικόν όνομα... αποτελών αληθώς το σέμνωμα της ευαρίθμου εν Κατάνη ελλην. παροικίας [...]. Ο κ. Παντελής είναι ο μόνος επικρατήσας έλλην εις τα μέρη εκείνα της Ιταλίας και ειδικώτερον εν Σικελία [...]

ΨΑΛΙΔΑΣ ΜΙΧΑΗΛ. Ο διαπρεπής και πεφημισμένος εν Κωνσταντινουπόλει ιατρός και αρχιχειρούργος εν τω Νοσοκομείω Ιερεμία... Γόνος αρχαίας και ιστορικής οικογενείας, του πολλού εν Ιωαννίνοις ποτέ διδασκάλου του Γένους Αθανασίου Ψαλίδα, υιός δε αξιωματικού του ελλην. στρατού και στρατιώτου του Ιερού λόχου κατά την εν Δραγατσανίω μάχην, εξεπαιδεύθη εν τω Εθν. Πανεπιστημίω συνεπλήρωσε δε τας σπουδάς του εν Γαλλία και Αγγλία [...] και νυν τυγχάνει Πρόεδρος του ονομαστού εν Κων/πόλει Ελλην. Φιλολογικού Συλλόγου.

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 14.7.1909-Από την Worcester της Μασσαχουσέτης ελήφθησαν παρά του εκεί Αλληνοβοηθητικού Συλλόγου των Σωτηριωτών δολ. 10. Ο αυτός σύλλογος μας έπεμψε χθες 10 δολ. δια την Κρήτην.

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 2.7.1909-ΘΕΡΜΩΣ παρακαλείται ο γνωρίζων την διεύθυνσιν το Λάμπρου Δ. Χρήστου εκ του χωρίου Βοϊνίκου, επαρχίας Παραμυθίας, Ηπείρου, να την αποστείλη προς τον Αθ. Γκιάταν... Philadelphia.

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 28.7.1909-Ο ΓΝΩΡΙΖΩΝ την διεύθυνσιν του Γεωργίου Μανέκα εκ του χωρίου Αρτσίστης Ζαγορίου της Ηπείρου, παρακαλείται να την αποστείλη εις τον Παναγ. Νικολόπουλον,... Boston, Mass.

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 12.8.1909-Παρακαλείται ο γνωρίζων την διεύθυνσιν του Ευσταθίου Πετσάλη εκ Πάργας της Ηπείρου, να την αποστείλη εις τον Κωνστ. Ντούνγκαν ....Lowell, Mass.

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 14.10.1909-Γράφουσιν ημίν εκ Φιλιατών. Η ενταύθα έλευσις του νέου μητροπολίτου Παραμυθίας Πανιερ. Νεοφύτου εχαιρετίσθη δι’ αισίου γεγονότος. Γνωστή η πολύμηνος μονομαχία των δύο παρά τους Φιλιάτας χωρίων Πλησιβίτσης και Κότσικας (του μεν χριστιανικού του δε μουσουλμανικού). Η έχθρα των κατοίκων των παρατεινομένη, κατέστη κακόν δυσίατον και επέδρα επιβλαβώς... Τη συνεννοήσει της Διοικήσεως και της Μητροπόλεως προσεκλήθησαν εις φιλιάτας τελευταίον αντιπρόσωποι εξ όλων σχεδόν των χωρίων του καζά, οίτινες έχοντες επικεφαλής τον Καϊμακάμην και τον Μητροπολίτην μετέβησαν εν σώματι εις τα δύο προειρημένα χωρία. Δόντες δ’ αφθόνους συμβουλάς περί ειρήνης, ομονοίας και συναδελφώσεως, κατώρθσαν να συμφιλιώσωσι τα διαπληκτιζόμενα μέρη και να επιφέρωσι γαλήνην [...]

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 1.7.1909-Ο ΓΝΩΡΙΖΩΝ την διεύθυνσιν του εκ Πάτμου της Τουρκίας Βασιλείου Καρύδα, παρακαλείται να την αποστείλη προς τον αδελφόν του Νικόλαον Καρύδαν, ....San Francisco.

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 8.7.1909-Ο εν Βασιγκτώνι ιατρός Ιωάννης Κωνσταντακόπουλος αγγέλεται ότι διωρίσθη υφηγητής της Ανατομίας εν τω Πανεπιστημίω της Georgetown. Ο κ. Κωνσταντακόπουλος είναι εις εκ των άριστων Ελλήνων εν Αμερική επιστημόνων.

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 20.12.1909-Αγγέλεται εξ Οδησσού ο θάνατος καλού και γενναίου πατριώτου, του Γεωργ. Μοροχάρτζη, μετασχόντος εις πλείστας μάχας κατά τον Κριμαϊκόν πόλεμον και μάλιστα εις την άμυναν της Σεβαστουπόλεως. Υπήρξεν μέλος της υπό το όνομα του Νικολάου του Α’ ελληνικής λεγεώνος της αγωνισθείσης παρά το πλευρόν των Ρώσων. Διο κ’ εξετιμήθη προσηκόντως, απονεμηθέντος εις αυτόν αργυρού μεταλλίου [...] ο μακαρίτης κατήγετο εκ Κρανιδίου, αλλ’ εκ μικράς ηλικίας μετέβη εις Ρουμανίαν, κατόπιν εις Ρωσίαν όπου και εγκατεστάθη [...].

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 14.8.1909-Εν Σέρραις τη 28.6.1909 Αι Σέρραι πανηγυρικώς υπεδέχθησαν τον νέον αυτών Μητροπολίτην Αθανάσιον Πιπέραν. Τριμελής επιτροπή εκ των προκρίτων της πόλεως εκλεγείσα και αποτελουμένη εκ των κ.κ. Αθανασίου Νασιότζη καπνεμπόρου. Κ. Δεσποτίδου ιατρού και Γεωργίου Ελευθερίου φαρμακοποιού, εξέδραμε μέχρις Δράμας προς προϋπάντησιν της Α. Πανιερότητος [...]

Εφημερίς των Συζητήσεων, 22.9.1871-Ο Αλέξανδρος Εφέντης Καραθεοδωρή σύμβουλος του υπουργείου του Εμπορίου, διωρίσθη υφυπουργός των Εξωτερικών. Ουδείς μέχρι τούδε χριστιανός ομολογητέον τούτο, έλαβε θέσιν τοιαύτης σπουδαιότητος [...]. Το ελληνικόν στοιχείον δικαίως θεωρούν τον διορισμόν τούτων ως τιμήν αντανακλωμένη εις άπαν το έθνος [...].

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 3.8.1909-Η Α.Θ.Π. ανήγγειλε κατά το εν τη Θεολ. Σχολή γεύμα, ότι ο διευθυντής της “Ατλαντίδος” Σ. Βλαστός ετηλεγράφησε εκ Ν. Υόρκης, ότι αποστέλλει ετέρας 500 λίρας εξ εράνων των εν τη Αμερική ομογενών, δια τας ανάγκας του εθνικού στόλου εντός μηνός οι εν Αμερική ομογενείς αποστέλλουσιν εν όλω λ. αγγλ. 1.300. Η Α.Θ.Π. πλέξας πανηγυρικόν της φιλοπρατίας των, ηυχήθη όπως πλουτούντες εν τη ξένη μη λησμονούσι του λοιπού και την εκκλησίαν και το Έθνος.

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 19.7.1909-Παρακαλείται ο γνωρίζων τας διευθύνσεις των κ.κ. Σάββα Γκιέκα, Εμμ. Γκιέκα και Κωνστ. Τρουμπούση εκ Ρόδου της Τουρκίας, χωρίον Μανώλα, να τας αποστείλη προς τον Παύλον Χατζή Σπύρου... Lowell, Mass.

ΑΤΛΑΝΤΙΣ, 7.8.1909-ΖΗΤΕΙΤΑΙ η διεύθυνσις του εκ Ρόδου της Τουρκίας Βασ. Νικολαΐδου. Ο γνωρίζων αυτήν παρακαλείται να την αποστείλη εις το ξενοδοχείον το Γαλαξείδιον... New York.

ΤΟ ΒΗΜΑ, 19.2.1954-Ανεκοινώθη αρμοδίως ότι κατόπιν συνεννοήσεων διεξαχθεισών μέσω του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού συνεφωνήθη όπως σήμερον 19 Φεβρουαρίου παραδοθούν εις αντιπροσωπείαν του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού παρά τα Αυστροουγγρικά σύνορα 1218 έλληνες όμηροι κρατούμενοι εις Ουγγαρίαν.

Βάσει του διαβιβασθέντος καταλόγου διαπιστούται ότι πρόκειται περί βιαίως απαχθέντων, καταγομένων κατά το πλείστον εκ των χωρίων της Θεσπρωτίας. Οι επαναπατριζόμενοι θα μεταφερθούν σιδηροδρομικώς εις Βενετίαν όπου θα επιβασθούν των ατμοπλοίων “Μιαούλης” και “Αιγαίον” προκειμένου να επιστρέψουν εις τας εστίας των.

ΤΟ ΒΗΜΑ, 27.3.1954-Επανήλθεν εξ Ηπείρου ο υπουργός της Προνοίας κ. Αδαμόπουλος, ο οποίος μεταβάς εις Θεσπρωτίαν και την περιοχήν Κονίτσης εξήτασε τας ανάγκας των επαναπατρισθέντων εξ Ουγγαρίας ομήρων. Ομιλών σχετικώς ο κ. Υπουργός εδήλωσεν ότι διατιθεμένης πιστώσεως 4 δισεκατομμυρίων δρχ. θα πραγματοποιηθή η οριστική στέγασις 1.000 περίου ομήρων καταγομένων κυρίως εκ των χωρίων Λιά, Βαβούρι και Ασπροκλήσι δια του συστήματος της αυτοστεγάσεως [...]

ΑΝΤΩΝΗΣ Ν. ΒΕΝΕΤΗΣ 

ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ ΔΩΡΙΔΟΣ