Μάρτυρες ιστορίας τα πηγάδια του Σουλίου

Μάρτυρες ιστορίας τα πηγάδια του Σουλίου

Πηγές ζωής για τους ανυπότακτους Σουλιώτες στη διάρκεια της μακρόχρονης πολιορκίας τους από τις δυνάμεις του Αλή Πασά στα χρόνια πριν από την Ελληνική Επανάσταση, τα ιστορικά πηγάδια του Σουλίου παρείχαν στους ηρωικούς μαχητές και στις οικογένειές τους το δυσεύρετο στην περιοχή ζωογόνο νερό.

Κα αν η πολιορκία έληξε άδοξα το 1803, με την παράδοση των Σουλιωτών και τη θυσία στο Κούγκι, τα εκατοντάδες πετρόκτιστα πηγάδια μένουν και σήμερα εκεί, δύο και πλέον αιώνες μετά, ως ιστορικά σύμβολα αντίστασης και ζωντανοί μάρτυρες της ιστορίας του τόπου. Κάποια στέκουν αγέρωχα και στιβαρά, δίπλα σε μνημεία της αντίστασης και της μετέπειτα Επανάστασης, κάποια άλλα έχουν παραδοθεί στη φθορά του χρόνου, κινδυνεύοντας με κατάρρευση και εξαφάνιση.

Θέλοντας να αποτρέψει αυτόν τον κίνδυνο και να διασώσει την ιστορική μνήμη, ο Δήμος Σουλίου εκπονεί μελέτη για την αναστήλωση, την αποκατάσταση και την ανάδειξη των ιστορικών πηγαδιών, σε συνεργασία με την τοπική Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Στην ευρύτερη περιοχή των χωριών του Σουλίου βρίσκονται διασκορπισμένα περί τα 400 πηγάδια, τα οποία αποτελούσαν ουσιαστικά δεξαμενές συλλογής βρόχινου νερού, σε μια ορεινή, βραχώδη και άνυδρη περιοχή. Κάθε οικογένεια διατηρούσε το δικό της, προκειμένου να εξασφαλίσει νερό για τις ανάγκες της, ενώ πολλά συνδέονταν μεταξύ τους με ένα ευφυές δίκτυο αγωγών.

Περίπου 67 στέκουν σήμερα -τα περισσότερα όρθια και σε καλή κατάσταση- στην περιοχή όπου βρίσκονται τα σπίτια των Μποτσαραίων, των Τζαβελλαίων και άλλων οπλαρχηγών του Αγώνα. Εκεί βρίσκεται και το Βουλευτήριο, όπου γίνονταν οι συνάξεις των αρχηγών των οικογενειών της απροσκύνητης Συμπολιτείας των Σουλιωτών.

Βορειότερα στο βουνό υπάρχει η λιθόστρωτη δεξαμενή συλλογής νερού της βροχής. Μέσω ενός υπόγειου δικτύου κεραμικών αγωγών, αυτή συνδέεται με τα πηγάδια, τροφοδοτώντας κάθε οικογένεια με την πολύτιμη πηγή ζωής.

«Αρχικά είχαμε εντάξει την αποκατάστασή τους στο πρόγραμμα αναστήλωσης της οικίας Μπούση, μίας από τις ισχυρότερες φάρες των Σουλιωτών. Είχαμε πάρει 50.000 ευρώ από το υπουργείο Πολιτισμού της προηγούμενης κυβέρνησης γι' αυτόν τον σκοπό», είπε στο «Εθνος» η δήμαρχος Σουλίου Σταυρούλα Μπραΐμη-Μπότση και πρόσθεσε: «Σε συνεργασία με την αρχαιολογική υπηρεσία προσπαθούμε να βρούμε τον καταλληλότερο τρόπο αποκατάστασης και ανάδειξης των ιστορικών αυτών μνημείων του τόπου μας».

Η αποκατάσταση φθορών προτείνεται να γίνει με τη συνδρομή μαστόρων, που γνωρίζουν την τέχνη της πέτρας ως οικοδομικού υλικού. Οι περίπου 1.000 εναπομείναντες κάτοικοι των χωριών του Σουλίου ζητούν τη διάσωση κι άλλων ιστορικών μνημείων του ηρωικού τους τόπου και την ανάδειξή τους στο πλαίσιο της τουριστικής ανάδειξης της περιοχής. Μεταξύ αυτών, το Βουλευτήριο, το Κάστρο της Κιάφας που έκτισε ο Αλή Πασάς και έχει μετατραπεί σε βοσκοτόπι, αλλά και τα λιθόστρωτα μονοπάτια που συνέδεαν τους οικισμούς μεταξύ τους.

Ποιο είναι το ηρωικό Σούλι

Η περιοχή του Σουλίου άρχισε να κατοικείται από τον 17ο αιώνα, και έναν αιώνα μετά οι Σουλιώτες αποτελούσαν μια ουσιαστικά αυτόνομη συμπολιτεία χωριών στο πλαίσιο της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Είχαν τη δική τους μορφή διοίκησης, βασισμένη στην οικογενειοκρατία και την ισχύ της φάρας. Οι 47 φάρες, που συγκροτούσαν τον 18ο αιώνα περισσότερες από 150 οικογένειες, όριζαν η κάθε μια τον αρχηγό της και όλοι μαζί συγκροτούσαν την τοπική «κυβέρνηση» που λάμβανε τις αποφάσεις.

Οι ανυπότακτοι Σουλιώτες μπήκαν στη «μύτη» των πασάδων των Ιωαννίνων, οι οποίοι απανωτές φορές στη διάρκεια του 18ου αιώνα εκστράτευσαν εναντίον τους, χωρίς να καταφέρουν να τους καθυποτάξουν.

Ο Αλή Πασάς

Ο Αλή Πασάς, που ανέλαβε το 1788, εξαπέλυσε τρεις απανωτές εκστρατείες με δυνάμεις Τουρκαλβανών. Τις πρώτες δύο υποχρεώθηκε να υποχωρήσει με πολλές απώλειες και πληρώνοντας μεγάλα ποσά για να απελευθερωθούν οι αιχμάλωτοι. Στην τρίτη εκστρατεία, το 1803, κατάφερε να υποτάξει τους Σουλιώτες, που λύγισαν από πείνα και κακουχίες έπειτα από πολύμηνη πολιορκία. Οι περισσότεροι έφυγαν κυνηγημένοι προς τα Επτάνησα και άλλες περιοχές. Ο επίλογος γράφτηκε τον Δεκέμβριο με την ηρωική ανατίναξη της μπαρουταποθήκης στο Κούγκι, από τον καλόγερο Σαμουήλ.