Εθνικό ή Εθνικιστικό; Του Σταύρου Κωσταρά

«Η γραφικότητα των Ευέλπιδων στις εθνικές παρελάσεις θα σταματήσει καμιά φορά; Δηλαδή για τον θεό!!» ανέφερε ένας φίλος πρόσφατα σχολιάζοντας την εμφάνιση της Σχολής Ευελπίδων κατά την διάρκεια της στρατιωτικής παρέλασης της 25 Μαρτίου! «Εθνικιστικό» χαρακτήρισε το «Μακεδονία ξακουστή» που τραγουδούσαν στην παρέλαση.

Ο αντίλογος μου είναι απλός:

Εθνικιστικό ή Εθνικό είναι ο σωστός χαρακτηρισμός?

Οι εθνικές συνειδήσεις υπήρχαν πάντα στην Ευρώπη. Μετά το 1848, την χρονιά των μεγάλων επαναστάσεων στην Ευρώπη, οι οποίες απέτυχαν, οι εθνικές συνειδήσεις δεν έπαψαν να υφίστανται και, όταν οι Μεγάλες Αυτοκρατορίες διαλύθηκαν, τα κράτη που ακολούθως σχηματίσθηκαν στηρίχθηκαν κυρίως στο εθνικό στοιχείο, όπως και να το προσδιορίσει κάποιος αυτό.

Η Ενωμένη Ευρώπη που προέκυψε κυρίως λόγω οικονομικών στόχων, δεν είχε ούτε έχει την ανάγκη των που είχαν και έχουν π.χ οι Ηνωμένες Πολιτείες, να σχηματίσει ένα έθνος από το πουθενά. Τα διακριτά έθνη τα οποία την αποτελούν μπορούν και να υπάρξουν χωρίς να απαιτείται αφομοίωση. Άλλωστε λίγοι είναι αυτοί που θα ήθελαν και θα επιζητούσαν την ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής ιδέας ως μιας ενιαίας χώρας, η οποία θα ονομάζεται Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Τα έθνη διατηρούν και, εξ όσων προκύπτουν, θέλουν να διατηρήσουν την δική τους παρουσία!! Το βλέπουμε άλλωστε πιο καθαρά στην Μεγάλη Βρετανία όπου Σκωτσέζοι, Άγγλοι και Ουαλοί (παραλείπω τους Ιρλανδούς), ενώ αποτελούν μία κρατική οντότητα, διακρίνονται εθνικά μεταξύ τους. Αν και στην Σκωτία έγιναν κατά καιρούς ενέργειες για ανεξάρτητη κρατική οντότητα, συνεχίζουν να λειτουργούν ως ενιαίο κράτος. Άλλο παράδειγμα αποτελεί ο Καναδάς όπου πρόσφατα έγινε δημοψήφισμα για την ανεξαρτητοποίηση της γαλλόφωνης περιοχής του Κεμπέκ! Τα έθνη δεν επιθυμούν την συγχώνευση και αυτό δεν μπορεί και να επιβληθεί με κανέναν τρόπο, πλην της εξαφάνισης κάποιου έθνους.

Κάθε έθνος έχει την δική του ιστορία. Όποια και όπως κι αν γράφτηκε αυτή, αποτελεί την κοινή τους ταυτότητα και αναφέρεται στην παρουσία του έθνους στην Ευρώπη, και προσδιορίζεται από την κοινή καταγωγή και άλλα στοιχεία! Οι προσμίξεις και οι αναμίξεις ως γνωστόν είναι πολλές, και ιδιαίτερα στα Βαλκάνια, όπου βρίσκεται και η δική μας χώρα. Παρότι ο πληθυσμός μας αποτελείται ή αποτελούνταν καλύτερα από Σαρακατσάνους, Πόντιους, Βλάχους, Μικρασιάτες, Αρβανίτες κλπ λόγω της κοινωνικής ανάγκης παλιότερα, αλλά και λόγω ιστορικής μνήμης, δέθηκε ως σύνολο και αναστήθηκε, θα έλεγα, ως έθνος μετά από πολλούς αιώνες.

Το να δημιουργείται η ιδέα και να υφίσταται ο σκοπός της άμυνας, κατά κάθε ενός που θεωρείται ότι επιβουλεύεται τις ιστορικές μνήμες, είναι απότοκο της κοινής διαπαιδαγώγησης αλλά και της κοινής ιστορίας που συνδέει μια εθνική κοινότητα, έστω κι αν αυτή «δημιουργήθηκε» και δεν είναι ακριβώς η ίδια για όλους.

Ο Στρατός μας δεν είναι μισθοφορικός όπως αυτός των Ηνωμένων Πολιτειών π.χ, αλλά εθνικός στρατός τον οποίο δένουν αυτές οι «κληρονομικές» θα έλεγα, ιστορικές μνήμες. Ο ενιαίος «διεθνιστικός» στρατός των Ρώσων ,Ουκρανών, Γεωργιανών κλπ είδαμε που ακριβώς κατέληξε, μην έχοντας καμία εθνολογική - ιδεολογική συνοχή! Οι πρώην σύμμαχοι έγιναν οι μεγαλύτεροι εχθροί, όπως ακριβώς έγινε και στην πρώην Γιουγκοσλαβία!!

Έχοντας να υπερασπιστείς το έθνος σου είναι πιο εύκολο και πιο «ηθικό» το να θέλεις να δώσεις την ζωή σου για να υπερασπίσεις την ιστορία σου και την κληρονομιά σου, από το να πας να πολεμήσεις για έναν καλό μισθό. Βλέπετε χρειάζεται περίσσιο θάρρος και πίστη για να δώσεις τη ζωή σου. Αν δεν υπάρχει η πίστη δεν υπάρχει και η αυτοθυσία που είναι απαραίτητη σε κάθε πόλεμο, σε κάθε σύγκρουση, και έτσι δεν θα υπάρχει και το επιθυμητό αποτέλεσμα, δεν μπορείς δηλαδή να «θυσιαστείς» αν και όταν χρειαστεί.

Για αυτό έφερα στον φίλο μου σαν παράδειγμα τους Ιταλούς κατά τον πόλεμο του 1940, οι οποίοι πολεμώντας για να «θυσιαστούν» χωρίς πίστη, χωρίς ιδεώδη, χωρίς ιδανικά, απλά δεν είχαν το ψυχικό σθένος με αποτέλεσμα να χάσουν σχετικά εύκολα τον πόλεμο, παρά την αριθμητική και τεχνολογική υπεροχή τους. Αν δεν υπάρχει η πίστη απλά λείπει το θάρρος και επικρατεί η λογική. Άρα όλα έχουν το στόχο και τον σκοπό τους. Η δε σύγκριση με τους Τζιχαντιστές δεν στέκει αφού στην περίπτωση αυτή δεν αναφερόμαστε για έναν πόλεμο ή σύγκρουση μεταξύ στρατών ή εθνών, η οποία γίνεται σε ένα πεδίο μάχης και δεν μετατρέπει σε πεδίο μάχης κάθε ανύποπτο παιδί ή άμαχο, αλλά αφορά έναν ακήρυχτο πόλεμο χωρίς ηθικούς φραγμούς, στηριζόμενο κυρίως στην τυφλή θρησκευτική ιδεοληψία. Άλλο να υπερασπίζεσαι την χώρα σου, το έθνος σου και την οικογένειά σου και άλλο να αυτοκτονείς. Κανένας στρατιώτης που πάει στον πόλεμο δεν θέλει να πεθάνει, αλλά πρέπει να έχει λόγους για να ρισκάρει την ζωή του.

Ιδιαίτερα για την περίπτωση της Μακεδονίας θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ο Μέγας Αλέξανδρος, έχοντας λάβει την παιδεία από τον δάσκαλό του Αριστοτέλη, ήταν Έλληνας Μακεδών και η καπήλευση του ιστορικού ονόματος της Μακεδονίας, αυτού καθ αυτού, όχι σαν γεωγραφικό χώρο, αλλά σαν στοιχείο ιστορικής κληρονομιάς ενός έθνους, λειτουργεί αντανακλαστικά και δημιουργεί αντιδράσεις που είναι δικαιολογημένες.