Ειδήσεις από το ...παρελθόν

Ειδήσεις από το ...παρελθόν

Γράφει ο Αντώνης Ν. Βενέτης

Το ξεφύλλισμα της ημερήσιας εφημερίδας των Αθηνών, του 19ου αιώνα ΩΡΑ, συνεχίζεται. Αντλούμε απ’ αυτήν κυρίως ειδήσεις ηπειρωτικού χρώματος, αλλά και άλλες γενικότερου ενδιαφέροντος, όπως η “είδηση” της 23.8.1876, κατά την οποίαν οι έλληνες εργάτες της Αλεξανδρείας, συνέστησαν σωματείον, με το οποίο εκαλύπτοντο οι έκτακτες ανάγκες τους, κατά την διάρκεια ασθενειών αυτών κ.λπ. Φαίνεται όμως ότι δεν κατείχοντο από το “ταξικό μίσος”, γιατί το περίσσευμα του σωματείου τους απεφάσισαν ομοφώνως να διαθέσουν για τις στρατιωτικές ανάγκες της χώρας. Αλλά ας δούμε τον ιστορικό περίγυρο της εποχής εκείνης.

Η Οθωμανική αυτοκρατορία ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα εθεωρείτο “ο μεγάλος ασθενής”. Τα αλλεπάλληλα αποσχιτικά κινήματα, οι ξεπερασμένες οικονομικοκοινωνικές δομές οδηγούσαν την πάλαι ποτέ κραταιά αυτοκρατορία στην παρακμή και αποδόμηση. Ετσι τον Ιούλιο του 1875 εξεγέρθηκε η Βοσνία, η Βουλγαρία τον Μάιο του 1876 και η Σερβία τον Ιούλιο του 1876. Η δημόσια τάξη διασαλεύεται ιδίως στις βαλκανικές χώρες της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Το 1877 ξεσπά ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος και παρά την σθεναρή αντίσταση των τούρκων στα στενά της Πλεύνας, οι Ρώσοι βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από την Κωνσταντινούπολη. Ετσι ο Τούρκος Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ ο Β’ αναγκάζεται να υπογράψει την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (3.3.1878) με την οποίαν δημιουργείται “η Μεγάλη Βουλγαρία”, το συνέδριο όμως του Βερολίνου, λίγους μήνες αργότερα, ανατρέπει σχεδόν πλήρως την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και επιδικάζει την Θεσσαλία και μέρος της Άρτας στο Ελληνικό Βασίλειο. Μετά από μακροχρόνιες διπλωματικές ενέργειες αλλά και στρατιωτικές συρράξεις, πραγματοποιήθηκε η προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας στο Ελληνικό Κράτος, με την σύμβαση της Κωνσταντινούπολης (20.6.1881).

Πρωθυπουργός της χώρας είναι από 13.10.1880 μέχρι 3.3.1882 ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος.

Αλλά ας διευκρινίσουμε ή σχολιάσουμε ορισμένες από τις δημοσιευόμενες “ειδήσεις” της ΩΡΑΣ.

Η “είδηση” της 22.1.1876 αφορά τον θάνατο, στην Βοστώνη των ΗΠΑ, του μέγιστου των αμερικανών φιλελλήνων, του γιατρού Σαμουήλ Χάου, ο οποίος, πλην άλλων, ήταν και ο ιδρυτής της σχολής τυφλών PERKINS στην Βοστώνη, την διεύθυνση της οποίας, μετά τον θάνατο του, ανέλαβε Ηπειρώτης γαμβρός του, Μιχαήλ Αναγνωστόπουλος (1837-1906).

Η “είδηση” της 5.4.1876 αφορά τον θάνατο του μεγάλου ευεργέτου της Ελλάδας, του βαρώνου Σίμωνος Σίνα (1810-1876), γιού του επίσης Βαρώνου Γεωργίου Σίνα (1783-1856), από τη Μοσχόπολη Β. Ηπείρου. Αποκορύφωμα των δωρεών του Σίμωνος Σίνα αποτελεί η ανέγερση του νεοκλασικού μεγάρου της Σιναίας Ακαδημίας, που κοσμεί μέχρι σήμερα την Αθήνα.

Να σημειώσουμε ότι πρωθυπουργός της χώρας από 15.10.1875 μέχρι 26.11.1876 ήταν ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος και Υπουργός Εξωτερικών ο Α. Κοντόταυλος, ο οποίος και δι’ επιστολών συνελυπήθη την χήρα του Σαμουήλ Χάου και την βαρώνη Ιφιγένεια Σίνα.

Η “είδηση” της 10.10.1876 αφορά ένα μικρό χωριό της τότε απέραντης Οθωμανικής αυτοκρατορίας και αυτό είναι το χωριό μου Λειά, ψηλά στη Μουργκάνα, στη Θεσπρωτία. Ετσι οι Λειώτες της εποχής εκείνης προσφεύγουν εγγράφως στον Τούρκο Πρέσβη στην Αθήνα, τον φαναριώτη Ιωάννη Φωτιάδη μπέη και διαμαρτύρονται εντόνως για την προσπάθεια των Τουρκαλβανών Τσάμηδων, να τσιφλικοποιήσουν, αυθαίρετα, τα 16 Ελληνοχώρια της Μουργκάνας (βλ. και το βιβλίο του αειμνήστου πατρός μου, ιερέως Νικολάου Βενέτη “Στη σκιά της Μουργκάνας” εκδόσεις Μοντέρνοι καιροί, όπως και το δημοσίευμά μου “Το ζήτημα των Τσάμηδων” στο 15νθήμερο περιοδικό ΑΝΤΙ, της 16.6.2006, το οποίο εξέδιδε ο αείμνηστος Χρήστος Παπουτσάκης). Να σημειώσω, στο σημείο αυτό, ότι ο πρέσβης της Τουρκίας Ιωάννης Φωτιάδης ήταν ένας πολύ μορφωμένος και δραστήριος άνθρωπος. Χρημάτισε και Γενικός Διοικητής στην Κρήτη, μετά την συμφωνία της Χαλέπας (1878), από 2.1.1879 μέχρι τον Μάιο του 1885, αντικαταστάτης του Αλέξανδρου Καραθεοδωρή και κυβέρνησε με φρόνηση και δικαιοσύνη. Η κόρη του Αικατερίνη Φωτιάδη παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Στ. Καραθεοδωρή, θείο του κορυφαίου έλληνα μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή (1873-1950), ο οποίος υπήρξε φίλος του Μαξ Πλάνκ και του Αλμπερτ Αϊνστάιν.

Η τελευταία “είδηση” είναι από τον πρώτο καιρό της γερμανικής κατοχής. Δύο Ηπειρώτες, από το Φιλιάτι και τα Γιάννενα, καταδικάζονται σε θάνατο και εκτελούνται από τους Γερμανούς. Ισως να είναι από τους πρώτους εκτελεσμένους της κατοχής...

ΩΡΑ, 22.1.1876- Ο πατριάρχης των εν τω νέω κόσμω φιλελλήνων Σαμουήλ Howe απεβίωσεν εν Βοστώνη τη 9 Ιανουαρίου. Ο μακαρίτης ήλθε το 1827 εις την Ελλάδα και συνηγωνίσατο ενδόξως τον Εθνικόν Αγώνα επί εξαετίαν υπηρετήσας ως χειρουργός, μετ’ αυταπαρνήσεως και ακράτου φιλελληνισμού νοσηλεύσας τους εν ταις μάχαις τραυματισθέντας. Το 1867 πάλιν ο αγαθός γέρων επεχείρησεν επιπονοτάτην ποντοπορίαν, κομίσας και διανείμας εις τους Κρήτας τα εν Αμερική δια της αρχεβουλίας και δραστηριότητος αυτού συλλεγέντα βοηθήματα.

ΩΡΑ, 5.4.1876- Το εσπέρας του παρελθόντος Σαββάτου ανηγγέλθη τηλεγραφικώς εκ Βιέννης, ότι την πρωίαν της αυτής ημέρας καθ’ ώραν 7, απεβίωσεν ο βαρώνος Σίνας. Εικάζομεν δε, ότι ο θάνατος υπήρξε αιφνίδιος, διότι προ δύο ημερών αυτός απηύθυνε τηλεγράφημα προς τίνα των ενταύθα φίλων του. Επασχεν όμως από τινων ετών ανίατον νόσον.

ΩΡΑ, 9.4.1876- Μεγάλη μέλαινα σημαία κυματίζει επί της καλλίστης εκ λευκού μαρμάρου Σιναίας Ακαδημίας, εις σημείον πένθους επί τη απιβιώσει του μεγάλου ευεργέτου της πόλεως των Αθηνών βαρώνου Σίνα. Το λαμπρότατον τούτο οικοδόμημα θέλει μείνει εις μνήμην αΐδιον του ελληνικού πατριωτισμού του αρίστου και ευεργετικότατου εκείνου ανδρός.

ΩΡΑ, 9.5.1876- Η σύζυγος του μακαρίτου βαρώνου Σίμωνος Σίνα απήντησεν εις το συλλυπητήριον γράμμα του επί των εξωτερικών υπουργού δι’ ευχαριστηρίου επιστολής.

ΩΡΑ, 12.5.1876- Η σύζυγος του φιλέλληνος αμερικανού Σαμουήλ Χάου απήντησεν εις το συλλυπητήριον γράμμα του επί των Εξωτερικών υπουργείου δι’ ευγενεστάτης απαντήσεως την οποίαν απέστειλε προς τον εν Βοστώνη Ελλληνα πρόξενον κ. Ι. Μ. Ροδοκανάκην.

ΩΡΑ, 8.8.1876- Καθά επιστέλλουσιν εκ Φαρσάλων διήλθεν εκείθεν μεταβαίνων εις Ιωάννινα ο γηραιός αντιστράτηγος Ματσαξή Αχμέτ Πασάς, όπως αναλάβη την αρχηγίαν του στρατού της Ηπείρου-Θεσσαλίας. Ο Ματσαξή Αχμέτ Πασάς, έλλην το γένος, κατάγεται εξ Αμφίσσης.

ΩΡΑ, 13.8.1876- Καθά επιστέλλουσιν εξ Αργυροκάστρου την 18 λήξαντος ήρξαντο αι εξετάσεις των εν Κεστορατίω Ζωγραφείων διδασκαλείων ιδρυθέντων δαπάνη του Χρηστάκη Εφένδη Ζωγράφου. Εις τας εξετάσεις ταύτας παρήσαν ο αρχιερεύς Δρυϊνουπόλεως, ο έλλην υποπρόξενος, ο Μουτασερίφης, ο καδής και διάφοροι πρόκριτοι. Εις τας διδασκαλεία δαπάνη του ιδρυτού διδάσκονται 60 υπότροφοι, εξ ων 30 παίδες και 30 κοράσια εκ της Ηπείρου άπαντες. Το παρθεναγωγείον διευθύνεται υπό της Μαριγούς Κουτσαριάδου τελειοδιδάκτου του Αρσακείου παρθεναγωγείου και εξ Αθηνών καταγομένης. Αι εξετάσεις απέδειξαν την πρόδον των μαθητών και μαθητριών εις έκαστον των οποίων εδωρήσαντο επί τη επιμελεία αυτών ο Μουτασαρίφης ανά πέντε αργυρά γρόσια.

ΩΡΑ, 14.8.1876- Καθά επιστέλλουσιν εξ Ιωαννίνων εις την “ευθύνην” της Κέρκυρας, αγγέλεται εκ Γρεβενών ότι την 4 μεσούντος λησταί συνέλαβον τρεις εμπόρους χριστιανούς, προ τριών δε εβδομάδων εις τα προς την Μακεδονίαν μεθόρια της Ηπείρου τούρκοι κονιάροι συλλαβόντες νέον τινά χριστιανόν εκ των Κατζανοχωρίων αφού τον εβασάνισαν πολυτρόπως, τέλος έρριψαν αυτόν εντός φούρνου και ούτω τον έψησαν.

ΩΡΑ, 21.8.1876- Ο πληθυσμός των εν τη Αυστροουγγρική νομαρχία εβραίων ανέρχεται κατά την τελευταίαν στατιστικήν εις 1.417.000.

ΩΡΑ, 23.8.1876- Εν Αλεξανδρεία υπάρχει σωματείον συγκείμενον εξ Ελλήνων εργατών επονομαζόμενον “Ελληνική Εργατική Εταιρεία”. Το σωματείον τούτο έχει σκοπόν την αμοιβαίαν των μελών περίθαλψιν εν ώρα ασθενείας, είχε περίσσευμα εκ λιρών εβδομήκοντα. Εν τινι των τελευταίων συνεδριάσεων το σωματείον παμψηφεί απεφάσισε να δωρηθή άπαν το περίσσευμα εις την υπέρ ιδρύσεως Εθνικού στόλου επιτροπήν. Προς δε εσχημάτισαν επιτροπήν προς συλλογήν εράνων επί τω αυτώ σκοπώ.

ΩΡΑ, 10.10.1876- Οι εν τω χωρίω “Λειά” της επαρχίας Φιλιατών χριστιανοί κάτοικοι απέστειλαν προς τον ενταύθα πρεσβευτήν της Υ. Πύλης κ. Φωτιάδην Βέην αναφοράν δι’ ης εκθέτουσιν ότι Οθωμανοί ζητούσι να καταλάβωσι τα κτήματά των άτινα από αιώνων ανήκουσιν εις αυτούς εκ κληρονομίας ή αγοράς, ζητούσι δε παρ’ αυτού, αναδεχθέντος άλλοτε την προστασία των, όπως τους προστατεύση και σώση τα κτήματά των από τους όνυχας των αρπάγων οθωμανών.

ΩΡΑ, 14.10.1876- Η “ουγγρική Αλληλογραφία” όργανον του Κόμητος Ανδράσσυ συνηγορεί “υπέρ της αρμονικής συμμαχίας των ελλήνων Ρουμάνων και Ούγγρων”. Κατά το όργανον του κόμητος Ανδράσσυ η Ελλάς, η Ρωμουνία και αι ελληνικαί επαρχίαι της Πύλης είναι φυσικοί σύμμαχοι της Ουγγαρίας, δικαιούνται δε οι Ηπειρώται, οι Θεσσαλοί και άλλοι Ελληνες της Πύλης να λάβωσιν “επιτόπιον αυτονομίαν”.

ΩΡΑ, 18.7.1876- Οι εξ Ηπείρου ενταύθα διαμένοντες λεπτουργοί και κτίσται συνέστησαν αδελφότητα υπό την επωνυμίαν “Περίθαλψις”, ης σκοπός είναι η περίθαλψις των ενταύθα παρεπιδημούντων τεχνιτών Ηπειρωτών πασχόντων εκ διαφόρων αιτιών.

ΩΡΑ, 5.11.1876- Προ τινων ημερών προσήλθεν εις την ορθόδοξον εκκλησίαν βαπτισθείς ο εξ Ιωαννίνων μωαμεθανός Ισούφ Μεχμέτης. Ανάδοχος αυτού ην ο κ. Γεώργιος Καρατζούλας ονομάσας τον βαπτισθέντα Γεώργιον Καρατσούλαν.

ΩΡΑ, 7.11.1876- Αναγιγνώσκομεν εν τω “επόπτη” τα επόμενα: «Οι Κωνσταντίνος και Αλέξανδρος αδελφοί Δούη, κάτοικοι Μανδουκίου ευρέθησαν εις το πλοίον των προ 15 περίπου ημερών, έχοντες μαζί των και τον δεκαεξαετή νέον Βασίλειον Σαγιαδινόν και φορτίον άλατος προερχόμενον εκ Λευκάδος δια το εξωτερικόν. Εις την απέναντι Ήπειρον εν θέσει Ροϊδιές, ένθα εδέησε να μείνουν ένεκα τρικυμίας, παρά διαφόρων αγνώστων, εζητήθη αυτοίς άρτος, ασμένως δε ο ανωτέρω Αλέξανδρος εξήλθε με την άκατον όπως δώση εις αυτούς -- αλλά δυστυχώς το χριστιανικόν αυτό καθήκον δεν εξετιμήθη δεόντως από τους ευεργετουμένους, καθόσον, άμα εξελθόντος του Αλεξάνδρου, ο Στέφανος Πρίφτης μετ’ άλλων δύο αγνώστων δέσαντες αυτόν εις τι δένδρον επιβιβάσθησαν κατόπιν δια του ακατίου του εις το πλοίον ένθα ευρόντες τον Κωνσταντίνον μετά του ρηθέντος νεανίου, του αφήρεσαν 80 τάλληρα -- 20 σάκκους άλας, εν ντουφέκιον και τα φορέματα, δείραντες αυτόν αντιστάντα καθ’ ην στιγμήν, οι λησταί ούτοι ήθελον να του αρπάσουσι την εικόνα του αγίου Σπυρίδωνος»

ΩΡΑ, 17.11.1876- Ετελέσθησαν χθες περί την 11ην π.μ. εν τω μεγάρω της Οθωμανικής Πρεσβείας, οι γάμοι της δεσποινίδος Αικατερίνης Φωτιάδου μετά του Κωνσταντίνου Στ. Καραθεοδωρή, εν κύκλω συγγενών και οικείων. Την ιεροτελεστίαν ετέλεσε ο ενταύθα παρεπιδημών αρχιερεύς Λαρίσσης, οι δε νεόνυμφοι ανεχώρησαν αυθημερόν εις Κωνσταντινούπολιν.

ΩΡΑ, 15.8.1885- Κατά χθεσινόν εκ Μετσόβου δια Τρικάλλων τηλεγράφημα του κ. Κωνστ. Ν. Αβέρωφ ελυτρώθη η αιχμαλωτισθείσα αδελφή αυτού καλώς έχουσα, καθ’ έτερον δε τηλεγράφημα απέτισε η μεν αδελφή του λίρας 8 χιλ. η δε ετέρα συναιχμαλωτισθείσα 600 λίρας.

ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ, 13.9.1941- Δι’ αποφάσεων του Στρατοδικείου της Ανωτάτης Διοικήσεως των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδος εκδοθεισών την 6ην τρέχοντος κατεδικάσθησαν εις την ποινήν του θανάτου, οι κάτωθι:

α) Μπακόλας Χαρίλαος του Φωτίου, ετών 36 εκ ΘερΙακισίου Ιωαννίνων.

β) Ζάννος Σταύρος του Κωνσταντίνου ετών 42, εκ Φιλιατών επί παρανόμω κατοχή όπλων και παράβασιν του αρθ.1 της προκηρύξεως της 22.6.1941 της Ανωτάτης Διοικήσεως των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδος. Αι αποφάσεις καταστάσαι τελεσίδικοι εξετελέσθησαν την πρωΐαν της 12η τρέχοντος.