Περί εκπαιδεύσεως και άλλων δαιμονίων…

Περί εκπαιδεύσεως και άλλων δαιμονίων… 

 

Της Θάλειας Θεοδωρίδη

«Αυτοί που μελέτησαν προσεκτικά τον τρόπο διακυβέρνησης των ανθρώπων, πρέπει να έχουν πεισθεί ότι η τύχη των εθνών εξαρτάται από την εκπαίδευση των νέων» - Αριστοτέλης
Άλλο Παιδεία κι άλλο εκπαίδευση

Αν κοιτάξουμε στο λεξικό θα δούμε ότι ερμηνευτικά, Παιδεία σημαίνει «καλλιέργεια των νοητικών, των ψυχικών και σωματικών δυνάμεων των νέων μέσα από ένα γενικό και προκαθορισμένο, από κάθε χώρα, εκπαιδευτικό (σχολικό) σύστημα», ενώ, Εκπαίδευση είναι «η συστηματική διαδικασία μετάδοσης γνώσεων και ανάπτυξης δεξιοτήτων σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο». Τον τελευταίο καιρό, γίνεται πολύς λόγος για τη διαφορά ανάμεσα στις δύο έννοιες και τίθεται ως ζητούμενο, από το Κράτος, η Παιδεία με την ολιστική της έννοια. Διατυπώνεται δε η άποψη από τον Υπουργό Παιδείας ότι, δεν έχουμε σύστημα Παιδείας, αλλά μόνο Εκπαίδευσης.

Το «Νέο Σχολείο»

Υψηλή στοχοθεσία με νέα ενιαία προγράμματα σπουδών με κοινή φιλοσοφία από το νηπιαγωγείο, μέχρι το Λύκειο, καλλιέργεια ικανοτήτων, διαπολιτισμικότητα, άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία, τεχνολογικός εγγραμματισμός και αειφορία. Όλοι αυτοί οι στόχοι, βέβαια, θα πρέπει να επιτευχθούν σε μισθωμένα καταστήματα για τα νηπιαγωγεία, σε δημοτικά που διαιρούν τις σχολικές αίθουσες για να χωρέσουν οι μαθητές, σε ολοήμερα που οι εκπαιδευτικοί ζεσταίνουν ταπεράκια και στρώνουν ραντζάκια, σε γυμνάσια και λύκεια που έχουν βασικές ελλείψεις σε εξοπλισμένα και λειτουργικά εργαστήρια, σε σχολεία με τσιμεντωμένα προαύλια και το κυριότερο, με την απαξίωση των εκπαιδευτικών στα μάτια της κοινωνίας. Η τράπεζα θεμάτων έρχεται να λύσει το πρόβλημα των πολλών υποψηφίων για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ενώ, η πρόταση για απλούστευση της διδακτέας ύλης στα Δημοτικά, με βάση το γερμανικό μοντέλο, ουσιαστικά, αποδυναμώνει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και «αιφνιδιάζει» το μαθητή στις επόμενες βαθμίδες, οπότε το «φιλτράρισμα» ολοκληρώνεται με την τράπεζα θεμάτων.

Κατάρτιση: πόσο εφικτή;

Όχι άλλα πανεπιστημιακά πτυχία, φωνάζουν πολλοί. Χρειαζόμαστε ειδίκευση και κατάρτιση για να βρούμε δουλειά. Η κατάρτιση αναφέρεται στις «βασικές σπουδές που πραγματοποιεί κάποιος σε ορισμένο πεδίο γνώσεως για επαγγελματικούς σκοπούς».

Ήδη, με το Ν. 4186/13, γίνεται προσπάθεια να αναστηθούν τα Δημόσια ΙΕΚ κι επίσης ιδρύονται οι Δημόσιες Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης, μετά το Γυμνάσιο, στη θέση των καταργηθέντων Επαγγελματικών Σχολών. Οι 21 Σ.Ε.Κ. (από τις 96) ξεκινούν καθυστερημένα, φέτος, τη λειτουργία τους πιλοτικά, σε Δημόσια Ι.Ε.Κ. με αντιστοιχία ειδικοτήτων.

Η αλήθεια είναι, ότι έχουμε μπερδευτεί κάπως. Ακούμε παρεμφερείς όρους και συναφείς ειδικότητες σε ΕΠΑ.Λ., Σ.Ε.Κ. και Δημόσια Ι.Ε.Κ., όπως: πτυχία, διπλώματα και πιστοποιήσεις. Μετα-γυμνασιακές αλλά και μετα-λυκειακές εκπαιδευτικές βαθμίδες, με αρκετές ειδικότητες που αλληλο-επικαλύπτονται, με κοινή διδακτική ύλη, επιπέδου ΕΠΑ.Λ. - ΤΕΕ, με εργαστήρια περιορισμένων δυνατοτήτων, με έκδηλο ανταγωνισμό από την Ιδιωτική Εκπαίδευση, ενώ δε διασαφηνίζονται οι διαφορές (;) στα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων.

Ειδικά στα Δημόσια Ι.Ε.Κ. η ύλη διδάσκεται με συνοπτικές διαδικασίες, από ωρομίσθιους εκπαιδευτές, δεν προτείνονται, σχεδόν καθόλου, επιστημονικά συγγράμματα από τον οδηγό κατάρτισης, παρά ένα περίγραμμα ύλης, ενώ βολεύονται στα υπάρχοντα εργαστήρια των ΕΠΑ.Λ. και Ε.Κ., ή σε «δανεικούς» χώρους ιδιωτών, που συχνά δεν πληρούν τις προδιαγραφές. Μάλιστα, με την από 18/11/2014 αιτιολογική έκθεσή του, ο Υπουργός Παιδείας προτείνει τροπολογία με την οποία η τάξη Μαθητείας ΕΠΑ.Λ. θα αντιστοιχεί σε επίπεδο 5 (ενώ τα Δημόσια Ι.Ε.Κ. σε κατώτερο επίπεδο 4). Ακούμε λοιπόν, όρους όπως «στέλεχος, τεχνικός και τεχνίτης» με κοινό παρονομαστή: τη σύγχυση για την ακριβή ιδιότητα που προσδίδει ο τίτλος σπουδών στους κατόχους τους, το ερώτημα για την επάρκεια κατάρτισής τους, αλλά και την αμφίβολη επαγγελματική αποκατάστασή τους.

Το Παιδαγωγικό Πλαίσιο της Εκπαίδευσης

Αφού λοιπόν, το Υπουργείο Παιδείας θέλει να αναβαθμίσει το σύστημα της Παιδείας, ας ξεκινήσει από τη στελέχωση της εκπαίδευσης με μόνιμο προσωπικό ειδικοτήτων, με εξοπλισμένα εργαστήρια και σύγχρονα βιβλία ποιότητας. Ας ξεκινήσει με τη διαρκή παροχή πολιτισμικών ευκαιριών στους μαθητές: θεατρικές παραστάσεις ποιότητας, συναυλίες, ομιλίες συγγραφέων, διδακτικές επισκέψεις με νόημα, δράσεις και προγράμματα που ωφελούν συλλογικά την εκπαιδευτική κοινότητα κι όχι επιλεκτικά ορισμένους συμμετέχοντες. Ας ξεκινήσει με την καθαριότητα και την αισθητική των σχολικών χώρων.

Ας ξεκινήσει με την αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης, όχι μόνο με την ίδρυση ειδικοτήτων αλλά εστιάζοντας στην παιδαγωγική προσέγγιση της διδακτικής και στη διασύνδεση των αποφοίτων με την αγορά εργασίας, ως παραγωγικών επαγγελματιών, με κουλτούρα. Η αναβάθμιση του Εθνικού συστήματος Παιδείας δεν επιτυγχάνεται με τη συρρίκνωση και την απλούστευση της ύλης. Επιτυγχάνεται με τη βιωματική πλαισίωση της ύλης με στοιχεία πολιτισμού.

«Μάθε με πώς να μαθαίνω»

Ένα από τα παράδοξα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, είναι ότι έχει επενδύσει στην Πανεπιστημιακή μόρφωση των εκπαιδευτικών αλλά ξέχασε να τους επιμορφώνει στην «Τέχνη» να μαθαίνουν τους μαθητές, πώς να μαθαίνουν. Αυτό προϋποθέτει να έχουν οι εκπαιδευτικοί, όλων των ειδικοτήτων, την ιδιότητα του παιδαγωγού που δεν αποκτιέται απλά, με την παρακολούθηση γενικών παιδαγωγικών μαθημάτων, ούτε με Σχολές Παιδαγωγικής Επιμόρφωσης, ούτε αρκεί μόνο, η καλοπροαίρετη διάθεση και η ατομική πρωτοβουλία. Χρειάζεται να εξασκηθούμε σε μια διαρκή, επίσημη και θεσμοθετημένη, διαδικασία επιμόρφωσης, μέσα από την οποία θα επικαιροποιούμε και θα αναπροσαρμόζουμε τη γνώση και την πληροφορία, διαφυλάσσοντας, παράλληλα, τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης.

Ο ελληνικός πολιτισμός βασίζεται σε αρχές όπως: αυτογνωσία, εγκράτεια, αυτονομία, αυτάρκεια, λογική, γενναιότητα, εντιμότητα, μετριοφροσύνη, φιλομάθεια, δημοκρατία. Είναι μια καλή βάση να ξεκινήσουμε και πραγματικά, δεν έχουμε τίποτε να ζηλέψουμε από ξένα συστήματα, πλην των υποδομών. Εάν αντιγράφουμε πρακτικές, άσχετες με την ελληνική πραγματικότητα, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα θα είναι ένας μηχανισμός που θα παράγει «μορφωμένους ανόητους» που θα αποστηθίζουν γνώσεις, θα συμμετέχουν σε εξετάσεις, και θα αρκούνται σε προαποφασισμένες επιλογές και μειωμένες προσδοκίες εξέλιξης. Σε μια εποχή καταιγιστικών εξελίξεων και αλλαγών, «οι αναλφάβητοι του 21ου αιώνα δεν θα είναι εκείνοι που δεν ξέρουν γραφή και ανάγνωση, αλλά εκείνοι που δεν μπορούν να μάθουν, να ξεμάθουν και να ξαναμάθουν».